Market ve toptancılarda fahiş fiyat denetimleri sürerken, kontrolsüz tırmanışa halcilerden öneri geldi. Raftan tezgaha sebze ve meyveye karekod getirilebileceğini söyleyen Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan, “Vatandaş akıllı telefonuyla fiyat değişimlerini görecek. Arada uçuk kâr satışı varsa görülecek ve o alana müdahale edilecek” diye konuştu.
Kovid-19’la başlayan gıda fiyatlarındaki tırmanış gündemden düşmüyor. Son bir ayda tarlada 1,42 kuruşa satılan patates halde 2, markette 4 liraya, üreticide 93 kuruş olan kuru soğan halde 1.8, markette 2,5 satılıyor. Tarlada 2 liradan yola çıkan domates yaş sebze ve meyve hallerinde 3 liraya, markette 5,5-6 liradan raftaki yerini alıyor. Bu tedarik zincirinde, üreticiden tüketiciye ulaşana kadar domateste yüzde 175, kuru soğanda yüzde 168, patateste yüzde 185 fiyat artışına ortaya çıkartıyor. Halde en düşük fiyatlar incelendiğinde son dört ayda armutun 3 liradan 5 liraya, kırmızı biberin 8 liradan 9 liraya, dolma biberin 5 liradan 8 liraya, çarlistonun 3 liradan 6 liraya, domatesin 3 liradan 4 liraya, fasülyenin 5 liradan 8 liraya, ıspanağın 1 liradan 4 liraya, göbek salatanın 2 liradan 6 liraya çıktığı görüldü.
FİYAT HAREKETİ İZLENSİN
Tüketici şikayetleri üzerine Ticaret Bakanlığı, tüm yurtta fiyat denetimlerini artırırken, halcilerden de fiyat tırmanışına karşı öneri geldi. Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan, bazı büyük marketlerde sebze ve meyvede uygulanan karekod sisteminin küçük marketlere, hatta pazarlara da getirilmesini önerdi. Tavşan, şöyle devam etti: “Mal hareketi üretimden tüketime izlenmeli. Karekod olayı var mesela. Vatandaş akıllı cep telefonundan ürün kimden kaça alınmış, kaça gelmiş görülecek. Arada uçuk bir karla satış varsa görülecek. Etiketin olduğu her yerde karekod olacak. Büyük marketler, küçük marketler, belki sonra pazarlarda uygulanacak. Tarım ve Ticaret Bakanlığı da sadece bu fiyat hareketini takip edecek 3-4 kişilik bir birim kurarak, bu tedarik zincirini takip edebilir. Fahiş fiyat varsa gerekli müeyyide uygulanır.”
TARIMDA PLAN YAPALIM ÜRETİCİYİ TEŞVİK EDELİM
Fiyatların iki nedenden arttığına işaret eden Yüksel Tavşan, bunları arz eksikliği ve suni artışlar olarak sıraladı. Kuru soğanın düşük gittiğini, üretinin karşılığını alamaz duruma geldiğine vurgu yapan Tavşan, üreticinin zarar ettiği üründen kaçındığının altını çizdi. Tarımda planlama ihtiyacı olduğuna dikkat çeken Tavşan, şöyle devam etti: “Halkın temel ihtiyaç maddeleri neler? Kuru soğan, patates, domates ve limon. Yanına başka ürünlerde ekleyip bir planlama yapalım. Ortalama 10 kalem üründe tüketinin ihtiyacı nedir? Kar ve sigorta garantisi vererek bu ürünlerin çıkmasını sağlayalım. Üreticiyi koruyup kollayalım, teşvik edelim. Devlet de garanti vermeli. Bu olmadan yarın gene aynı şeyleri konuşacağız.”
ÜRETİMDEN TÜKETİME TAKİP
Fiyatlar konusunda fırsatçılık yapanlar da olabileceğini, ancak her türlü yetkinin de bulunduğuna işaret eden Tavşan, “Fiyat hareketleri takip edilsin. Halleri de dahil edelim. Varsa noksan bir şey yapalım. Araya giren bir şey varsa kaldıralım. Haksız bir eleştiri yapmayalım ama tespit edelim” çağrısı yaptı. Tavşan, ayrıca zincir marketlerin küçük yerlere girmesinin küçükleri, pazar yerlerini ve halleri ezdiğini söyledi.
