FEODAL SİSTEMİN HIZLI ÇÖKÜŞÜ 1350’lerde Avrupa’yı vuran veba, nüfusun yüzde 3’ünü öldüren çok büyük bir salgındı. Ancak milyonlarca insanın ölümü sonrası, salgından etkilenen ülkeler büyük bir hızla büyüdü ve bugün dünyanın en zengin ülkeleri haline geldi. Hıyarcıklı veba (bubonik veba) çoğun- lukla köylülerin hayatına mal oldu. Bu da toprak sahiplerinin işgücü sıkıntısı yaşamasına yol açtı. Feodal sistem parçalanmaya başladı. Bu parçalanma Batı Avrupa’yı daha modern, ticaret odaklı ve nakit bazlı bir sisteme itti.
Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını dünya çapında sosyal, siyasi ve ekonomik yaşamı önemli ölçüde değiştiriyor. BBC'nin haberine göre bu değişimlerin kalıcı olabileceği değerlendirilmekte. Tarih boyunca hastalıklar/virüsler, hanedanlıkların çöküşlerinden sömürgeciliğin artışına ve hatta işgallerin sona ermesine kadar uzun süreli etkileri oldu.
1/4
SÖMÜRGECİLER HASTALIK TAŞIDI Amerika kıtasının 15. yüzyılda sömürge haline getirilmesinde Avrupalıların taşıdığı çiçek hastalığı gibi mikroplar etkili oldu. O dönem dünya nüfusunun yüzde 10’una denk gelen bölge nüfusu 60 milyondan 5-6 milyona düştü. Bu ölümlere sömürgeciler tarafından getirilen hastalıklar neden oldu. Çiçek hastalığı aralarında en fazla can kaybına yol açan etkendi. Diğer hastalıklar arasında ise sıtma, humma ve kolera vardı. Yerli halkın ölümüne sebep olan hastalıklar sonucu Avrupalı istilacılar kıtaya hakim oldu.
2/4
AFRİKA’YI AVRUPA İŞGALİNE AÇTI Hayvanları öldüren bir hastalık da, Avrupa’nın Afrika’yı sömürgeleştirmesini hızlandırdı. 1888-1897 yılları arasında sığır vebası virüsü (rinderpest), Afrika’nın sığırlarının yüzde 90’ını öldürüp Afrika Boynuzu, Batı Afrika ve Güneybatı Afrika bölgelerindeki toplulukları harap etti. Hastalığın neden olduğu kaos, Avrupa ülkelerinin Afrika’nın büyük alanlarını sömürgeleştirmesini kolaylaştırdı. 1870’lerde Afrika’nın yalnızca yüzde 10’u Avrupa kontrolü altındayken 1900’lerde bu oran yüzde 90’a çıkmıştı.
3/4
HAİTİ’NİN FRANSA’YA BAŞKALDIRISI Haiti’de meydana gelen bir salgın, Fransa’nın Kuzey Amerika’dan çıkmasına sebep oldu. Napoleon Bonaparte kendisini hayat boyu yönetici olarak açıklayınca, adanın da tüm kontrolünü ele geçirmek için on binlerce askeri Haiti’ye yolladı. Ancak sarıhummanın etkisi savaşın seyrini değiştirdi. Afrika kökenli hastalığa Avrupalı güçlerin hiçbir doğal bağışıklıkları yoktu. Askeri güçleri bozguna uğrayan ve demoralize olan Napolyon, sadece Haiti’yi terk etmedi; K.Amerika’daki tüm hedeflerinden de vazgeçti.
4/4
MİNG HANEDANININ VEBAYLA DÜŞÜŞÜ Ming hanedanlığı, Doğu Asya’nın geniş kısmında büyük bir siyasi ve kültürel etki kullanarak Çin’i neredeyse 300 yıl boyunca yönetti. Ama bu yönetim, kor kunç bir salgın hastalık sonrası son buldu. Salgın, Çin’in kuzeyine 164 yılında, muazzam can kayıplarıyla birlikte geldi. Bazı bölgelerde nüfusun yüzde 20’si, bazılarında yüzde 40’ı öldü. Veba, kıtlık ve çekirgelerle aynı zamanda ortaya çıktı. Kaosla artan saldırılar, Ming hanedanlığının yerine imparatorluklarını kuran Qing Hanedanlığı’nın istilası takip etti.
#Salgın
#Avrupa
#Çin
#Kovid-19
