Kanal İstanbul projesi ve akıllara gelen tüm sorular

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 27 Nisan 2011'de "çılgın proje" olarak açıkladığı Kanal İstanbul projesi için çalışmalar hız kazandı. Cumhuriyet tarihinin en önemli projesinde ilk köprünün temeli, Arnavutköy Sazlıbosna Mahallesi ve Başakşehir Şamlar Mahallesi arasında kurulan şantiyede Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın katılımıyla 26 Haziran Cumartesi günü atılacak.

Vatandaşların en çok merak ettiği konular arasında yer alan Kanal İstanbul projesiyle ilgili akıllarda birçok soru var. Kanal İstanbul projesi neden yapılmalı, Kanal İstanbul projesinin amacı nedir, Kanal İstanbul neden istenmiyor, Kanal İstanbul’un Türkiye’ye ekonomik yararları neler, Kanal İstanbul projesi ne zaman başlayacak ne zaman bitecek? İşte konu ile ilgili tüm detaylar...

KANAL İSTANBUL PROJESİ NEDİR?

Kanal İstanbul, Karadeniz ile Akdeniz arasında alternatifsiz bir geçit olan İstanbul Boğazı'ndaki gemi trafiğini rahatlatmak adına Karadeniz ile Marmara Denizi arasında yapay bir su yolu olma görevini alacak. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 2011'de açıklanan ve kamuoyunda "çılgın proje" olarak bilinen Kanal İstanbul Projesi, Küçükçekmece - Sazlıdere - Durusu koridorundan geçecek.

Kanal İstanbul Projesi'nin inşaat safhasının yaklaşık 5 yıl, asgari ekonomik ömrünün de 100 yıl olması planlanıyor. Yaklaşık 45 kilometre uzunluğunda olacak proje kapsamında; 7 karayolu köprüsü, biri köprü diğeri yer altı geçişi olmak üzere toplam 2 demiryolu geçişi, 2 metro geçişi olacak.

Kanal İstanbul'un toplam alanı 26 bin hektar olacak. Yatay mimari ile sadece 4-5 katlı binalara izin verilecek alanda 500 bin kişilik nüfus planlanıyor.

KANAL İSTANBUL PROJESİNİN AMACI

Basına "çılgın proje" ismiyle yansıyan proje, Karadeniz ile Marmara Denizi arasında yapay bir su yolunun açılmasın öngörüyor. Tasarlanan kanalın uzunluğu 40 kilometre; genişliği 150 metre, derinliği ise 25 metre.

Projenin hayata geçirilmesi ile, kanalla birlikte İstanbul Boğazı tanker trafiğine tümüyle kapanacak.

İstanbul'da iki yeni yarımada, yeni bir de ada oluşacak.

Kanal İstanbul'un çevresinde kurulacak yeni yerleşim alanı, 453 milyon metrekareyi kapsayacak.

"Yeni Şehir" olarak adlandırılan bu bölgede Kanal İstanbul'un oluşturduğu 30 milyon metrekare dışındaki alanlar şu şekilde paylaştırılacak:

78 milyon metrekare üzerine bir havaalanı

33 milyon metrekare üzerine Ispartakule ve Bahçeşehir

108 milyon metrekare üzerine yollar

167 milyon metrekare üzerine imar parselleri

37 milyon metrekare üzerine ortak yeşil alanlar

KANAL İSTANBUL NEDEN YAPILMALI?

Yılda yaklaşık olarak 43 bin geminin geçiş yaptığı İstanbul Boğazı, doğal bir suyolu olarak bilinir. Gemi trafiğinde yer alan tonajlardaki artış, teknolojik gelişmeler ile birlikte gemi boyutlarının daha da büyümesi, akaryakıt ve bununla beraber tehlikeli ya da zehirli madde taşıyan gemilerin çoğunlukta olması İstanbul için her zaman bir riski bünyesinde barındırır.

İstanbul Boğazı’nda suyolu ulaşımında keskin dönüşler, kuvvetli akıntılar ve buna bağlı olarak gemi trafiği her zaman mevcuttur. Boğazın her iki yakasında da milyonlarca insan yaşamaktadır. Boğaz, gün içerisinde milyonlarca insanın hem ticaret hem yaşam hem de geçiş yerlerinden birisidir. Bu gemi trafiği her geçen zamanda riskleri de beraberinde getirir. 100 yıl kadar öncesinde 3-4 bin olan yıllık gemi geçişi son yıllarda 45-50 bine kadar çıkmıştır.

Boğazdaki seyir emniyeti açısından uygulanan tek yönlü trafik organizasyonu sebebiyle büyük gemilerin beklemesi süresi ortalama olarak 14,5 saat kadardır. Bu bekleme süresi bazen hava şartlarına bağlı olarak 4 gün kadar sürebilmektedir.

Bu çerçevede İstanbul Boğazı’na alternatif bir geçiş koridorunun planlanması ve bunun hayata geçirilmesi zorunlu kılınmıştır. Kanal İstanbul sayesinde 500 bin kadar yolcuyu seyahat ettiren şehir hatlarıyla transit geçiş yapan gemilerin 90 derecelik dik kesişmelerinin yaratacağı ölümcül olabilecek kaza risklerinin önüne geçilmiş olacak.

KANAL İSTANBUL PROJESİ NEDEN İSTENMİYOR?

Kanal İstanbul’un inşası ile hidrolik akım değişiminin olacağı, Marmara, Karadeniz ekosisteminin değişeceği, öncelikle deniz canlılarının yaşam alanlarının etkileneceği belirtiliyor.

Ayrıca projenin ikinci ve üçüncü deprem bölgelerinde kaldığı belirtiliyor. Bölgenin yapılaşmaya açılmasıyla riskin artacağı söyleniyor.

PROJENİN EKONOMİK YARARLARI NELER?

Kanal İstanbul projesi Montrö'ye tabi olmayacağı için Süveyş gibi ton başına ortalama 5,5 dolardan fiyatlanabilecek. Süveyş'ten en fazla 150 DWT gemiler geçebilirken, Kanal İstanbul 300 bin tonluk gemiler için uygun olacak. 193 kilometre uzunluğa sahip Süveyş'ten 148 kilometre daha kısa olacak Kanal İstanbul, tam kapasite çalışması durumunda da yıllık kazanç 8 milyar dolara kadar yükselecek. Maliyeti 40 milyar doları bulacağı tahmin edilen Kanal İstanbul, hesaplanan getirisi ile 5 yıl içinde kendini finanse edecek.

Projenin tamamlanmasından sonra bölgede 1,5 milyonluk yeni bir iş imkânı ortaya çıkacak. Körfez sermayesinin de dikkatini celbedecek olan Kanal sayesinde yatırımların ciddi oranda artması bekleniyor. İstanbul'a yılda 50 milyon yabancı ziyaretçinin geleceği öngörülürken, bu sayede yıllık 20-30 milyar dolar turizm geliri elde edilecek. 2023 vizyonu çerçevesindeki Çılgın Proje'nin bütün gelir kalemleriyle birlikte ilk 5 yılda 100 milyar dolara yakın bir gelir kazandırması hedefleniyor.

KANAL İSTANBUL PROJESİ KAÇ YIL SÜRECEK VE MALİYETİ NE KADAR?

İhale sürecinin ardından kanal inşaatı öncesi hazırlık çalışmaları yaklaşık 1,5 yıl sürecektir. Kanal inşaatının ise 5,5 yıl sürmesi öngörülmektedir. Projenin tamamlanma süresi 7 yıl olarak planlanmaktadır.

Kanal İstanbul’un inşaat maliyeti 75 milyar TL olarak öngörülmüştür.

KANAL İSTANBUL PROJESİ KİMİN FİKRİ?

Karadeniz ve Marmara arasında İstanbul Boğazı dışında ikinci bir suyolu açma fikri çok eskiye çok eskiye uzanıyor.

İstanbul Boğazı'na alternatif su yolu oluşturma fikri, 500 yıldan daha uzun bir süre önce Kanuni Sultan Süleyman döneminde de gündeme gelmişti. O dönemde belirlenen güzergâh ise Sakarya Nehri ve Sapanca Gölü olarak düşünülmüştü. Tarihi kaynaklara göre, Kanuni'nin ünlü veziri Sokullu Mehmed Paşa Sakarya Nehri, Sapanca Gölü ve İzmit Körfezi'ni birleştirerek Karadeniz ve Marmara'yı bağlamayı hedefliyordu. Güzergâh Sakarya, Kocaeli, Bilecik, Eskişehir ve Bolu illerini içine alan yeni bir ticaret yolu ortaya çıkaracaktı. Kesin olmamakla birlikte kanalla ilgili ön çalışma yapma görevinin dönemin ünlü mimarı Mimar Sinan'a verildiği tarihçiler arasında yıllardır tartışılıyor.

Kanuni döneminde savaşlar nedeniyle proje rafa kaldırıldı ancak Osmanlı İmparatorluğu İstanbul Boğazı'na alternatif bir suyolu oluşturma fikrinden hiç vazgeçmedi. Kanuni'nin ardından Sultan 3. Murad, Sultan 4. Mehmed, Sultan 3. Mustafa, Sultan 2. Mahmud, Sultan Abdülmecid ve Sultan Abdülaziz dönemlerinde de kanal fikri yeniden gündeme geldi.

KANAL İSTANBUL’UN GÜZERGAHI TAM OLARAK NERESİ?

Kanal İstanbul koridorunun yaklaşık 6.149 m’lik kısmı Küçükçekmece ilçesi sınırları içerisinde, yaklaşık 3.189 m’lik kısmı Avcılar ilçesi sınırları içerisinde, yaklaşık 6.061 m’lik kısmı Başakşehir ilçesi sınırları içerisinde ve kalan yaklaşık 27.383 m’lik kısmı ise Arnavutköy ilçesi sınırları içerisinde yer almaktadır.

Kanal İstanbul’un güzergâhının belirlenmesi için 5 ayrı alternatif koridor üzerinde çalışılmıştır. Alternatif güzergâhların çevresel etkileri ve yerüstü su ve toprak kaynaklarına, yeraltı su kaynaklarına, ulaştırma ağlarına, kültür ve tabiat varlıklarına etkileri incelenmiştir. Ayrıca, inşaat maliyeti ve süreleri kıyaslanmıştır. Dünya denizlerinde dolaşan en büyük tanker boyutları baz alınarak, koridorlar mukayese edilmiş ve; Küçükçekmece Gölü - Sazlıdere Barajı - Terkos doğusunu takip eden güzergâh en uygun koridor olarak belirlenmiştir.

KANAL İSTANBUL’UN YAPIMI NE ZAMAN BAŞLAYACAK NE ZAMAN BİTECEK?

Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Haziran ayının sonunda falan Kanal İstanbul'u şehrimize kazandırmak üzere temelini atıyoruz. Rahatsız olanlar var, olacaklar, varsın olsunlar. Biz bu eserleri İstanbul'umuza, İstanbullu bütün vatandaşlarımıza kazandırdıkça onların onuru, onların bunlardan inanıyorum ki şevk alacağı bir İstanbul...Kanal İstanbul'u İstanbul'a kazandırdığımızda İstanbul'un hem coğrafi hem stratejik hem tabii güzelliği bir kat daha artacaktır." ifadelerine yer vermişti Projede ilk kazmanın vurulacağı tarih ise 26 Haziran 2021 olarak belirlendi.