Yeni sisteme ilk adım:
Haziran 2018 cumhurbaşkanlığı seçimi
Türkiye tarihinde, 1921 ve 1924 Anayasalarının yürürlükte olduğu dönemlerde yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde herhangi bir sorun yaşanmazken, 1961 ve 1982 Anayasalarının yürürlükte olduğu dönemlerde Cumhurbaşkanı seçimleri siyasi krizlere neden oldu. 1923-1961 yılları arasında yapılan 12 cumhurbaşkanı seçimine tek aday katıldı ve bu seçimler birinci turda tamamlandı. 1966’dan sonraki seçimlerde birden çok aday çıktı.
1921 ve 1924 Anayasalarının yürürlükte olduğu dönemlerde yapılan seçimlerde herhangi bir sorun yaşanmazken, 1961 ve 1982 Anayasalarının yürürlükte olduğu dönemlerde cumhurbaşkanı seçimleri siyasi krizlere neden oldu. Çözüm arayışları sırasında, dört kez anayasa değişikliği gündeme geldi; 1973, 1980 ve 2000 seçimlerindeki değişiklik önerileri Meclis tarafından reddedildi; 2007 yılındaki Cumhurbaşkanı seçimlerinde gündeme gelen Anayasa değişikliği referandumla kabul edilerek seçim sisteminde köklü değişiklikler yapıldı.
Cumhurbaşkanları, 2007 Anayasa değişikliğine kadar TBMM üyeleri tarafından seçildi. 2007 yılında yapılan Anayasa değişikliği ile Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi öngörüldü.
Bu sonucun ardından sistemde sürekli kriz üreten, cumhurbaşkanın Meclis tarafından seçilmesi süreci sonlandırıldı. Artık halkın seçmesi dönemine geçilmesiyle de demokratikleşme süreci de başlamış oldu.
2007 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin “367 krizi” üzerinden kilitlenmesi, krizi üretenlerin beklemediği bir sonuca yol açtı. Türkiye siyaseti açısından en önemli sonucu, Cumhurbaşkanını halkın seçmesine yönelik anayasa değişikliğinin yapılmasıydı.
Aday tartışmalarını yerel seçimden sadece dört gün sonra 3 Nisan günü resmi ziyaret kapsamındaki Kuveyt gezisinde, “Köşk adaylığına Başbakan ile birlikte karar vereceğiz” diyerek başlatan Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, AK Parti açısından da sürecin ilk adımını atmış oldu.
AK Parti’nin adayı Recep Tayyip Erdoğan
AK Parti ise 30 Mart’ta CHP ve MHP’nin bazı il ve ilçelerde ortak aday göstermesinden ve daha öncesinde Erdoğan karşıtlığı üzerinden söylem birliği oluşturmasından “çatı aday” konusunda zaten hazırlıklıydı. Erdoğan, uzun bir bekleme sürecinden sonra, takvimi sonuna kadar işletilerek 1 Temmuz günü Ankara’da partinin tüm yetkili organlarının davet edildiği geniş katılımlı bir toplantıda AK Parti’nin adayı olarak açıklandı.
Muhalefetin çatı adayı
İslam Konferansı Teşkilatı’nın eski başkanı olan İhsanoğlu, iki ana muhalefet partisi tarafından ‘çatı aday’ olarak açıklandı.
İhsanoğlu’nun özgeçmişi CHP içinde başta tepki çekse de, ‘rakip aday’ gösterme girişimleri sonuçsuz kaldı. Daha sonra çatıya DSP, Bağımsız Türtkiye Partisi ve Demokrat Parti de katıldı.
HDP’nin adayı Demirtaş
Halkların Demokratik Partisi, farklı kesimlerden oy almak için partinin eşbaşkanı da olan Selahattin Demirtaş’ı aday gösterdi.
Propaganda dönemi, Kesin aday listesinin 11 Temmuz cuma günü Resmi Gazete’de yayımlanması sonrası resmen başladı; ilk tur için propaganda 9 Ağustos’ta son buldu.
Çankaya’dan Beştepe’ye
Türkiye 10 Ağustos’ta tarihi günlerinden birini yaşadı. Türkiye’nin 12. cumhurbaşkanı ilk kez halk tarafından seçildi. Erdoğan, seçimleri İhsanoğlu ve Demirtaş‘ın açık ara önünde tamamladı ve Çankaya Köşkü’ne çıkmaya hak kazandı. Yüzde 51,8 oy alan Erdoğan’ın rakiplerinden MHP ve CHP’nin ortak adayı İhsanoğlu yüzde 38,3 , Demiştaş yüzde 9,6 oy aldı.
Bir çok ilke sahne olan seçimlerin en çok dikkat çeken yönü sandığa gidenlerin sayısındaki sert düşüş oldu. 30 Mart yerel seçimleriyle kıyaslandığında 2 milyon kişinin oy kullanmadığı ortaya çıktı. Seçimlerin yaz tatiline denk gelmesi bu oranın düşük kalmasında etkili oldu. Yurt dışındaki 2,7 milyon seçmenin sadece 203 bini oy kullandı.
AK Parti’nin adayı Recep Tayyip Erdoğan, seçim sonuçlarının netleşmesinden sonra İstanbul’dan Ankara’ya hareket etti ve beklenen balkon konuşmasını gerçekleştirdi.
Yeni Türkiye sloganıyla cumhurbaşkanlığı seçim kampanyasını başlatan Recep Tayyip Erdoğan 12. cumhurbaşkanı sıfatıyla Çankaya Köşkü’nde 28 Ağustos’ta görevine resmen başladı.
Erdoğan, öncesinde TBMM Başkanı Cemil Çiçek’ten mazbatasını aldıktan sonra yemin etti.Meclis’teki yemin töreninin ardından Anıtkabir’i ziyaret eden Erdoğan Atatürk mozolesine ay yıldızlı çelen bıraktı. Daha sonra Anıtkabir özel defterine yazdığı yazıda ‘vefatınızın ardından cumhurbaşkanlığı makamı ile cumhur arasındaki bağlar zayıfladı’ ifadesini kullandı.
Erdoğan ardından devir teslim töreni için Çankaya Köşkü’ne geçti. 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’e ‘Devlet Şeref Madalyası’ veren Erdoğan devir-teslim töreninin ardından yabancı devlet adamları ile Çankaya Köşkü’nde akşam yemeğinde buluştu.
Devir teslim törenine 90’a yakın ülkenin hükumet ve devlet başkanı iştirak etti.
Türkiye geleceğini oylayacak
2014 yılında yapılan tarihi seçimden yaklaşık dört yıl sonra 24 Haziran Pazar günü yapılacak seçimlerde Türkiye geleceğini oylayacak. Bu seçimle 16 Nisan referandumu ile kabul edilen anayasa değişiklikleriyle getirilen “Cumhurbaşkanlığı Sistemine” geçiş tamamlanmış olacak. 24 Haziran seçimlerini diğer seçimlerden farklılaştıran diğer bir unsur ise “ittifak yasası” olarak da bilinen kanun değişikliği de ilk kez bu seçimde uygulamaya girecek. Bu düzenleme ile seçimde ittifak kuran partiler, yüzde 10’luk seçim barajından da muaf olacak.
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin 17 Nisan’daki grup toplantısında erken seçim çağrısı ile siyasetin gündemi bir anda değişti. Bahçeli, cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerinin 26 Ağustos’ta yapılması gerektiğini dile getirdi.
Bahçeli’nin açıklamalarının ardından ilk açıklama CHP’den geldi. CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Sözcüsü Bülent Tezcan, Bahçeli’nin erken seçim çağrısıyla ilgili, “CHP olarak varız” açıklamasını yaptı.
Hükümet adına ise ilk açıklamayı Başbakan Yardımcısı ve Hükümet Sözcüsü Bekir Bozdağ yaptı. Bozdağ, "Konu, partinin yetkili organlarında değerlendirilir ve bir açıklama yapılır” ifadelerini kullandı.
Erdoğan seçim tarihini açıkladı
Bahçeli’nin Ankara’yı hareketlendiren "erken seçim" çağrısının ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Bahçeli, Külliye’de bir araya geldi. İkili arasındaki görüşme yaklaşık yarım saat sürdü. Bahçeli’nin çağrısının yetkili kurullarla görüşüldüğünü vurgulayan Erdoğan, seçimlerin 24 Haziran 2018'de yapılmasına karar verildiklerini açıkladı.
TBMM’nin erken seçim kararı ardından Yüksek Seçim Kurulu (YSK), 24 Haziran'da yapılacak cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerine ilişkin takvimini tamamlayarak Resmi Gazete’de yayımladı. Takvimin yayınlanması ardından cumhurbaşkanı adayları listesi, partilerin ittifakı ve seçim pusulaları netleşti.
Cumhur İttifakı'nın ortak adayı Cumhurbaşkanı Erdoğan
AK Parti Genel Başkanvekili ve Başbakan Binali Yıldırım ile MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, Cumhur İttifakı'nın ortak cumhurbaşkanı adayı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan için 5 Mayıs’ta Yüksek Seçim Kuruluna (YSK) başvuru yaptı.
Yıldırım ve Bahçeli, 24 Haziran'da yapılacak Cumhurbaşkanı ve 27. Dönem Milletvekili Genel Seçimleri'nde Erdoğan'ın cumhurbaşkanı adaylığı için YSK'ye başvuru yaptıktan sonra çıkışta gazetecilere açıklamalarda bulundu.
Çatı tutmayınca İnce aday oldu
Partilerin cumhurbaşkanı adayı arayışında CHP’nin tüm muhalefet partilerinin destek vereceği ve AK Parti tabanından oy alabilecek bir isim konusunda Saadet Partisi ile anlaştığı bilgisi dikkatleri 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’e çevirdi. Ancak CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun ittifak için görüştüğü İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener’in cumhurbaşkanlığı adaylığından vazgeçmemesi ve Gül ismine CHP tabanından gelen tepki muhalefetin çatı aday üzerinde anlaşmasının önünü kapadı.
CHP çatı aday formülünü hayata geçiremeyince CHP'nin kapalı grup toplantısında cumhurbaşkanı adayı olarak Yalova Milletvekili Muharrem İnce, oy birliğiyle aday olarak belirlendi.
HDP de grup olarak Selahattin Demirtaş'ın aday gösterdi.
100 bin imza ile 3 aday
Cumhurbaşkanlığı adaylığı için 100 bin imza süreci ise 9 Mayıs’ta tamamlandı. 100 bin imza toplayarak cumhurbaşkanı adayı olmak isteyen İYİ Parti lideri Meral Akşener, Saadet Partisi lideri Temel Karamollaoğlu, Vatan Partisi lideri Doğu Perinçek ve Adalet Partisi lideri Vecdet Öz'ün başvurusu YSK tarafından kabul edildi.
En az yüz bin seçmenin imzasını toplayan ise Perinçek, Akşener ve Karamollaoğlu oldu.
Cumhurbaşkanı devlet başkanı olacak
Cumhurbaşkanına "devlet başkanı" sıfatı getirilecek. Devletin başı olan cumhurbaşkanına, yürütme yetkisi de verilecek.
Cumhurbaşkanı, "devlet başkanı" sıfatıyla Türkiye Cumhuriyeti'ni ve Türk milletinin birliğini temsil edecek, anayasanın uygulanmasını, devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını sağlayacak, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilecek.
Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri ile teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulması, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenecek.
TBMM, üye tam sayısının 5'te 3 çoğunluğu ile seçimlerin yenilenmesine karar verebilecek. Yeni dönemde Mecliste 600 milletvekili olacağı için, 360 milletvekili ile seçimler yenilenebilecek.
Cumhurbaşkanının, seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde TBMM genel seçimi ile cumhurbaşkanı seçimi birlikte yapılacak. Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis, seçimlerin yenilenmesine karar verirse cumhurbaşkanı bir kez daha aday olabilecek.
Yeni dönemde TBMM, "Meclis Araştırması", "Genel Görüşme", "Meclis Soruşturması" ve "yazılı soru" yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini kullanacak, ancak "gensoru" denetleme yetkisinden çıkarılacak.
İkinci tura kalırsa, bu tur 8 Temmuz'da olacak
24 Haziran 2018 günü yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilecek. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılacak.
Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy alan iki aday katılacak ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilecek. Bu durumda seçimin ikinci tura kalması halinde, ikinci tur 8 Temmuz 2018'de yapılacak.
Anayasa'nın 67. maddesinin son fıkrasında düzenlenen, "seçim kanunlarında yapılan değişikliklerin, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmayacağı" hükmü, referandumda kabul edilen Anayasa değişikliğinin geçici 21. maddesinin H fıkrası, "Anayasa'nın 67. maddesinin son fıkrası, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra yapılacak ilk milletvekili ve Cumhurbaşkanlığı seçimi bakımından uygulanmaz." düzenlemesini içermesi nedeniyle 24 Haziran 2018'de yapılacak seçimde uygulanmayacak.
