Sıfır Atık’la ceket de dönüştü: Emine Erdoğan evdeki atık kumaşlardan kendi tasarladı

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın himayesinde 2017 yılında başlatılan ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yürütülen Sıfır Atık Hareketi bugün beş yaşında. Geçtiğimiz hafta İstanbul Haliç Kongre Merkezi’nde “İklim ve Gençlik” temasıyla Uluslararası 3. Sıfır Atık Zirvesi gerçekleşti. Zirveye katılanların gözü Emine Erdoğan’ın giydiği kıyafetteydi. Türkiye’nin dört bir yanından üniversite öğrencileri, iklim elçisi gençler, sokak toplayıcıları, çevre gönüllüleri, sanatçılar, sporcular, çevre STK’leri, iş dünyası temsilcileri, yerel yönetimler ve sektör paydaşlarının yer aldığı törene Emine Erdoğan, Anadolu’nun kırkyama geleneğinden yola çıkarak atık kumaşlardan hazırlanan bir ceketle katıldı. Atık kumaşların değerlendirildiği kırkyama geleneğinden ilham alan Erdoğan’ın pek çok törende giydiği kıyafet kırkyama gibi Anadolu’nun binlerce yıllık geleneğinden ilhamla hazırlanıyor. Aynı zamanda Türk tasarımcıları ve kültürel değeri yüksek kumaşları, aksesuarları tercih eden Erdoğan’ın ceketiyle bu defa Sıfır Atık Hareketi geleneksel motiflerle buluşmuş oldu. Ceketin hikâyesini Yeni Şafak Pazar okurları için araştırdık.

ATIKLARDAN ŞIK TASARIMA

Kırkyama bilindiği gibi atık kumaşların değerlendirilmesiyle öne çıkan geleneksel bir dikim. Erdoğan’ın kırkyama ceketindeki kumaşlar ise Recep Tayyip Erdoğan’ın Cumhurbaşkanlığı’na geldiğinden bu yana Emine Erdoğan’a dikilen kıyafetlerden artan kumaşlar değerlendirilerek oluşturulmuş. Doku ve renk olarak birbiri ile uyumlu olan kumaş parçalarının yanyana getirilerek kırkyama tekniği ile birleştirilen ceket oldukça şıktı. Tasarım fikri Emine Erdoğan’a aitmiş. Ceketin yalnızca üst yüzeyi değil, astarı da aynı şekilde kırkyama kumaşların birleştirilmesi ile hazırlanmış. Ceketin süslemesinde kullanılan iğne oyaları ise Anadolu ziyaretlerinde çiftçi kadınların hediye ettiği yazmalardan alınmış ve ceketin parçalarının birleşim yerleri bu iğne oyalarıyla süslenmiş. Ceketin yalnızca kumaşı değil, çıtçıt ve süslemeleri de yine atık malzemelerden hazırlanmış. Cekette kullanılan çıtçıtların her biri farklı boy ve renklerde tek kalan malzemelerden seçilmiş. Aynı şekilde artan kurdela parçaları ve örgü ipleri de ceketin süslenmesinde kullanılan diğer materyallerden. Ceketin sırt kısmında yer alan kırmızı kordon ise, Erdoğan’ın kısalttığı bir kolyesinin kalan parçası.

BİR GELENEĞİ YAŞATIYORLAR

Anadolu kadınının tutumluluğun sanatla buluştuğu kırkyama tekniği bu defa Emine Erdoğan’ın ceketinde şık bir tasarıma dönmüş oldu. Aslında Anadolu’daki sıfır atık terbiyesinin en önemli örneklerinden biri olan bu kırkyama tekniği ile bin bir emekle dokunan kumaş israfının da önüne asırlardır geçiliyor. Emine Erdoğan himayesinde yürütülen Sıfır Atık Hareketi kapsamında hayata geçirilen pek çok proje arasında bugün unutulmaya yüz tutmuş bir gelenek olarak kırkyama da yeniden üretime kazandırıldı. İlk adreste Gümüşhane oldu. Geçtiğimiz aylarda Gümüşhane’nin Kelkit ilçesinde Halk Eğitim Merkezi’nde proje kapsamında atık kumaşları değerlendiren ve kumaşların çöpe gitmesinin önüne geçen ev hanımları kırkyama geleneğini de yaşatıyor. Çeyiz ürünleri bölümünde eğitim gören ev hanımları atık kumaşları kırkyama tekniğiyle sofra bezi, masa örtüsü, yatak örtüsü ve bebek takımı gibi birçok ürüne dönüştürüyor.

KÜLTÜRÜN TAŞIYICISI KIYAFETLER

Kırkyamanın yeniden tekstile kazandırılması gibi unutulmaya yüz tutmuş birçok geleneksel sanat da yine Erdoğan’ın kıyafetleriyle gündeme geldi. Geçtiğimiz yıl Cumhurbaşkanı Erdoğan ile birlikte gittikleri Siirt ziyarette çift olarak şal şepik adıyla bilinen bölgenin yöresel kumaşıyla yapılmış kıyafetleri tercih etmişlerdi. Ardından ustaları tükenmekte olan bu geleneksel kumaşın yeniden halk eğitim merkezlerinde üretimine başlandı. Erdoğan, bir kültür taşıyıcısı olarak gittiği ülke ziyaretlerinde de geleneksel Türk motifleri ve baskı kumaşları tercih ediyor. Örneğin, 2019 yılında Japonya’da düzenlenen G-20 Liderler Zirvesi’nde Tokat geleneksel baskı kumaşından bir ceket tercih etmişti. Kimi zaman da ilgili ülkenin kıyafetlerini, dokumalarını giyerek ziyarete gidiyor. 2020 yılındaki Senegal ziyaretinde giydiği geleneksel renk ve dokuma kumaşlarından elbise ve 2022 Özbekistan ziyareti sırasında giydiği Özbekistan geleneksel kumaşı ve deseni ev sahibi halk tarafından büyük beğeni almıştı.

Tasarıma çocuk eli değdi

Kırkyama ceketin arka yüzeyindeki çiçek motiflerinin de hikâyesi var. Ceketin yapım aşamasında Erdoğan’a çocuklar tarafından gönderilen motifler, kalan iplik ve kordon parçalarından ceketin sırt kısmına işlenmiş. Erdoğan, bu motifleri özellikle “çalışmaya bir çocuk eli değmesi” amacıyla istemiş.

Tek giyimlik kıyafetler değil

Sık sık sürdürülebilir tasarımlarla karşımıza çıkan Emine Erdoğan, eski ürünleri de yeniden değerlendirmek konusunda oldukça hassas. Örneğin kendisine hediye edilen bir şalı, kullanmadığını fark edince onu farklı bir kumaşla birleştirerek yeniden tasarlamış. Bu ceketi ise hem bir röportajında hem de 2018’de Arjantin’de yapılan G-20 zirvesinde giyinmiş. Aynı şekilde geçmiş yıllarda bir çekim için giydiği geleneksel mercan baskısı şeritleri olan ceketini bir başka gün 24 Mart 2022 tarihinde Brüksel’de Belçika Kraliyet Kütüphanesi’ni ziyaretinde kırmızı doğal taşlardan dizilmiş bir kolye ve mercan figüründe bir broş ile yeniden giyinmişti.