Alt Soy K’nın rekor yayılımı bilim dünyasını alarma geçirdi. Cambridge Üniversitesi Patojen Evrimi Merkezi Direktörü Prof. Derek Smith, yedi mutasyon birden ortaya çıktığını belirtirken, Francis Crick Enstitüsü’nden Prof. Nicola Lewis, ‘Böylesi bir virüsü uzun zamandır görmemiştik, ciddi şekilde kaygılıyım’ diyerek yeni virüs dalgasına karşı kritik uyarılarda bulundu. Peki Alt Soy K nedir, belirtileri neler? Ölümcül mü, tedavisi var mı? İşte tüm merak edilenler…
Dünya genelinde hızla yayılmaya başlayan Alt Soy K, kısa sürede rekor bulaş hızıyla dikkat çekti. Bilim adamları, virüsün beklenenden çok daha agresif bir mutasyon yapısı sergilediğini ve bu nedenle yeni bir küresel dalgayı tetikleyebileceğini belirterek uyarılarda bulundu.
İlk olarak Japonya ve İngiltere’de dikkat çeken varyant, kısa sürede tüm kıtalarda tespit edildi. H3N2’nin Alt Soy K varyantı dünyaya rekor hızla yayılırken, Francis Crick Enstitüsü’nden Prof. Nicola Lewis “Böylesi bir virüsü uzun zamandır görmemiştik, kaygılıyım” diyerek ciddiyetin altını çizdi.
Yedi mutasyon birden: Yayılma hızı neden arttı?
Grip virüsleri normalde küçük değişimlerle evrim geçiriyor ancak Alt Soy K’da durum farklı. Cambridge Üniversitesi Patojen Evrimi Merkezi Direktörü Prof. Derek Smith, H3N2’nin bu alt türünde yedi mutasyon birden ortaya çıktığını belirterek, “Bu yüzden görülme oranında hızlı ve belirgin bir artış var” dedi.
Bağışıklık düşük: Virüs hızla yayılıyor
H3N2’nin bu yeni alt türü aslında bilinen bir mevsimsel influenza virüsü. Ancak uzmanlar, insanların son yıllarda bu varyanta çok az maruz kaldığını, bu nedenle de bağışıklığın düşük olduğunu vurguluyor. Bu durum belirtiler çok ağır olmasa bile hastalanan kişi sayısının hızla artmasına neden oluyor.
Francis Crick Enstitüsü Dünya Grip Merkezi Direktörü Prof. Nicola Lewis, tabloyu özetlerken “Bir süredir böyle bir virüs görmemiştik. Paniklemiyorum ama kesinlikle kaygılıyım.” ifadelerini kullandı.
Belirtiler: Grip, soğuk algınlığı ve covid ile neredeyse aynı
Oxford Üniversitesi Pandemi Bilimleri Enstitüsü’nden Prof. Christophe Fraser, bu yılki aşıların Alt Soy K’ya tam uyumlu olmayabileceğini ancak “bir miktar korumanın bile çok önemli olduğunu” söyledi. Prof. Nicola Lewis ise; “Alt Soy K önceki türlerden antijenik olarak farklı. Bu yıl grip aşınızı olmadıysanız, hastalığa yakalanma ve ağır seyretme ihtimaliniz daha yüksek.” diyerek önemli uyarılarda bulundu.
Alt Soy K nedir?
Alt Soy K, influenza A virüsünün (H3N2) yeni bir alt varyantıdır. H3N2, klasik grip virüsleri arasında en yaygın olan gruplardan biridir, ancak Alt Soy K (subclade K) üzerinde yaklaşık yedi mutasyon taşıdığı için bağışıklık sistemimiz tarafından daha önce çok az tanınıyor veya hiç tanınmıyor. Bu da onun hızla yayılmasına ve vaka sayılarının ani artmasına yol açıyor. Yani Alt Soy K, grip virüsünün tamamen yeni bir hastalığı değil; mevcut H3N2’nin bir alt türü ama genetik olarak farklılık gösteriyor.
Alt Soy K’nın belirtileri neler?
Alt Soy K’nın semptomları genel olarak klasik griple çok benzer:
Yüksek ve ani başlayan ateş
Titreme
Kuru öksürük
Boğaz ağrısı
Baş, kas ve eklem ağrıları
Aşırı halsizlik ve yorgunluk
Burun tıkanıklığı veya akıntısı
Nadiren bulantı, kusma veya ishal gibi sindirim şikâyetleri
Acil durum işaretleri (derhal sağlık hizmeti):
Nefes darlığı veya zorluk
Göğüs ağrısı
Ciddi kusma
Belirtilerin aniden kötüleşmesi
Çok küçük çocuklarda susuzluk belirtileri
Bu belirtiler genel grip semptomlarıyla örtüşür, yani Alt Soy K özel belirti setiyle ayrışmaz fakat daha hızlı ve yaygın görülüyor.
Alt Soy K ölümcül mü?
Alt Soy K’nın doğası gereği ölümcül olduğu söylenemez; çoğu kişi klasik grip gibi hafif veya orta dereceli semptomlarla iyileşir.
Ancak risk gruplarında özellikle:
Yaşlı yetişkinler, kronik hastalığı olanlar, bağışıklık sistemi zayıf kişiler ve çocuklarda daha ciddi tablo ve komplikasyonlar gelişebilir. Bu gruplarda grip bazen zatürre, yoğun bakım ihtiyacı veya ölümle sonuçlanabilir. Yani her vaka ölümcül değildir, ama riskli kişilerde sonuçlar ciddi olabilir tıpkı diğer grip türlerinde olduğu gibi.
Tedavisi ve korunma nasıl olur?
Alt Soy K’ya özgü özel bir tedavi yok, çünkü bu bir grip virüsüdür. Ama mevcut tedavi ve önlemler oldukça etkili olabilir:
Evde istirahat, bol sıvı, ateş ve ağrı için uygun ilaçlar gerekirse doktor kontrolünde antiviral ilaçlar (erken dönemde başlandığında belirtileri hafifletebilir)
Grip aşısı olmak bu yılki aşı alt soy K’yi mükemmel örtmese de ağır hastalık ve komplikasyon riskini azaltır. Hijyen önlemleri: el yıkama, kapalı ortamlarda maske, hasta kişilerle teması azaltma. Sağlık otoriteleri aşı olmayı özellikle risk grupları için şiddetle tavsiye ediyor; çünkü aşının tam uyumlu olmaması, hiçbir fayda vermeyeceği anlamına gelmez ciddi hastalık ve hastaneye yatışı önemli ölçüde azaltabilir.
Bulaşma süreleri
Kuluçka (belirti ortaya çıkana kadar geçen süre): Genellikle 1–4 gün civarındadır, ortalama yaklaşık 2 gündür. Bu sürede kişi hasta değildir ama virüsü başkalarına bulaştırabilir.
Bulaştırıcı (enfekte kişiden başkalarına yayma) dönemi: Enfekte kişiler genellikle belirti başlamadan 1 gün önce itibaren virüsü yaymaya başlar. Semptom başladıktan sonra yaklaşık 3–7 gün boyunca bulaştırıcı olmaya devam eder. Çocuklar ve bağışıklığı zayıf kişiler: Bu gruplar virüsü daha uzun süre (bazı durumlarda ≥10 gün) yayabilirler.
Mesela bir kişi Alt Soy K’ya maruz kaldıysa, en geç 1–4 gün içinde semptomlar başlayabilir ve o aralıkta da virüsü başka kişilere bulaştırma riski vardır. Belirti başladıktan sonraki ilk 3–4 gün genellikle en bulaştırıcı dönemdir.
Yani Alt Soy K da tipik grip gibi hızlı yayılır; kişiler kısa sürede bulaştırıcı olabilirler, bu yüzden yakın temas ve solunum yolu önlemleri grip sezonlarında çok önemlidir.
