Bir gayrimenkulün güncel piyasadaki alım satım bedeline rayiç bedeli denir. Rayiç bedeli sorgulama, rayiç bedeli hesaplama nasıl yapılır? soruları konut, arsa, arazi gibi taşınmaz malların alım veya satışını yapacak vatandaşlar tarafından merak edilir. Pazar değeri olarak da adlandırılabilen rayiç bedelini hesaplamak için öncelikle gayrimenkulün bulunduğu bölgedeki en az 3 evin rayiç bedeli ve metrekaresi öğrenilmelidir. Peki rayiç bedel neye göre hesaplanır? İşte rayiç bedeline dair ayrıntılar.
RAYİÇ BEDELİ NEDİR?
Rayiç bedel, bir varlığın değerinin geniş bir ölçüsüdür ve bir varlığın piyasadaki fiyatını ifade eden piyasa değeri ile aynı şey değildir. Muhasebede, gerçeğe uygun değer, bir şirketin finansal tablolarında listelenen bir şirketin varlık ve yükümlülüklerinin tahmini değerine yapılan bir referanstır.
En geniş ekonomik anlamıylarayiç bedel, potansiyel fiyatı veya bir mal veya hizmete, faydası, arz ve talebi ve onun için rekabet miktarı dikkate alınarak atanan değeri temsil eder. Açık bir pazar anlamına gelse de, yalnızca bir varlığın pazardaki fiyatını ifade eden (gerçek değer değil) piyasa değeri ile tamamen aynı değildir.
RAYİÇ BEDELİ NEYE GÖRE BELİRLENİR?
1) Piyasada oluşan değer
Arz talep dengeleri, semt, ilçe, mahalle, sokak, ulaşım rayiç bedeli etkileyen koşullardır. Bu koşullar piyasada oluşan değer olarak değerlendirilir.
2) Emlak vergisini esas alan değer
Mülkün minimum değeri hesaplanan ve genellikle piyasa değerinin altında olan değer ise emlak vergisi esas alan değerdir.
RAYİÇ BEDELİ NASIL HESAPLANIR?
Pazar değeri olarak da adlandırılabilen rayiç bedelini hesaplamak için öncelikle gayrimenkulün bulunduğu bölgedeki en az 3 evin rayiç bedeli ve metrekaresi öğrenilmelidir. Bu bilgiler edinildikten sonra şu hesaplama aşamaları ile tapu rayiç bedeli belirlenebilir:
Rayiç bedeli belirlenecek semtte bulunan 3 gayrimenkulün rayiç bedelleri toplanır,
İlgili konutların metrekareleri toplanır,
Toplam rayiç bedel, toplam metrekareye bölünür,
Çıkan sonuç, rayiç bedeli belirlenmek istenen gayrimenkulün metrekaresi ile çarpılır. Buradan çıkan sonuç da metrekare başına çıkan rayiç bedeli ifade eder.
Rayiç bedeli, şehirleşme yoğunluğu, ekonomik durum ve piyasalardaki arz-talep dengesine göre de değişebilmektedir.
Örneğin bir konut net 100 metrekare ve satış fiyatı da 300.000 TL ise 1 metrekarenin net satış fiyatı 3.000 TL'dir.
KONUT RAYİÇ BEDELİ NEREDEN ÖĞRENİLİR?
Konut rayiç bedelini öğrenmek için konutun bağlı olduğu belediyenin aranması durumunda ada ve parselden veya ad ve soyada göre emlak beyanlarından bakılarak bulunduğu mahalle-cadde ve sokak bilgilerine göre o yılki rayiç bedel ve arsa birim değeri öğrenilebiliyor.
Maliye Bakanlığı tarafından valiliklere gönderilen değerlendirme kararı sonrasında valiliğin atadığı defterdarlıklar veya mal müdürlükleri rayiç bedeli belirler. Ada ve parsel bilgileri ile o yılki rayiç bedel ve arsa birim değeri belediyeden kolaylıkla öğrenilir.
RAYİÇ BEDEL SORGULAMASI NASIL YAPILIR?
Konutun bağlı olduğu belediyeye gidilerek ya da e-Devlet üzerinden ilgili belediyenin internet sayfasında sorgulama yapılarak o yılki konut rayiç bedel öğrenilir. Rayiç bedel sorgulaması:
e-Devlet üzerinden belediye listesine giriş yapılır.
Sorgulanmak istenen belediye seçilir.
Buradan arsa metrekare birim değeri sorgulama kısmı tıklanır.
Sorgulama formunda mahalle, cadde, sokak ve yıl bilgileri işaretlenir ve sorgulama yapılır.
Rayiç Bedel Hangi Alanda Kullanılır?
- Rayiç bedel türleri genellikle arsa, ev gibi taşınmaz gayrimenkullerin değerlerinin hesaplanmasında ön plâna çıkar. Kanun çerçevesinde belirlenmiş hesaplamalar ile rayiç bedel tespit edilir. Konut rayiç bedelinin hesaplanması için şu kriterler göz önüne alınarak hesaplamalar yapılır:
- Evin hangi şehirde bulunduğu,
- Evin bulunduğu çevrenin ne kadar ilgi gördüğü,
- Evin cephe özellikleri,
- Evin site içerisinde olup olmaması ve çevresel artıları,
- Evin büyüklüğü,
- Konutun yaşı ve hastane, okul vb. gibi yerlere olan uzaklığı rayiç bedel hesaplanırken kullanılır.
- Araç alımı satımı yaparken de aracın en düşük değerin altında gitmemesi için rayiç bedeli hesaplanır. Araba rayiç bedeli hesaplanırken şu özelliklerine bakılır:
- Aracın modeli ve yaşı,
- Aracın varsa kaza geçmişi,
- Aracın üretim yılı ve motor gücüne bakılarak araç rayiç bedeli hesaplanır.
- Taşınmaz mallara arasında yer alan arsanın da rayiç bedeli şu hususlar dikkate alınarak belirlenir:
- Arsanın büyüklüğü,
- Arsanın bulunduğu bölge ve bu bölgenin değeri,
- Arsanın tarım arazisine elverişli olup olmadığı,
- Arsa etrafında bulunan imkânlar ve bunun avantajları gibi durumlar arsa bedelinin ortaya çıkmasını sağlar.
