Ateşkes masası

Dünyanın yakından takip ettiği zirvenin ardından ev sahibi Almanya’nın Başbakanı Merkel, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas ve BM’nin Libya Temsilcisi Ghassan Salame basın toplantısı düzenledi.

Merkel, Libya Konferansı’nın BM’nin Libya’daki barış çabalarına katkı sunduğunu belirterek, “Siyasi süreci canlandırdık. Kapsamlı bir plan konusunda anlaştık. 5 artı 5 kişilik askeri bir komitenin oluşması için isimler verildi” diye konuştu.

BM Genel Sekreteri Gutteres şu bilgileri verdi: “Toplantıya katılan tüm taraflar ateşkesi destekleme taahhüdünde bulundu. Önümüzdeki günlerde askeri komiteyi Cenevre’de toplayacak duruma geldik. Silahların susması ve çatışmaların bitmesi gerekiyor.”

Merkel ve Guterres’in açıklamaları toplantıda somut ve ateşkesi sağlayacak bir sonuç çıkmadığı, tarafların pozisyonlarını değiştirmediği olarak yorumlandı.

Sonuç bildirgesinde Libya Temsilciler Meclisi’nin onayladığı tek, birleşik, kapsayıcı ve etkin bir hükümetin kurulmasının desteklendiği belirtildi. Bildirgede şu ifadeler yer aldı:

“Ateşkesin başlamasından itibaren taraflara ve destekçilerine askeri faaliyetlerine son vermeleri çağrısında bulunuyoruz.

BM himayesinde Berlin zirvesi sonrasında koordinasyonu sürdürmek için bir Uluslararası İzleme Komitesi oluşturuyoruz.”

Berlin Konferansı’na katılan tüm tarafların ve uluslararası örgütlerin dahil olacağı Komite BM öncülüğünde koordinasyonu sağlayacak. Üst düzey yetkililerin katılımıyla aylık toplanacak Komite uzmanlar düzeyinde de 4 teknik çalışma grubu içerecek.

Son gün petrol provokasyonu

Ateşkesin görüşüleceği günde Hafter’in provokasyonlara devam etmesi dikkat çekti. Darbeci Hafter’e destek veren bazı aşiretler Libya’nın BM tarafından tanınan meşru hükümeti Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti’nin gelirlerine zarar vermek için petrol ihracatı yapılan bazı limanları kapattı.

12 ülke 4 örgüt

Berlin'de 12 ülke ve 4 çok uluslu örgüt, krizin derinleştiği Libya'da kalıcı ateşkes ve siyasi sürecin başlatılması için bir araya geldi. Libya'nın geleceğine yön verecek konferansa Cumhurbaşkanı Erdoğan'la birlikte Rusya Devlet Başkanı Putin, İngiltere Başbakanı Boris Johnson, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, İtalya Başbakanı Giuseppe Conte, Kongo Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Felix Tshisekedi, Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun, BM'nin Libya Temsilcisi Ghassan Salame ile Afrika Birliği ve Arap Ligi temsilcileri katıldı. Çin'den Çin Komünist Partisi (ÇKP) Dışişleri Çalışma Komitesi Ofisi Başkanı Yang Cieçı'nın iştirak ettiği konferansta Hafter destekçilerinden Birleşik Arap Emirliklerini (BAE) ise Dışişleri Bakanı Abdullah bin Zayid el-Nahyan temsil etti.

Sevgi seli

***

Kapıda sıcak temas

***

Zirvenin ev sahibi Almanya Başbakanı Angela Merkel, konukları tek tek kapıda karşıladı. Berlin'deki Başbakanlık binasında düzenlenen Libya Zirvesi sıcak anlara sahne oldu. Binaya girişi esnasında Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın koluna, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guiterres girdi. İçeride ise İtalya Başbakanı Giuseppe Conte ile bir süre sohbet eden Erdoğan, hem UMH'ye desteğini açıklayıp hem de İsrail'in EastMed projesinden çıkan İtalyan liderle samimi pozlar verdi. Bir süredir ilişkilerin gergin seyrettiği Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da Erdoğan'ın sıcak biçimde el sıkıştığı liderler arasındaydı.

Atina oyunu yanlış oynuyor
Dün Berlin'e hareketi öncesi Atatürk Havalimanı'nda düzenlediği basın toplantısında Erdoğan, Libya'nın bir an önce seçim atmosferine girmesi gerektiğini ancak bunun silahların gölgesinde yapılamayacağını dile getirdi. Berlin'e davet edilmemiş Yunanistan'ın konferans öncesi darbeci Hafter'i Atina'da ağırladığını hatırlatan Erdoğan, şu mesajları verdi: "Yunanistan Almanya'ya davet edilmediği için ciddi bir rahatsızlık içerisinde. Aslında Libya ve Türkiye arasındaki bu atılan imzalar, varılan anlaşma zaten Yunanistan'ı malum çıldırtmıştı. Bunun ardından da 'Kiminle nasıl bir anlaşmaya gidelim ki bir rövanşist anlayışla bunu geri alalım' gibi yaklaşımın içerisine girdi. Hafter'i davet etti. Hiçbir kıymetiharbiyesi yok ama öbür tarafta Serrac, BM tarafından tanınmış olan bir lider konumunda. Miçotakis (Yunanistan Başbakanı), oyunu yanlış oynuyor, attığı adımlar doğru adımlar değil ve bu sürece iyi başlamadı. Türkiye ile de münasebetlerinde de ne yazık ki iyi adımlar atmıyor. En son malum NATO zirvesinde kendisiyle 1,5 saat konuştuk ve orada birçok şeyleri kendisiyle paylaştık ama buna rağmen demek ki atılan adımlar herhalde doğru değil."
Mahkeme nasıl bırakır!
Eski Korgeneral Metin İyidil'in FETÖ'nün darbe girişimine ilişkin yargılandığı davada 'ağırlaştırılmış müebbet hapse' mahkum edildikten sonra Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 20. Ceza Dairesi'nin beraatine ve tahliyesine karar vermesine ilişkin görüşünün sorulması üzerine Erdoğan, şöyle konuştu: "Bu yargı camiamız için gerçekten çok çok üzücü bir adım olmuştur ve ilginç olan şey şu, tabii bunların hepsinin talimatlarını da verdik. Kararı veren kişi veya kişilerin de FETÖ'cü olması bu işin nerelere vardığını gösteriyor. Bunun arkasında daha ne gibi oyunlar olabileceğini de çok açık, net gösteriyor. Ama bir gerçek var ki hak sonunda, er veya geç yerini buluyor. İşte düşünün müebbet hapse mahkum olmuş bir kişiyi kalkıp hemen beraat ettirme veya tahliyesini verme gibi bir yola bir mahkeme nasıl gidebiliyor böyle bir adım nasıl atabiliyor. Bu, anlaşılabilir bir şey değil ve sağ olsun Adalet Bakanlığımız ve savcılarımız bu noktada adımlarını attılar ve en kısa zamanda içişleri Bakanlığıyla beraber yaptıkları operasyonla da yakaladılar. Tekrar kendi cezai müeyyidesi uygulanmaya başlandı. Şu anda malum içeride."

Sorumluluğun farkındayız

Libya Konferansı öncesi Türkiye ile Rusya tarafı, The Ritz-Carlton Hotel'de heyetler halinde 50 dakika süren bir görüşme yaptı. Cumhurbaşkanı Erdoğan toplantının basına açık bölümünde yaptığı konuşmada, Libya'da barış ve huzurun sağlanabilmesi için Hafter'in saldırgan tutumunun sona ermesi gerektiğini vurguladı. Rusya ile Türkiye'nin ortak çabalarıyla Libya'da kısmen sükûnet sağlandığına dikkat çeken Erdoğan, şöyle konuştu: "2019 yılını Rusya ile ikili ilişkiler açısından gayet iyi değerlendirdik. S-400 gibi uluslararası alanda ses getiren projeleri karşı karşıya kaldığımız baskılara rağmen milli çıkarlarımızdan taviz vermeden kararlılıkla tamamladık. TürkAkım gibi enerji alanındaki diğer büyük ortak girişimimiz olan Akkuyu Nükleer Güç Santrali inşaası da stratejik bir niteliğe haizdir. İlk reaktörünün 2023 yılında işletmeye alınması hedefimizde sapma olmaması önem arz ediyor. Ateşkes konusunda üstlendiğimiz sorumluluğun farkındayız. Biz de Sayın Serrac'ı ikna etmek için çok çaba gösterdik ve çok teşekkür ediyoruz ki Moskova Zirvesi'nde de üzerine düşen görevi yerine getirdiler. UMH tarafı neticede telkinlerimiz sonucu beklentilerin tümünü karşılamamakla birlikte Ateşkes Antlaşması'nı imzaladı. Metni imzalamayan Hafter ise siyasi çözümden değil, askeri çözümden yana olduğunu bir kez daha ortaya koydu. Siyasi sürecin ve çözümün diğer evrelerinin uygulanabilmesi için Hafter'in saldırgan tutumunun da sona ermesi gerekmektedir."

Putin: Uzlaşmayı öğrendik

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise Ankara-Moskova arasında birçok alanda ilişkilerin çok sıcak ve samimi olduğunu belirterek "Hemen hemen tüm alanlardaki diyaloğumuz bazen kolay sürdürülemese de biz her zaman her iki taraf için de uygun ortak noktalar bulmayı ve uzlaşmayı öğrendik. İlişkilerimiz iki komşu arasında olabilecek yapıcı işbirliğinin parlak örneğidir diyebilirim" dedi. Suriye ve Libya meselelerinin çözümünde önemli adımlar atıldığını söyleyen Putin, "Kanaatimce ileriye doğru ciddi adımlar attık. İstanbul'da Libya'daki ihtilaf taraflarını ateşkese çağırdık. Sahada birtakım olaylar olmasına rağmen taraflar yine de bize kulak verdiler ve ateşkes rejimi ilan edildi, çatışmalar durduruldu. Bu gerçekten olumlu bir netice. Libya'daki tarafların Moskova'ya gelmeleri ve görüşmeleri sadece bizimle değil, aynı zamanda kendi aralarında da sürdürmeleri bile bence bir başarıdır. Bundan dolayı Dışişleri Bakanlarımıza teşekkür borçluyuz. Onlar bu anlaşmakta olan tarafların uzlaşması için ellerinden geleni yaptılar. Bir anlaşmaya varmalarını desteklediler. Bu ortak bildiriyi taraflardan biri desteklemese de biz yine de ümidimizi kesmiyoruz. Meseleyi sonuçlandırmak için çalışmalara devam edeceğiz ve bu çatışmayı bitireceğiz.

Salona tek girdi

Liderlerin buluşmasına sahne olan Berlin Konferansı'nda Libya'da çatışan iki taraf ayrı ayrı dinlenildi. BM nezdindeki meşrû Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) Başbakanı Fayiz es-Serrac ile Libya'nın doğusundaki gayrimeşrû güçlerin lideri Halife Hafter salona ayrı ayrı alındı. UMH'yi başta Türkiye olmak üzere İtalya ve Cezayir, Hafter'i ise Fransa, BAE ve Mısır destekliyor. Rusya'nın da Hafter üzerinde çok ciddi etkisi olduğu biliniyor. UMH cephesi; silah desteğinin durdurulması, Libya'nın meşru hükümetinin tanınması, Libya'nın enerji kaynaklarının yabancı ülkelere verilmemesi ve Hafter milislerinin meşru hükümete karşı illegal bir savaşın neticesinde ele geçirilen topraklardan çekilmesini istiyor. Hafter tarafının talepleri ise UMH kontrolündeki Libya Merkez Bankasının yönetimine Hafter güçlerinin dahil edilmesi, ateşkes anlaşması durumunda UMH'ye bağlı milislerin silahsızlandırılması, Hafter'e bağlı silahlı milislerin Trablus'da konuşlandırılması ve muhtemel bir siyasi çözüm sonucunda Hafter'in silah gücüyle sağladığı toprak kazanımları ile direkt orantılı olarak siyasi güç elde etmesi olarak sıralanıyor.

Hayat durdu

Almanya'nın başkenti Berlin'de düzenlenen Libya Konferansı kapsamında kentte geniş güvenlik önlemleri alındı. Oturumun yapıldığı Başbakanlık binasına çıkan yollar ile Tegel Havalimanı'nın askeri bölümünün bulunduğu bölgedeki caddeler trafiğe kapatıldı. Özellikle Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Putin'in katılımı nedeniyle güvenlik önlemleri en üst seviyede tutuldu. Diğer eyaletlerden de yapılan takviyelerle konferansın güvenliğini 4 bin polis sağladı. Başbakanlık binasının yanından geçen Spree Nehri'nde gemilerin geçişine konferans süresince izin verilmezken, hava sahasına da kısmi uçuş yasağı getirildi. Berlin polisinden yapılan açıklamada, model uçakların ve insansız hava araçları dahil tüm uçuşların Alman Hava Güvenlik Dairesinin belirlediği bölgede yasaklandığı bildirildi. Berlin Tegel ve Berlin Schönefeld havalimanlarındaki yolcu ve kargo uçuşlarının bu yasaktan etkilenmeyeceği kaydedildi. Dalgıçlar da sabah saatlerinde Spree Nehri'nde arama yaptı. Federal polis, termal kameralarla donatılmış helikopterlerle Başbakanlık binasının bulunduğu bölgedeki güvenlik durumunu izledi. Konferansa katılanların geçtikleri güzergahlarda ve konakladıkları otellerde de yoğun güvenlik önlemleri alındı.

Avrupa geç kaldı

Libya'daki kaosun çözümü için taraflar Berlin'de toplanmışken darbeci Hafter güçleri ateşkesi ihlal ederek Trablus'a saldırıları sürdürdü. Dün özellikle Trablus güneyindeki noktalara roket ve havan mermisi yağdı. Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti Başbakanı Fayiz es-Serrac, Berlin'de Cumhurbaşkanı Erdoğan'la görüşmesinden önce Alman medyasına yaptığı açıklamada Hafter'in saldırılara devam etmesi durumunda siviller için uluslararası koruma gücü talep etti. Ay başında askeri akademiye yönelik saldırıda 35 öğrencinin hayatını kaybettiğine vurgu yapan Serrac, geçen yaz bir mülteci kampına düzenlenen saldırıda da yaklaşık 50 kişinin öldürüldüğünü hatırlattı. "Hafter'in saldırılarına devam etmesi halinde uluslararası toplumun Libya'daki sivil halkı korumak için koruma gücü dahil harekete geçmesi gerekir" diyen Serrac, koruma gücünün hükümeti değil, 9 aydan beri bombardıman altındaki sivil halkı korumak için görevlendirilmesi gerektiğini kaydetti. Serrac, koruma gücünün Birleşmiş Milletler altında hareket etmesinin doğru olacağını belirterek, krize müdahale konusunda Avrupa ülkelerini şöyle eleştirdi: "AB şimdiye kadar 'mütevazı' bir rol oynadı. Ortak çıkarlara rağmen AB Libya'daki sınamalar karşısında gereğini yapmadı. Biz AB'den Hafter'in saldırına karşı durmasını ve Libya'daki krizi sonlandırmaya yardımcı olmasını bekliyorduk. AB'nin öz eleştiri yapması lazım. Avrupalılar geç geldi."