Artan kira fiyatları ve konut yetersizliği kiracılarla ev sahipleri arasında bazı problemlere yol açabiliyor. Kiralara yapılan yüksek zamlar, sözleşme fesihleri ve kiraların ödenmemesi bu problemlerden bazıları. Kanuni olarak çeşitli düzenlemelerle kiracı ve ev sahibi hakları belirlense de çoğu kişi bu haklarının ne olduğunu bilmemekte. Kiracının hakları nelerdir? Ev sahibinin hakları nelerdir? İşte kiracıların sahip olduğu haklar...
Evini kiraya veren ev sahibi olsanız da ev kiralayan kiracı olsanız da ev kiralama süreçlerinde haklarınızın neler olduğunu bilmeniz oldukça önemli. İster uzun ister kısa süreli oturun, kiraladığınız eve yerleşmeden önce bir sözleşme imzalarsınız. Bu sözleşmede tarafların karşılıklı hak ve yükümlülükleri açıkça belirtilir.
Evde Kalmak İçin Tekrar Sözleşme İmzalamak Gerekir mi?
Hayır. Kiracı ve ev sahibi arasında genellikle 1 yıl süreli sözleşme yapılır. Ancak bunun bir sınırlaması yoktur. Yani iki taraf anlaşmalı olarak bir süre belirleyebilir. Sözleşmede yazan süre bittiğinde tekrar yeni bir sözleşme yapmanıza gerek yok. Sözleşme her yıl aynı tarihte yenilenir.
Evden çıkmak isteyen bir kiracıysanız yapmanız gereken, kira sözleşmesinde belirtilen süre bitmeden 15 gün önce ev sahibine yazılı olarak ihtar yollayarak sözleşmeyi sona erdirme talebinde bulunmak. Ancak bunu bildirmediğiniz takdirde sözleşmenizin aynı şartlarda uzayacağını belirtelim.
Kiracı, Evden Nasıl Çıkarılır?
Evini kiraya veren mal sahibiyseniz kiracıyı evden çıkarmak için geçerli sebeplerinizin olması gerekir. Çünkü kiracı, “Ben çıkıyorum” demediği sürece normal şartlarda kiracıyı tahliye etmeniz pek mümkün değil. Sadece bazı durumlarda evinizde oturan kiracıya, tahliye davası açabilirsiniz. Bu durumlar şu şekilde olabilir:
Ev Sahibinin Eve İhtiyacı Varsa Ev Sahibi Kiracıyı Tahliye Edebilir
Evinize; sizin, annenizin, babanızın, kardeşinizin veya çocuklarınızın ihtiyacı varsa ya da kendinize veya aile üyelerinize iş yeri açacaksanız, ev sahibi olarak kiracıya tahliye davası açabilirsiniz. Ancak burada hukuki iki şartı sağlamanız gerekir. Bu şartlar şu şekildedir: Kira sözleşmesinin süresi ne kadarsa onun bitmesini beklemeniz ve eve ihtiyacınız olduğunu kanıtlamanız.
Şartları sağladıktan sonra, ihtiyaç talebiyle kiracıya tahliye davasını açabilirsiniz. Tahliye kararı çıktıktan sonra tahliye ettiğiniz evi kira sözleşmesinde belirtilen süre boyunca yasal olarak kiraya vermeniz maalesef mümkün değil. Aksi hâlde kiracı en az 12 aylık kira bedelini tazminat olarak sizden isteme hakkına sahip olur
Kiracı, Kirayı Geciktirirse Ev Sahibi Kiracıyı Evden Çıkarabilir
Aynı yıl içinde kiracı kirayı ödemeyi 2 kere geciktirirse ve ev sahibi olarak 2 tane ihtar gönderdiyseniz kira süresinin bitiminden itibaren tahliye davası açabilirsiniz. Davayı kazanmanız durumunda kiracının tahliyesi gerçekleşebilir.
Kiracı Hakları Nelerdir?
10 yıllık sürenin sonunda ev sahibi kiracıyı yasal olarak tahliye edebilir. Bunun için ev sahibinin sözleşme bitiminin 3 ay öncesinde kiracıya yazılı olarak evi tahliye etmek istediğini bildirmeli..Ancak böyle bir durumda ev sahibi, kiracının tutacağı yeni ev için emlakçı komisyon ücretini veya nakliye ücretini ödemek zorunda kalır. Alternatif olarak kiracının kira bedelinin farkını kiracıya ödeyebilir.
Son olarak, kiracının veya eşinin aynı belediye içinde kendine ait bir evi varsa kiracıya tahliye davası açmak mümkün olur. Tahliye davası, kira sözleşmesinin bitiminden itibaren 1 ay içinde açılması gerektiğini de belirtelim.
Kiracı, Sözleşmesi Bitmeden Önce Evden Çıkabilir mi?
Kiracı hiçbir sebep göstermeden evden çıkabilir. Ancak bunun için de kiracının yerine getirmesi gereken bazı şartlar bulunur. Bu şartları şöyle açıklayalım:
Mal sahibine ihtar bildirmek: Kiracıysanız ihtar bildirgesinde şunu belirtebilirsiniz: “Benim sözleşmem mart ayında bitiyor ancak ben ocak ayında evden çıkış yapmak istiyorum.”. Tabii burada, geçmiş kira borcunun olmaması da önemli.
Mal sahibini mağdur etmemek: Ev sahibi, ne kadar sürede o evi kiraya verebilecekse sizin de o kadar süre evde kalmanız gerekir. Burada mal sahibinin mağdur olmaması önemli. Alternatif olarak, evden hemen çıkmanız gerekiyorsa evin kiraya verileceği süre için ev sahibine kira bedelini ödeyebilirsiniz.
Böyle bir ödemenin olmaması için de 2 yol var: Erkenden ihtar verebilirsiniz ya da evden çıkmadan hemen önce yerinize aynı şartları kabul edecek ve ev sahibinizin de kabul edeceği başka bir kiracı bulursunuz.
Ev Sahibi Evi Satarsa Kiracıya Ne Olur?
Evin satılması durumunda yeni ev sahibi kiracının evi tahliye etmesini isteyebilir. Buna göre yeni ev sahibi, evi satın aldıktan sonra kiracıya ihtar çekerek evin tahliyesi için 6 ay süre tanıma hakkına sahip olur. Bu durumda kira sözleşmesinden bağımsız olarak kiracının maksimum 6 ay içinde evi tahliye etmesi gerekir. Yeni ev sahibinin ikamet edeceği başka evi yoksa kiracıya bir ay öncesinden tebligat verme şartıyla evin tahliyesini isteyebilir.
Ancak ev satılmadan önce eski ev sahibi evi satacağı için kiracının evden çıkmasını talep etme hakkına sahip değildir. Bu talep sadece ev satıldıktan sonra yeni ev sahibi tarafından yapılabilir.
Kira Sözleşme Süresinin Bitmesi, Hemen Tahliye Gerektirmez
Genelde kira sözleşmeleri 6 aydan uzun dönemler için yapılır. Eğer sözleşmeniz bitmişse ev sahibi hakkınızda hemen tahliye kararı başlatamaz. Yapılan sözleşme, bitiş tarihinden 15 gün önceye kadar kiracı tarafından feshedilmezse otomatik olarak 1 yıl daha uzamış kabul edilir. Sözleşme uzatma işlemini kiracı her yıl yapabilir, kirasını düzenli ödediği ve başka anlaşmazlıklar olmadığı müddetçe ev sahibi tarafından 10 yıl boyunca sözleşmesi feshedilemez.
Kira Sözleşmesi Bitmeden Evden Ayrılabilirsiniz
Kira sözleşmeniz sona ermeden belli şartları yerine getirerek sözleşmeden cayabilirsiniz. Bunun için ev sahibine bir ihtarname çekmeniz ve sebebini belirtmeniz gerekir. Diğer bir yöntem ise ev sahibini mağdur etmeden süreci sonlandırmak olabilir. Örneğin ev sahibine ayrılacağınız tarihi kesin olarak iletebilirsiniz ancak ev sahibi yerinize kiracı bulana kadar mevcut evinizde oturmanız gerekebilir. Dilerseniz yerinize aynı şartları kabul edecek ve ev sahibinin onaylayacağı bir kiracı da bulabilirsiniz. Son olarak kalan kira miktarını ödeyerek de evden ayrılabilirsiniz.
Evdeki Tamir, Hasar ve Kusur Masraflarını Kiradan Düşebilirsiniz
Çatının akması, tesisatın bozulması gibi kiracının kiraladığı evde gerçekleşmesi zaruri olan tüm tadilat masraflarından mülk sahibi sorumlu tutulur. Kiracı tuttuğu ev için harcadığı masrafları kiradan düşebilir. Ayrıca kiracı evi tuttuktan sonra evdeki mevcut kusurlardan ötürü evden tam olarak yararlanamıyorsa bunun tadilatını ev sahibinden talep edebilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta ise kusurların sözleşme imzalandıktan sonra ortaya çıkması veya sözleşme imzalanması esnasında kiracı tarafından bilinmesi gerekir.
Ev Sahipleri Hangi Şartlarda Kiracının Tahliyesini Talep Edebilir?
Ev sahipleri, çeşitli sebeplerden ve kanunların tanıdığı haklardan yararlanarak kiracısının tahliyesini talep edebilir. Bu şartlar ise şöyledir:
- Mülk sahibi, kirada olan evinde kendisinin ya da birinci derece yakınının oturacağını kanıtlarsa kiracısından evi boşaltmasını isteyebilir.
- Aynı yıl içinde kiracı kirayı iki kere geciktirirse ev sahibi tahliye ihtarı çekebilir.
- Kiracı eve özensiz davranırsa ya da komşularıyla problem yaşarsa ev sahibi ihtar gönderebilir.
- 10 yıllık sürenin sonunda sözleşme bitimine 3 ay kala kiracıya tahliye talebi gönderebilir.
