Galatasaray'ın tarihi değişebilir

Vakıfbank Kültür Yayınları'ndan futbol dünyasının ezberlerini bozacak bir kitap çıktı. Melih Şabanoğlu’nun Kuruluş: Mekteb-i Sultani’den Galatasaray Spor Kulübü'ne isimli kitabı futbol tarihine ışık tutuyor.

Sabah gazetesinin haberine özellikle de ilk dönemiyle ilgili birçok efsaneyi, miti, anonim anlatımı boşa çıkaracak bilgilere yer veriyor. Mesela Galatasaray'ın kuruluş fikrinin 1905'te ortaya çıktığı bilinir hatta kulübün sitesinde bile böyle yazar, ama bu doğru değil. İstanbul Futbol Ligi, 1904'te başladı diye bilinir bu da yanlış bilgi. Fenerbahçe'nin kurucusu Nurizade Ziya Bey'in hiç formalı fotoğrafı olmadığı düşünülür ama var...

1900'lerin başında İstanbul'da karşılıklı maç yapacak iki kulüp kurulamadığını söyleyen Şabanoğlu, "İlk takım 1902'de İngilizlerin ve Rumların yönetimde olduğu, Kadıköy Kulübü. Fakat yönetimde Rumların bulunmasından rahatsız olan kimi İngilizler bu kulüpten ayrılıp 1903'te yönetimi tamamen İngilizlerden oluşan Moda Kulübü'nü kuruyor. Bir de İngilizlerin o dönem İstanbul'da Imogene adlı bir gemisi var. Geminin askerlerinin aynı adla kurduğu bir takımı var. Sonra İngilizler 'Rumlara da bir kulüp kurduralım dört takımlı bir lig oluşturalım' diyor. Elpis Kulübü ortaya çıkıyor. Böylece 1905'te İstanbul Futbol Ligi 1905'te kuruluyor" diyerek şu şekilde konuşuyor:

Spor tarihi genel olarak Ali Sami Yen'in anlatılarını esas alır. Ali Sami Yen'in 1920'de yazdığı bir raporda İstanbul Futbol Ligi'nin kuruluşuyla ilgili 1904 ve 1905 tarihleri geçer. Bu raporun eksik çevirisinin etkisiyle de spor tarihinde ligin kuruluşu 1904 kabul edilir. Dönemin gazeteleri var, önemli kaynaklar ve ligle ilgili o gazetelerdeki haberler incelendiğinde ligin çok net olarak 1905'te başladığı anlaşılıyor.

Spor tarihi kitaplarında, Galatasaray'ın kendi sitesinde, İstanbul Futbol Ligi'nde, İngiliz ve diğer takımlara karşı Müslüman ve Türk bir takımın mücadele etmesi gerektiği düşüncesiyle Galatasaray'ın kurulduğu anlatılır. Bu fikrin ne zaman ortaya çıktığına ilişkin de Ali Sami Yen'in 1941'de Bebek'te anlattığı bir anekdot esas alınır.

Ali Sami Yen'in buradaki amacı aslında kulübün kuruluş fikriyle liseyi ilişkilendirmek. Tarihi neden karıştırmış, farklı söylemiş bilemiyoruz. Gerçekte olan şudur: Ali Sami Yen, 1904 sonbaharında hayatında ilk defa Kadıköy'de bildiğimiz anlamda ayakla oynanan futbol maçı izler.

Bundan etkilenir hafta sonu tatilinden sonra liseye geldiğinde beşinci sınıfın edebiyat dersinde arkadaşlarına maçı anlatır, takım kurma fikrini açar. Ali Sami Yen, 1905 yılında altıncı sınıftadır. Toplantıya katılan Emin Bülent, 1905 haziranında mezun olmuştur. Dolayısıyla o toplantıya girme şansı yok, okulda değil çünkü. Buradaki garipliklerden yola çıkarak Mekteb-i Sultani'nin Tevzi-i Mükafat Cetveli'ne baktım. Ali Sami Yen mektebe 1901'de girmiş.

Dolayısıyla beşinci sınıfın edebiyat dersine girebilmesi için de o toplantının 1904'te olması gerekiyor. Ama bu toplantı Galatasaray'ın kuruluş tarihini değiştirmez. Çünkü o toplantıda bir karar veriliyor ama henüz gerçek anlamda futbolun kurallarını bilmiyorlar. Toplantıda lisede bir maç yapma fikri ortaya çıkıyor ya mesela o maç bir rugby maçı. Çünkü okuldaki futbol kültürü rugby üzerine... Bildiğimiz futbolu öğrenme süreci, takım kurma ancak bir yıl sonra gerçekleşiyor."