19 trilyon dolarlık ABD ile 11 trilyon dolarlık ekonomik güce sahip Çin arasındaki ticaret savaşı, dün itibariyle resmen başladı. ABD yönetimi, Çin’den ithal edilen 34 milyar dolar değerindeki 800’den fazla ürüne yüzde 25 ek gümrük vergisini uygulamaya koydu. Bu gelişme, iki devin ekonomik rekabetinin çok ötesinde, küresel sistemin geleceğini ve temellerini sarsacak topyekün bir güç mücadelesinin ilk adımı olarak gösteriliyor.
34 MİLYAR DOLARLIK KARŞILIK HAZIR
Bu hamleye karşılık Pekin yönetimi, ABD'den ithal 34 milyar dolar tutarında otomobil ve tarım ürününe yüzde 25 vergi getiriyor. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hu Çunhua, tarifelerin anında uygulanacağını açıklarken; China Daily gazetesi 545 üründen alınacak verginin dün yürürlüğe girdiğini bildirdi. Öte yandan, AB ve İran’ın ABD ile mücadelesi de küresel krizi derinleştiriyor.
TİCARETİN MALİYETİ ARTACAK
Önceki günlerde 33 ülkeden ABD’ye karşı gümrük misillemesi kararının gelmesi sonrasında, küresel ticaretteki maliyet artışının etiketlere yansımasından endişe ediliyor. Kısacası, güç mücadelesinin maliyetine tüm tüketiciler katlanacak. Fillerin savaşında olan yine çimenlere olacak.
Yapay zekada açık ara önde olan ABD, son yıllarda avantajını Çin’e karşı kaybetmeye başladı. Çin’deki Amerikan şirketlerinin teknoloji transferi, Trump’ın kabusu olmuş durumda. Pekin yönetimi, ‘Çin Malı 2025’ projesiyle tüm sektörlerde teknolojiyi güncelleyerek bu uçurumu kapatmaya kararlı.
YAPAY ZEKA SAVAŞI
Pekin’den Londra’ya uzanan ‘Tek yol, tek kuşak projesi’ de ülkenin küresel ticarette tüm köşeleri tuttuğunun en önemli kanıtı. Birçok ekonomiste göre, Trump’ın gümrük vergisi ısrarının arka planında, rakibinin önlenemez yükselişi yatıyor. İki ülkenin ticareti incelendiğinde Çin, kısa vadede daha kötü etkilenecek taraf olarak gösteriliyor. Ancak ülke ekonomilerinin birbirine bağlı olması nedeniyle uzmanlar, ABD’nin de orta vadede süreçten daha zararlı çıkacağı görüşünde. Amerikalı şirketler, Çin’den aldığı ara madde ve yarı mamul maddeleri işleyip başka ülkelere sattığı için bu tedbirler, en çok üreticileri etkileyecek.
İHRACATI 2,6 TRİLYON
Dünyanın ikinci büyük ekonomisi olan Çin'in ticaret fazlası da geçen yıl yaklaşık 443 milyar dolar oldu. Asya devinin 2017’de ABD aleyhine verdiği ticaret fazlası yüzde 8 artarak 275 milyar dolara ulaştı. Söz konusu rakam, toplam dış ticaret fazlasının yüzde 62'sine denk geldi. Çin Gümrük Genel İdaresi’nin, verilerine göre, ülkenin ihracatı geçen yıl 2,6 trilyon dolara ulaştı. İthalatı da yüzde 15,9 artarak 1,8 trilyon dolar oldu.
ASIL DERT GÜÇ MÜCADELESİ
Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Ege Yazgan, beklenen bu durumun sadece ticaret savaşı kavramı ile açıklanamayacağı görüşünde. Yazgan, Trump’ın asıl amacının Çin’e giden ABD’li teknoloji şirketlerini ülkesine döndürmek olduğunu söylüyor. ABD’nin ileri teknoloji içeren ürünler bakımından Pekin Yönetimi’ni köşeye sıkıştırma niyetine dikkat çekiyor. Yazgan, yaşananları küresel sistemin iki devinin güç mücadelesi açısından okumamız gerektiğini söylüyor.
- Savaşın kronolojisi
- * 16 Şubat: ABD Ticaret Bakanlığı, çelik ithalatına yüzde 24, alüminyum ithalatına yüzde 7,7 ek gümrük vergisi getirilmesini tavsiye etti.
- * 22 Mart: Çin, ABD’den ithal edilen 3 milyar dolar değerindeki mallara ek gümrük vergisi uygulayacağını açıkladı. ABD Başkanı Donald Trump, aynı gün Çin’den ithal edilen ürünlere yönelik 60 milyar dolarlık ek gümrük vergisine yönelik planı duyurdu.
- * 2 Nisan: Çin, ABD’den ithal edilen 128 ürüne yüzde 25 ek gümrük vergisi uygulayacağını açıkladı.
- * 3 Nisan: ABD, 50 milyar dolarlık Çin malına yeni gümrük vergileri uygulanması öneride bulundu.
- * 4 Nisan: Çin, buna karşılık olarak ABD’den ithal edilen 50 milyar dolar tutarındaki ürünlere ek gümrük vergileri konulmasını önerdi.
- * 5 Nisan: ABD Başkanı Trump, 100 milyar dolar değerindeki Çin malına ek gümrük vergi düşündüğünü açıkladı.
- * 15 Nisan: Trump, Çin’den ithal edilen 34 milyar dolar değerindeki ürünlerin 6 Temmuz 2018’den itibaren yüzde 25 ek gümrük vergisine tabi tutulacağını söyledi. Çin aynı gün yeni vergilere ABD’den ithal edilen tarım ve sanayi ürünlerine uygulanacak yeni ek vergileriyle karşılık vereceğini açıkladı.
- * 6 Temmuz: ABD ve Çin’in daha önceden duyurduğu ek gümrük vergileri, karşılıklı olarak yürürlüğe girdi.
ALMANYA’YA OTOMOTİVDE DARBE
Taşıt Araçları Yan Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Genel Koordinatörü Süheyl Baybalı, söz konusu gerilim ortamında Türk otomotiv sanayisinin etkilenmeyeceğini söyledi. ABD’nin 270 gün bu süreci izleyeceğini hatırlatan Baybalı, “ABD otomotivin parçalarından ziyade bitmiş olan tüm otomotive karşı gümrük vergisi uyguluyor. Şu an için yan sanayide bu durum söz konusu değil. Şu an için otomotivin parçalarında bu ticaret savaşı Türkiye’yi teğet geçecek” dedi. ABD ile otomobil ticaretinde avantajlı konumdaki Almanya, söz konusu vergiler sonrasında oto sanayiinde ciddi zarar görecek. 2017’de ABD’de yaklaşık 1,3 milyon aded Alman otomobili satılmıştı. Satılan otomobillerin 507 bin adedi Almanya’dan ithal edildi. Geri kalan 800 bin adet ise BMW, Mercedes-Benz ve Volkswagen’in ABD’deki fabrikalarında üretildi. 2018’in ilk çeyreğinde Almanya’nın ABD’ye gerçekleştirdiği otomobil ihracatı yüzde 9,2 artışla 164 bin 300 adede çıktı. ABD’nin ticaret savaşına karşı Çin’den de otomotiv sektöründe missilleme geldi. Tesla ve Chrysler markalı araçların gümrük vergisini yüzde 25’e yükselttiğini açıklayan Çin yönetimi, elektrikli araç sektörüne bir darbe indirdi.
Tüm sektörleri önüne katarak son hız gidiyor
Çelik İhracatçılar Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Adnan Aslan, çelik ve alüminyum ile başlayan bu restleşmenin diğer sektörleri de içine alarak adeta bir çığ gibi büyüdüğüne dikkat çekti. Aslan, Çin ve ABD’nin karşılıklı olarak attığı korumacı adımların dünya ticaretini bir bütün olarak tehdit ettiğini vurguladı. Aslan, “Baş gösteren bu ticaret savaşlarının dünya ticareti üzerinde kalıcı olumsuz etkilere neden olmadan bir an önce sağduyu ile çözüme kavuşturulacağına umuyoruz” ifadelerini kullandı.
RUSYA YÜZDE 40 VERGİ GETİRDİ
Vergilerin, Çin ile iş yapan Amerikan şirketlerini de etkileyeceği ifade ediliyor. Syracuse Üniversitesi’nden Mary Lovely ve Yang Liang’ın araştırması, bilgisayar ve elektronik sektöründe tedbir getirilen ürünlerin yalnızca yüzde 13’ünün Çin şirketleri, geri kalan yüzde 87’sinin Çin’de faaliyet gösteren uluslararası şirketler tarafından üretildiğini ortaya koydu. Rusya, ABD’nin çelik ve alüminyuma getirdiği ek gümrük tarifelerine tepki olarak bazı ABD menşeli ürünlerin ithalatına yüzde 25 ila 40 arasında değişen oranlarda ek vergi koydu.
