Kurban ibadetinin mahiyeti ve hükmü nedir?

Diyanet Başkanlığı tarafından açıklanan takvime göre; 2023 Kurban Bayramı 28 Haziran Çarşamba günü başlamış olacak. Bayramın 2. günü 29 Haziran Perşembe, 3. günü 30 Haziran Cuma ve 4. günü 1 Temmuz Cumartesi idrak edilecek. Kurban ibadetinin mahiyeti ve kurban kesmenin hükmü nedir? sorusu kurban bayramının yaklaşmasıyla sıkça sorulan sorular arasında. Allah'a yaklaşma vesilesi olan Kurban kesme ibadetine dair ayrıntıları haberimizde bulabilirsiniz.

Kurban ibadetinin mahiyeti

Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığından, "Kurban ibadetinin mahiyeti ve hükmü nedir?" sorusuna cevap verildi. Başkanlığın cevabı şöyle:

"
Sözlükte yaklaşmak, Allah’a yakınlaşmaya vesile olan şey anlamlarına gelen kurban dini bir terim olarak, Allah’a yaklaşmak ve O’nun rızasına ermek için ibadet maksadıyla, belirli şartları taşıyan hayvanı usûlüne uygun olarak kesmeyi ve bu amaçla kesilen hayvanı ifade eder
(İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, IX, 452).
Kurban bayramında kesilen kurbana udhiyye, hacda kesilen kurbana ise hedy denir.
Akıl sağlığı yerinde, hür, mukim ve dinî ölçülere göre zengin sayılan mümin, ilâhî rızayı kazanmak gayesiyle kurbanını kesmekle hem Cenab-ı Hakk’a yaklaşmakta, hem de maddi durumlarının yetersiz olması sebebiyle kurban kesemeyenlere yardımda bulunmaktadır (Serahsî, el-Mebsût, XII, 8; İbn Nüceym, el-Bahr, VIII, 197). Bu ibadetin ruhunda Hakk’a yakınlık ve halka fedakârlıkta bulunma anlayışı vardır. Kurban, bir müslümanın bütün varlığını, gerektiğinde Allah yolunda feda etmeye hazır olduğunun bir nişanesidir.
Mezheplerin çoğuna göre udhiyye kurbanı kesmek sünnettir
(İbn Rüşd, Bidâye, I, 429).
Hanefî mezhebinde ise tercih edilen görüş, kurbanın vacip olduğudur
(Merğînânî, el-Hidâye, VII, 146).
Kurban, -fıkhî hükmü ne olursa olsun- müslüman toplumların belirli simgesi ve şiarı sayılan ibadetlerden biri olarak asırlardan beri özellikle milletimizin dinî hayatında önemli bir yer tutmaktadır."

KİMLER KURBAN KESMEKLE YÜKÜMLÜDÜR?

Kurban kesmek, akıl sağlığı yerinde, büluğa ermiş (ergen olmuş), dinen zengin sayılacak kadar mal varlığına sahip ve mukim olan her müslümanın yerine getireceği malî bir ibadettir (Merğînânî, el-Hidâye, VII, 148). Temel ihtiyaçlarından ve borcundan başka 80.18 gr altın veya değerinde para ya da eşyaya sahip olan kimselerin kurban kesmesi gerekir (Mevsılî, el-İhtiyâr, IV, 252-256; İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, IX, 452-453). Ayrıca kurban mükellefiyeti için aranan nisabın üzerinden, zekâtın aksine bir yıl geçmesi şart değildir.

KURBAN İBADETİYLE YÜKÜMLÜ OLMAK İÇİN GEREKLİ NİSAP MİKTARI, GÜMÜŞÜN DEĞERİ ÜZERİNDEN BELİRLENEBİLİR Mİ?

Aşırı derecede değer kaybeden gümüşün günümüz şartlarında nisap konusunda ölçü olma niteliğini yitirdiği bir gerçektir. Nisap miktarında gümüş ölçü alındığı takdirde zekât alabilecek durumdaki kimseler, zekât yükümlüsü hâline geleceklerdir. Bu itibarla zekât ve kurban gibi ibadetlerin sorumluluğunu belirlerken altının ölçü alınması daha uygundur.

Bu itibarla kurban kesmeyi vacip kılan zenginliğin dinî ölçüsü, ister nâmi (artıcı) olsun isterse olmasın kişinin borçları ve temel ihtiyaçları dışında 80.18 gr. (20 miskal) altına ya da bunun değerinde para veya mala sahip olmasıdır. Hangi türden olursa olsun bu miktar mala sahip olmayan kişi kurban kesmek zorunda değildir (Mevsılî, el-İhtiyâr, IV, 252-256).