Çinli Müslüman hattat yüzlerce yıllık sanatı yaşatıyor

Çin’de İslam ile ilk tanışan kent Şian'da Çinli İmam ve Hattat Muhammed Fudayl Ma, yüzlerce yıllık hat sanatını yaşatıyor.

Ülkenin Şanşi eyaletinin Şian kentindeki 4 büyük camiden biri Şiaopiyüen Camisi’nde görevli imam Ma, bir yandan camideki görevlerini yerine getirirken, diğer yandan hat sanatı üzerine çalışmalar yapıyor.

Şiaopiyüen Camisi ve 13 asırlık Şian Ulucamisi’nin zamana yenik düşerek kaybolan hat yazılarını da yeniden yazan İmam Ma'nın, görevli olduğu camide hat sanatını kullanarak geliştirdiği tekniklerle yazdığı levhalar görsel şölen sunuyor.

Mesleği canlı tutmaya çalışıyor

İlk eğitimi babasından aldıktan sonra uzun yıllar kendi gayret ve çabalarıyla uzmanlaşan İmam Ma, zamanla meraklısı azalan bu mesleği canlı tutmaya çalışıyor.

Belirli bir geometrik düzen ve uyum içerisinde yazıya görünüm açısından derinlik ve estetiğin katıldığı hat sanatı, cami, saray, külliye başta olmak üzere birçok yapının duvar, kemer ve tavanlarına ahşap veya beton üzerine Kur’an-ı Kerim’den ayetler, hadisi şerif, bazen de veciz sözler ve şiirlerin işlenme tekniği olarak biliniyor.

Çing Hanedanlığı döneminde ilgi arttı

Ma, Çin’in Tang Hanedanlığı (618-907) döneminde İslam ile tanışması sürecinde hat sanatına yönelik ilk eserlerin ortaya çıktığını anımsatarak, Çing Hanedanlığı (1644-1911) döneminde ise Müslümanların refahının artmasıyla hat sanatına daha fazla ilgi duyulduğunu ve o dönemde önemli eserlerin ortaya çıktığını söyledi.

İmam Ma, “500-600 yıl öncesinde hat sanatını öğrenenlerin sayılarının az olması nedeniyle o dönemde hat sanatı çalışmaları kısıtlı kaldı. Ancak Çing hanedanlığı ile beraber Müslümanların yaşamlarında giderek refah arttı. Bu dönemde hat sanatına gönül veren Çinli Müslüman hattatlar, Arapça hat ile Çin yazı kültürünü birleştirerek farklı bir tarz oluşturdu." ifadelerini kullandı. Ma, ancak son yıllarda Çin'de bu sanata ilginin azaldığını bu nedenle hattatların sayılarında azalma olduğunu kaydetti.

Kufi hat sanatını Çin hat sanatıyla birleştirdi

“Babam Ma Cünhay, bana Arapça temel hat bilgisini, Arapça grameri, Kur’an-ı Kerim okumayı ve İslam akaidini öğretti. Daha sonra hat kabiliyetimi geliştirmek için bir yandan kendim çalıştım, bir yandan da diğer hattatların yazı üsluplarını araştırdım” diyen Ma, 1998-1999 yıllarında Mısır’a gittiğini, orada gördüğü Kufi hat eserlerinden çok etkilendiğini belirtti.

İmam Ma, Çin’e döndüğünde Çin hattını Arapça hat sanatı ile birleştirip farklı teknikler geliştirdiğini kaydederek, görevli olduğu camide bu teknikler ile ilgili hat yazılarını kullandığını anlattı.

Yurt içinde ve dışında büyük beğeni topladı

Hat sanatını öğrenmesinin ardından yazdığı hatların yurt içinde ve dışındaki sergilerde beğeni toplandığını belirten Ma, Şian'daki bazı camilerde zamanla silinen hat süslemelerini de yeniden yazdığını vurguladı.

İmam Ma, "Görevli olduğum Şiaopiyüen Camisi içindeki tüm hat eserlerini kendim yazdım. Bunları yazarken cemaat ibadet ederken dikkatlerinin dağılmaması için Kur’an-ı Kerim’de zikir ve tesbih olarak geçen ifadelerini seçtim" dedi. Ma, farklı renk ve teknikteki hat yazılarıyla caminin duvarlarını donattığını söyledi.