Konservatuvar olarak kurulan ve Osmanlı Devleti'nde ilk tiyatro oyunlarının sergilendiği 'Darülbedayi'nin kelime anlamı vatandaşlar tarafından merak ediliyor. Darülbedayi İstanbul Şehir Tiyatrosunun ilk şekli ve adı. Türk tiyatro tarihinde, tiyatronun kuruluş ve gelişmesinde, Darülbedayi topluluğu öncülük etti. Peki Darülbedayi ne demek, ne anlama gelir? İşte detaylar...
Darülbedayi İstanbul Şehir Tiyatrosu'nun ilk sekli ve adi. Türk tiyatro tarihinde, tiyatronun kuruluş ve gelişmesinde Darülbedayi topluluğu öncülük etmistir. Teşkilatın ilk adi Darülbedayi Osmani'dir. Türkiye'de ilk düzenli bir tiyatro kurulması ve sahne sanatçılarının yetiştirilmesi fikri 1914 yılında Sehremini, Operatör Cemil Topuzlu tarafından ortaya atılmıştır. Bu fikrin gayesi, Türk halkına tiyatroyu sevdirmekti.
Darülbedayi ne demek?
Meşrutiyet devri öncesi yurdumuzda, sahne hayati ve sanatı, Ermeni ve Rumların paylaştığı faaliyetlerle devam ediyordu. Bunlardan Rumlar özellikle pandomim ve kanto'da, Ermeniler de meledram ve komedi oyunlarında temayüz etmiş toplulukları oluşturuyordu. Türklere gelince bunlar, tuluatçi ve orta oyuncularıydı.
1908'de meşrutiyetten sonra, temsilden önce verilen kanto ve çalgı fasılları kaldırılmış bunun yerine yurt konulan isleyen, cemiyetin problemlerine ve dilimize çevrilmiş eserleri (tiyatro eserleri) sahnelere konmaga başlamıştır. Bu tür telif eserleri o zaman en çok oynayan sanatçı da Ahmet Fehim Efendidir. Cemil Topuzlu Bey, Sehremini olarak İstanbul'da bir belediye konservatuar kurmak istiyordu.
Asker ailelerine yardım adına oyun sahnelendi
Belediye meclisinde kendisine taraftar bulunca alınan kararla bu is için o zamanın parası ile 3000 lira ayrıldı. Akabinde meşhur tiyatrocu Parisli (Paris tiyatro müdürü) Andre Antoine'la Paris elçiliğimiz aracılığı ile anlaştı. Antoine, anlaşma gereği İstanbul'a geldi ve konservatuar için Şehzadebasi'nda Letafet apartmanı tahsis olundu.
- Konservatuar açılış törenleri hazırlıkları sürerken bu arada Birinci Dünya Savaşı koptu. Bu durum karşısında Andre Antoine, memleketine dönmek zorunda kalınca, bu iş de böylece yarim kaldı. Savaş sırasında, Darülbedayi sanatçıları, asker ailelerine yardim cemiyeti yararına Hüseyin Suat'in adapte ettiği "Çürük Temel" adli oyunu sahneleyerek halka sunmuşlardır.
Şehir Tiyatrosu olarak adını değiştirdi
1927 yılında Darülbedayi adında bir dergi çıkarılmıştır. Bu dergi 1935 yılından sonra Türk Tiyatrosu adini almıştır. Günümüzde de Şehir Tiyatrosu organı olarak yayına sürdürmektedir. Darülbedayi 1931-1932 mevsim döneminde Belediye Meclisinin genel kararıyla Şehir Tiyatrosu olarak adını değiştirmiş ve yeni bir tüzükle Şehir Tiyatrosu, İstanbul Belediyesine bağlanmıştır. Bu günün şehir tiyatroları, Darülbedayi'nin teşkilat temelleri üzerine kurulmuştur.
