Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, 10 ilde 3 ay süreyle OHAL ilan edildiğini ve bu illerin ayrıca “afet bölgesi” kabul edileceğini duyurmasının ardından gözler bundan sonraki sürecin nasıl yönetileceğine çevrildi. Tabii afet nedeniyle OHAL ilanı, Cumhurbaşkanına Olağanüstü Halin gerekli kıldığı konularda kararname çıkarma yetkisi tanırken, vatandaşlara ve kurumlara çeşitli para, mal ve çalışma yükümlülükleri getiriyor.
Anayasanın 119. maddesinde düzenlenen Olağanüstü Hal maddesine göre cumhurbaşkanı; tabii afet hallerinde yurdun tamamında veya bir bölgesinde, süresi altı ayı geçmemek üzere OHAL ilan edebiliyor. Resmi Gazete’de yayımlanan OHAL kararının Meclis’in onayına sunulması gerekiyor.
Meclis’in, gerekli görmesi halinde OHAL’in süresini kısaltabilmeye, uzatabilmeye veya OHAL’i kaldırmaya yetkisi bulunuyor. Bu kapsamda Meclis, cumhurbaşkanının talebiyle her defasında dört ayı geçmemek üzere OHAL süresini uzatabiliyor.
KARARNAME YETKİSİ
OHAL durumunda cumhurbaşkanı, OHAL’in gerekli kıldığı konularda cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabiliyor. Kanun hükmündeki bu kararnamelerin de Resmi Gazete’de yayımlanması, aynı gün Meclis’in onayına sunulması gerekiyor. OHAL sırasında çıkarılan cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin aynı zamanda üç ay içinde Meclis’te görüşülüp karara bağlanması gerekiyor. Aksi halde bu kararnameler kendiliğinden yürürlükten kalkıyor.
3 aylık OHAL ilanı kararının, Türkiye’nin 2023 seçimlerine gitmesi planlanan 14 Mayıs tarihinden 1 hafta önce sona erecek olması da seçim sürecinin bu karardan nasıl etkileneceği tartışmalarına neden oluyor. Anayasaya göre seçimlerin normal tarihi olan 18 Haziran 2023‘ten sonraki bir tarihe ertelenmesi, savaş hali dışında mümkün olmuyor.
GÜNDEM DEĞİŞTİ
Pazartesi Meclis’te grubu bulunan tüm siyasi partilerin katılımıyla yapılan Danışma Kurulu toplantısında, Meclis’in deprem felâketinin ardından Genel Kurul çalışmalarına 1 hafta süreyle ara vermesi kararlaştırılmıştı. Dün Genel Kurul bu kararın onaylanması için toplandı ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın OHAL ilanı kararıyla Meclis’in gündemi de değişti.
Dün Meclis Başkanı Mustafa Şentop’un yönettiği Meclis Genel Kurulu’nda yalnızca partilerin depremle ilgili hazırladığı ortak bildiri metni okundu. Resmi Gazete’de yayımlanan OHAL kararı için Meclis’in yeniden toplanarak kararı onaylaması bekleniyor. OHAL kararının, 151’den az olmamak kaydıyla toplantıya katılanların yarısından bir fazlasının oyuyla alınması gerekiyor.
Yarın yapılacak görüşmelerde, OHAL kararını HDP’nin “cumhurbaşkanına çok geniş yetkiler verildiği” gerekçesiyle desteklemeyeceği; CHP’nin ise konuyu henüz değerlendirdiği ifade ediliyor. İYİ Parti ve MHP’nin ise karara destek vereceği belirtiliyor.
Öte yandan AK Partili milletvekillerinin çoğunun deprem bölgesinde görevlendirildiği biliniyor.
YÜKÜMLÜLÜKLER GETİRİYOR
Felâkete uğrayanların kurtarılması, meydana gelen hasar ve zararın telafisi için ihtiyaç duyulan ve hemen sağlanamayan para ve her türlü taşınır ve taşınmaz mallar ve yapılması gereken işler; para, mal ve çalışma yükümlülüğü yoluyla sağlanacak. Bu kapsamda gerekli harcamalar öncelikle kamu kaynakları ile yardımlardan sağlanacak.
OHAL ilan edilen bölge içindeki kamu kurum ve kuruluşlarıyla tüzel ve gerçek kişiler, kendilerinden istenecek veya yükümlülük konulacak arazi, arsa, bina, tesis, araç, gereç, yiyecek, ilaç ve tıbbi malzeme ile giyecek ve diğer maddeleri vermek zorunda olacak. Yiyecek, giyecek, araç, gereç, ilaç ve tıbbi malzemeler gibi zaruri maddeler bölge sınırları içinde sağlanamadığı takdirde, en yakın bölgelerden yükümlülük yolu ile sağlanacak.
OHAL ilan edilen bölgelerde18-60 yaşları arasındaki bütün vatandaşlar, OHAL sebebiyle kendilerine verilecek işleri yapmakla yükümlü olacak. İşçi ihtiyaçlarının karşılanmasında ve kuruluşlar arasındaki işçi naklinde, İŞKUR’dan yararlanılacak.
Bölgenin belirli yerlerinde yerleşim yasaklanabilecek, belirli yerleşim yerlerine girişler ve çıkışlar sınırlandırılabilecek.
