ABD dünya ticaret savaşlarında yeni bir aşamaya geçti. İran’da enerji, finans, ulaştırma ve sigortacılık sektörlerinde iş yapan binden fazla kurum ve kişi yaptırım listesine alındı. “ABD tarihinin en kapsamlı yaptırımları” olarak ilan edilen karar, başta petrol ticareti olmak üzere küresel ekonomiye büyük darbe vuracak.
ABD yönetimi, 2015'te nükleer anlaşma çerçevesinde kaldırdığı İran yaptırımlarının enerji, finans ve deniz ile hava taşımacılığı sektörlerini kapsayan ikinci bölümünü de uygulamaya başladı. ABD Başkanı Donald Trump'ın nükleer anlaşmadan çekilmesi nedeniyle kademeli olarak geri getirilen İran yaptırımlarının ikinci ve son paketi, Türkiye saatiyle dün 08.01 itibarıyla resmen yürürlüğe girdi.
50 BANKA VE 200’DEN FAZLA ŞİRKET VE KİŞİ
Yeni yaptırım paketi çerçevesinde; İran'ın petrol, nakliye, sigorta ve bankacılık sektörlerinde uygulanacak. Yaptırımlar finans sektöründe İranlı 50 banka ile 700’den fazla kişiyi kapsıyor. Deniz nakliye sektöründe faaliyet gösteren 200'den fazla İranlı kişi ve gemi de yaptırım listesinde bulunuyor. Bunların yanısıra İran Hava Yolları ve 65'ten fazla uçağı, İran Atom Enerjisi Kurumu, 23 yan kuruluş ve ilgili kişiler ABD Hazine Bakanlığı’nın yaptırım listesine eklendi.
ABD Hazine Bakanı Steven Mnuchin yaptığı yazılı açıklamada, “Hazine'nin İran'a yönelik emsali görülmemiş finansal baskıyı başlatması istikrar bozucu faaliyetlerinde temelden değişikliğe gitmedikleri sürece finansal tecridin artacağı ve ekonominin yavaşlayacağını net bir şekilde İran rejimine göstermiş olmalı” dedi. Mnuchin, Avrupa ülkelerinin de İran yaptırımlarına uyması umduklarını, İran'a insani yardım amaçlı işlemlerin izin verileceğini belirtti.
TÜRKİYE İLE BİRLİKTE 8 ÜLKE MUAF
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ise dün düzenlediği basın toplantısında; İran'a uygulanacak ikinci yaptırım paketinde petrol ithalatına ilişkin Türkiye'nin de dahil olduğu 8 ülkeye geçici muafiyet tanınacağını açıkladı. Çin, Hindistan, İtalya, Yunanistan, Japonya, Güney Kore, Tayvan ve Türkiye'ye İran yaptırımlarına ilişkin muafiyet tanıyacaklarını belirten Pompeo, "Bu ülkelerin her biri son altı ayda İran'la ticaretini büyük ölçüde azalttı, hatta ikisi İran'dan ürün alımını tamamen bitirdi” dedi. ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Bolton ise İran'a uygulanmaya başlanan yaptırımlara ek olarak daha çok yaptırımın da yolda olduğunu duyurdu.
İran: Biz petrolü her türlü satarız
İran ise petrolünü satacağını ve ABD yaptırımlarını kıracağı iddiasında. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, dün devlet televizyonundan yaptığı açıklamada “Amerika, İran’ın petrol satışlarını sıfıra indirmeyi istedi. Ama petrolümüzü satmaya ve yaptırımları kırmaya devam edeceğiz. Bugün düşman (ABD) ekonomimizi hedef alıyor. Yaptırımların ana hedefi halkımız. Bu, İran’a karşı ekonomik bir savaştır ancak Amerika İran’a karşı kuvvet dilini kullanamayacağını anlamalıdır. Her türlü baskıya karşı direnmeye hazırız” dedi. Washington yönetimi ise, İran petrolünün piyasadan çekilmesiyle, yakın müttefiki Suudi Arabistan’ın yardımıyla küresel petrol piyasasında arzın daralmasını engelleyeceğini söylüyor.
Türkiye, Çin, Rusya ve AB karşı çıkıyor
qABD geçtiğimiz mayıs ayında çekildiği İran nükleer anlaşmasının diğer tarafları İngiltere, Fransa, Almanya, Çin ve Rusya anlaşmayı sürdürmekte kararlı. Çin, İran ile olan yasal ticari işbirliğine saygı duyulması gerektiğini söylüyor. Fransa, İngiltere ve Almanya, geçen hafta yaptığı ortak açıklamayla ABD’ye İran resti çekti. Açıklamada; AB hukuku ve Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi kararı uyarınca İran ile meşru ticaret yürüten Avrupalı firmaları koruma konusunda kararlı olunduğu ifade edildi. Dün de Avrupa Komisyonu’nun ekonomik işlerden sorumlu üyesi Pierre Moscovici, Avrupa Birliği olarak, ABD’nin İran’a karşı petrol ve mali yaptırımları yeniden başlatmasına karşı olduğunu söyledi. Moscovici yaptırımların bugün yürürlüğe girmesinden birkaç saat sonra Franceinfo radyosuna yaptığı açıklamada, “Avrupa Birliği bunu tasvip etmiyor.”
Bölge barışı ve istikrarına tehdit
MÜSİAD Genel Başkanı Abdurrahman Kaan, ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin, uluslararası hukuku ve kamuoyunu dikkate almadan İran’a uyguladığı ambargonun, bölgede barış ve istikrarı tehlikeye attığını ifade etti. MÜSİAD olarak uluslararası yaptırımların hukuksal birer dayanağının olması, bu bağlamda orantılı olması ve insan haklarına zarar vermemesi gerektiğine inandıklarını belirten Kaan, “Fakat üzülerek ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin, uluslararası hukuku ve kamuoyunu dikkate almadan İran’a uyguladığı ambargonun, bölgede barış ve istikrarı tehlikeye attığını görüyoruz” dedi.
İLK PAKET AĞUSTOSTA YÜRÜRLÜĞE GİRDİ
ABD Başkanı Donald Trump, selefi Barack Obama tarafından 2015 yılında İngiltere, Almanya, Fransa, Rusya ve Çin ile birlikte imzalanan nükleer anlaşmadan, ülkesini 8 Mayıs’ta çekmişti. Bu kararın ardından Washington yönetimi, İran’a yönelik ilk yaptırım paketini 7 Ağustos’ta yürürlüğe koymuştu. İlk yaptırım paketi, İran’ın ABD dolarına erişimini, devlet tahvili satmasını, altın ve diğer değerli madenler ile çelik, alüminyum ve kömür gibi metallerle ticaret yapmasını ve yolcu uçağı ya da parçalarını ithal etmesini yaptırımlara tabi hale getirmişti.
- Trump’ın tek derdi petrol fiyatları
- ABD Başkanı Donald Trump, yaptırımlar ile ilgili yeni bir açıklama yaptı. İran’a karşı çok güçlü ve sert bir pozisyon aldıklarını belirten Trump, “Petrol konusunda biraz daha yavaş gitmek istiyoruz. Çünkü dünyadaki petrol fiyatlarının artmasını istemiyorum. Bunun İran’la hiçbir ilgisi yok. İran petrolünü hemen sıfıra indirebilirim ama piyasada şok etkisi oluşturabilir” dedi. Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton ise İran’a şimdiki yaptırımlardan daha fazlasını uygulayacaklarını söyledi.
Dolar çakıldı
ABD’nin İran ambargosundan muaf tutulacak 8 ülke arasında Türkiye’nin de olduğunu açıklamasının ardından dolar hızla düşüşe geçti. Gün içerisinde 5.47 seviyelerine kadar çıkan dolar açıklama sonrasında uzun bir aranın ardından ilk kez 5.30 seviyelerine kadar geriledi.
Yeni ambargo listesi açıklandı
ABD Hazine Bakanlığı, ambargo uygulanacak 700’ü aşkın kişi, kurum, uçak ve geminin isimlerini açıkladı. Listede, 300’den fazla İran vatandaşı, enerji taşımacılık sektörlerinde faaliyet gösteren 100’den fazla kurum ve 200’ün üstünde gemi, 50’si İranlı bankalar olmak üzere 70 finans kuruluşu, İran Havayolları ve 67 uçağı da yer aldı.
Yaptırımın detaylarını açıklayan ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo; İran’a uygulanacak ikinci yaptırım paketinde petrol ithalatına ilişkin Türkiye, Çin, Hindistan, İtalya, Yunanistan, Japonya, Güney Kore ve Tayvan’ın muaf tutulduğunu açıkladı.
