Mezar taşlarıyla müze yapmışlar

6 Şubat depremlerinde hasar gören Malatya’daki Atatürk Evi Müzesi’nde tadilat sırasında mezar taşları ortaya çıktı. Atatürk’ün Malatya’ya geldiği zaman bir gece kaldığı eski Türk Ocağı, daha sonra Halkevi olarak kullanılan, 1981 yılından itibaren de Atatürk Evi Müzesi olarak hizmet veren binanın, bir mezarlığın üzerine dikildiği iddia ediliyor. Hasar alan binanın tadilat için duvarları soyulduğunda, Osmanlı’nın son dönemine ait mezar taşları açığa çıktı. Şehir eşrafından konuştuklarımızdan kimisi mezarlığın caddenin karşısında olduğunu söylüyor, kimisi de Türk Ocağı olarak inşa edilen binanın mezarlığın üzerine yapıldığını

iddia ediyor.

KALDIRIMLARDA DA KULLANDILAR

Cumhuriyet’in kurulduğu ve valilerin bile CHP’den atandığı dönemde mezarlıkların tahrip edilmesi, üzerine bina veya yol inşa edilmesi, mezar taşlarının kaldırımlarda ve binalarda kullanılması bilinen bir uygulama. Eski Türk Ocağı’nın çevresinde de böyle bir mezarlığın dağıtıldığı biliniyor. O dönemin Malatya Valisi Nevzat Tandoğan’ın, Eskimalatya’daki mezarlıkların mezar taşlarını söküp Kışla Caddesi’ne kaldırım yaptırdığı kayıtlarda var. Malatya’nın hafızası sayılan arşivci gazeteci Celal Yalvaç’ın “Atatürk Evi’nin Öyküsü” yazısında, Türk Ocağı’nın yapımıyla ilgili yazışmalar, Yalvaç’ın şu yorumuyla veriliyor: “Yazı muhteviyatı dikkatlice incelendiğinde, daha önce Türk Ocağı’nca bin lira muhammen bedelle istimlaki istenilen namazgah istimlakinden vazgeçilmesi gereği ile; orta mekteb’in kuzeyindeki mezarlık arsasının bina yapımı için daha münasip ve muvafık görüldüğü belirtilmektedir. Bu yazıda işaret buyurulan arsa, Atatürk Evi’nin şu anda üzerinde bulunduğu arsadır.”

DEDESİ İÇİN DELİL TESPİTİ İSTEDİ

Büyük dedesinin de o mahalde mezarının olabileceğini söyleyen Dr. Mehmet Reşat Önal, Malatya İl Kültür Müdürlüğü’ne bir dilekçe yazarak dedesinin mezar taşının iadesini istedi. Müdürlük cevaben, depremden dolayı tamir ve tadilat işlerinde boya ve sıvanın altından Atatürk Evi’nin ilk yapım aşamasında duvar örgüsünde şahideler, kitabeler ve taş blokların kullanıldığının tespit edildiğini belirtip, “Bu mezar şahideleri, kitabeler ve motifli taşların Atatürk Anı Evi ve Etnografya Müzesi duvarlarında rastgele kullanıldığı tespit edilmiştir” diyerek bilgiyi doğruladı. Bu iddiayı bir adım ileriye götüren Reşat Önal’ın annesi Emine Önal, dedesinin o mezarlıkta olduğunu iddia ederek, restorasyon çalışmaları esnasında çıkan mezar kitabelerinin içerisinde delil tespiti yapılması için dava açtı. Dava nasıl sonuçlanır bilinmez, ancak Atatürk Evi’nin bir mezarlığın üzerine kurulup kurulmadığı yetkililerce incelenmesi gereken bir durum.

TAPU BİLGİLERİ İNCELENSİN

Belli ki o mahalde bir mezarlık tahrip edilmiş. Yerine park veya yol yapılmış. Mezar taşları kaldırım taşı olarak kullanıldığı gibi, Türk Ocağı’nın duvarlarına da süsleme yapılmış. Üstelik sadece mezarlık da değil, namazgah ve Kazmalı Baba Tekkesi’nin müştemilatı da bu yıkımdan payına düşeni almış. Buraya kadar olan kısmı kimse inkar etmiyor. Malatya Kent Konseyi Genel Sekreteri Av. Abdülkadir Artan, bunun öğrenilmesinin çok basit olduğunu belirtiyor. Artan’a göre tapu bilgileri incelenerek bu binanın arazisinin mezarlıktan devredilip edilmediği bulunabilir.