Yaklaşık 2 milyon esnafı ilgilendiren Esnaf Ahilik Sandığı kurulmasına ilişkin düzenleme TBMM Başkanlığı'na sunulurken, sistemin nasıl işleyeceğine ilişkin ayrıntılar da belli oldu.
Esnaf sandığa 1 Temmuz 2017 tarihinden itibaren prim yatırmaya başlayacak. Esnafın ödeyeceği aylık prim tutarı 35.55 lira olacak. İşyerini kapatmak zorunda kalan veya iflas eden esnaf, sandıktan işsizlik maaşını 2020 yılından itibaren alabilecek.
Önceki akşam AK Parti Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş'ın imzasıyla TBMM Başkanlığı'na sunulan yasa teklifinde yer alan düzenlemeye göre, Ahilik Sandığı için İşsizlik Sigortası Kanunu'na ekleme yapılacak. Sandık, Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) tarafından yönetilecek. Sandığın esas geliri esnaf ve devlet tarafından yatırılacak primlerden oluşacak. Sandığın açık vermesi durumunda devlet ayrıca katkı sağlayacak.
Esnaf Ahilik Sandığı, bütçe kapsamı dışında olacak. Gelirlerinden, vergi kesintileri hariç hiçbir şekilde kesinti yapılamayacak. Sandık, damga vergisi hariç her türlü vergi, resim ve harçtan muaf tutulacak.
Sandığın gelir ve giderleri üçer aylık dönemler halinde yeminli mali müşavirlere denetlettirilecek ve denetim raporları ilan edilecek.
Tüm esnafın, tıpkı İşsizlik Sigortası'nda olduğu gibi Ahilik Sandığı sigortası yaptırması zorunlu olacak. Mevcut esnaf, 1 Temmuz'dan itibaren Ahilik Sandığı sigortalısı olacak.
Esnaf sandık için prime esas kazancının yüzde 2'si oranında prim ödeyecek. Prime esas kazanç tutarı brüt asgari ücret ile bunun 7.5 katı arasında olmak üzere esnafın kendisi tarafından belirleniyor. Bu durumda ödenecek prim tutarı aylık 35.55 lira ile 266.62 lira arasında değişecek.
Ahilik Sandığı'na devlet de her ay esnafın yatırdığının yarısı tutarında katkı sağlayacak. Bu amaçla devlet aylık 17.78 lira ile 133.31 lira arasında katkı yapacak.
Yasa teklifi TBMM'de referandumdan önce yasalaşabilirse, Esnaf Ahilik Sandığı'na ilişkin hükümleri 1 Temmuz 2017 tarihinde yürürlüğe girecek. Bu durumda esnaf sandık için temmuz ayından itibaren prim yatırmaya başlayacak. Esnaf Ahilik Sandığı sigortası primleri her ay sosyal güvenlik primiyle birlikte Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından tahsil edilecek. Ödenmeyen primlerle ilgili ceza ve gecikme faizi gibi işlemler de SGK tarafından yürütülecek.
İşçilerde olduğu gibi iflas ederek işyerini kapatan esnafı yeniden iş sahibi yapmaya dönük programlar uygulanacak. Bunlara girişimcilik eğitimlerinin yanı sıra mesleki yeterlilik ve beceri kazandırılmasına yönelik eğitimler verilecek. Bu amaçla, sandıkta bir önceki yıl toplanan prim gelirinin yüzde 15'ine kadar Türkiye İş Kurumu'na aktarma yapılabilecek. İşsizlik Fonu'nda halen aynı amaçlar için İŞKUR'a yüzde 30'a kadar kaynak aktarılabiliyor.
Habertürk'ün haberine göre, Ahilik Sandığı'ndan işini kaybeden esnafa maaş bağlanırken, son 4 aydaki prime esas kazanç dikkate alınacak. Bağlanacak aylık tutarı, 4 aylık ortalama kazancın yüzde 40'ı üzerinden belirlenecek. Azami maaş tutarı ise brüt asgari ücretin yüzde 80'ini aşamayacak. Bu durumda, primlerini asgari ücret üzerinden yatıran esnaf işini kaybettiğinde ayda 711 lira maaş alacak. Primlerini asgari ücretin iki katı veya daha fazla kazanç üzerinden yatıran esnaf ise ayda bin 422 lira maaş alabilecek.
Sandıktan maaş alabilmek için işyerini kapatmadan önceki son 120 gün kesintisiz çalışmış olmak üzere üç yıl sigortalı olmak gerekiyor. Son 3 yıl içinde 720 gün prim ödeyenlere işsiz kalınan dönemde 6 ay, 900 gün prim ödeyenlere 8 ay, bin 80 gün prim ödeyenlere ise 10 ay süreyle maaş ödenecek. Yasalaşma sürecinde aksama yaşanmaz ve bu yıl temmuz ayında primler toplanmaya başlanırsa, sandıktan ilk maaş ödemeleri 1 Temmuz 2020 tarihinden itibaren başlayacak.
Maaş her ayın 5'inde sigortalının hesabına yatırılacak. Bu maaşlara, nafaka borcu dışında hiçbir şekilde haciz uygulanamayacak. Bir sigortalı sandıktan maaş alırken bir işe girdiğinde veya kendi işini kurduğunda maaşı kesilecek. Ancak yeniden işsiz kalırsa, hakkının kalan kısmını kullanmaya devam edecek. Örneğin 10 ay maaş alma hakkı bulunan kişi, 4 ay maaş aldıktan sonra yeni bir dükkân açıp 3 ay sonra kapatmak zorunda kalırsa, kalan 6 aylık maaş hakkını kullanabilecek.
İşsizlik maaşından yararlanabilmek için esnafın iflası istemiyle mahkemeye başvurulmuş olması ya da iflasa tabi olmamakla birlikte işyerini kapatmak suretiyle sigortalılığının sona ermiş olması gerekiyor. Sigortalılığın bu şekilde sona ermesinden itibaren 30 gün içinde İŞKUR'a başvurularak maaş talep edilebilecek.
Ahilik Sandığı sigortası prim borcu bulunan esnafa maaş bağlanmayacak. Ancak, işyerini kapatmadan önceki en fazla 90 günlük süreye ilişkin prim borcu olanlara, borçlarının alacakları maaştan mahsup edilmesi kaydıyla maaş bağlanacak. Borcu yeniden yapılandırarak taksite bağlamış ve taksitlerini düzenli ödeyenlere de maaş bağlanabilecek.
Ahilik Sandığı kapsamında 1 milyon 970 bin sigortalı var. Bunların yarısı düzenli ödeme yaptığında 1 milyar 225 milyon lira yatırılmış olacak. Nemasıyla birlikte 3 yıl sonunda yaklaşık 2 milyar lira birikecek.
