Fiziksel ve bilişsel aktiviteler unutkanlığı azaltıyor

Sağlık Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi Geriatri Ana Bilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Mehmet İlkin Naharcı, Türkiye'de yaklaşık 650 bin demans hastası olduğunu, bir o kadar da hastalık riski taşıyan yaşlı bireyin bulunduğunun tahmin edildiğini belirtti.

Türkiye'de 5 yıl öncesiyle karşılaştırıldığında demansa bağlı ölüm oranlarının 2 katına çıktığını vurgulayan Naharcı, demansın hem tedavi hem de bakım masrafları açısından ülke ekonomisine ciddi yük getiren kronik bir sorun olduğunu anlattı.

Mehmet İlkin Naharcı, hastalığın önlenmesi veya ilerlemesinin durdurulmasının önemli faydalar getireceğine işaret ederek, şu bilgileri verdi:

"Dünyada oldukça yaygın olan hareketsiz yaşam, önemli sağlık problemlerine yol açabilecek bir halk sağlığı sorunudur. Hareketsizlik 'programlı olmayan, düzensiz yapılan fiziksel aktivite' olarak tanımlanmaktadır. Egzersiz ise planlı yapılan ve düzenli tekrar edilen fiziksel aktivitedir. Düzenli yapılan fiziksel aktivitenin tıbbi, psikolojik ve sosyal alanlarda faydaları iyi bilinmektedir. Bu aktivitelerin, kalp-damar hastalığı, diyabet, hipertansiyon, yüksek kolesterol, meme ve kolon kanseri, kemik ve kas erimeleri, psikolojik rahatsızlıklarla işlevsellik kaybı ve ölüm riskini azalttığı gösterilmiştir. Yeterli düzeyde ve yoğunlukta yapılan fiziksel ve bilişsel aktivitelerin, bilişsel fonksiyonları iyileştirerek beyin sağlığına fayda gösterdiği ve unutkanlığı azalttığı bildirilmektedir. Haftada en az 1 kez yapılan orta veya yüksek şiddetli aerobik, uzun dönemde demans gelişme riskini ve demanslı olgularda bilişsel fonksiyonlardaki bozulmayı yüzde 50'ye yakın oranda hafiflettiği bulunmuştur. Aerobik egzersizlerin solunum ve kalp sağlığı üzerine faydalı etkileri olması yanında, bilişsel fonksiyonların öğrenilmiş hareketlerin tekrarlanabilmesi, algılama hızı, görsel ve işitsel dikkat bölümlerine faydalı olduğu gösterilmiştir."

Egzersizin etkisi

Doç. Dr. Naharcı, unutkanlık şikayetleri olan yaşlı bireylerde yapılan bir çalışmanın sonuçlarında, fiziksel aktivitelerle beraber bilişsel egzersizlerin de bellek, dikkat, akıl yürütme ve problem çözme yeteneklerini iyileştirdiğinin görüldüğünü aktardı.

Bilişsel olarak sağlam bireylerin izlendiği bir başka çalışmada ise kombine yapılan fiziksel ve bilişsel egzersizlerin demans öncesi durum olan hafif bilişsel bozukluk riskini önemli oranda azalttığının gözlemlendiğini ifade eden Naharcı, Dünya Sağlık Örgütü'nün, yaşlıların genel sağlıklarına faydası ile birlikte beyin sağlığı için de haftada en az 150 dakika orta şiddetli veya 75 dakika yüksek şiddetli aerobik egzersiz, günlük olarak ise en az 30 dakika orta düzey veya en az 20 dakika yüksek şiddetli aerobik egzersiz yapmalarını önerdiğini aktardı.

Fiziksel aktivite kişiye özel olmalı

Naharcı, bununla beraber, fiziksel aktivitenin tipi, süresi, şiddeti ve sıklığının hastalıklar ve işlevsel kapasite göz önünde bulundurularak kişiye özel oluşturulması gerektiğine işaret ederek, şunları kaydetti:

"Kitap, dergi veya gazete okumak, not tutmak, günlük yazmak, makale kaleme almak, herhangi bir müzik aleti çalmak, satranç, iskambil, domino gibi oyunları oynamak, dikiş dikmek, bahçe işleri ile uğraşmak, ayakkabı tamir etmek gibi özel zevkler edinmek, bazı aktivitelerde örneğin diş fırçalamada dominant olmayan eli kullanmak, yeni bir dil öğrenmek veya bilinen yabancı dilleri kullanmaya çalışmak, akıllı telefon kullanmak ve internet üzerinden yapılan faaliyetler unutkanlığı azaltıcı bilişsel aktivitelerdir. Sonuç olarak, yaşlılarda düzenli yapılan fiziksel ve bilişsel aktiviteler, bilişsel fonksiyonlar üzerine olumlu etki yaparak unutkanlığı azaltabilir ve demans hastalığı bulunanlarda ilerlemeyi yavaşlatabilir."