Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Bakanlığı ile bağlı kuruluşların 2019 bütçesinin TBMM Genel Kurulundaki görüşmelerinde hükümet adına yaptığı konuşmada, Türkiye'nin 2002'den önce yüksek kamu açıkları, yüksek kamu borcu, sağlıksız bir finansal sistem ve yüzde 70'leri bulan enflasyon oranları içinde, birkaç yıl arayla sürekli kendi içinden kaynaklanan krizler geçiren ve çözüm üretemeyen bir iklime sıkışıp kalmış ülke konumunda olduğunu belirtti.
Türkiye'nin o günlerde üretemeyen, yatırım yapamayan ve yatırım çekemeyen, gelir düzeyi düşük ve sürekli kamu borcunun sürdürülebilirliği sorunu yaşayan bir ülke olduğunu ifade eden Albayrak, AK Parti iktidarları döneminde Türkiye'nin oluşturulan geniş çerçeveli, zamanlı ve hedefli politikalarla 2000'li yılların başından itibaren bu sağlıksız ekonomik yapıdan kurtulduğunu ve ekonomiye istikrar kazandırılarak alt gelir grubundan, orta-yüksek gelirli ülkeler grubuna geçtiğini söyledi.
Yaklaşık 10 milyon kişiye iş imkanı
Bu dönüşümün ekonomik göstergelere de yansıdığını vurgulayan Albayrak,
AK Parti iktidarları döneminde ekonominin yıllık ortalama yüzde 5,7 büyüdüğünü, kişi başına gelirin 3 kattan fazla arttığını,
2005'ten bu yana yaklaşık 10 milyon kişiye iş imkanı sağlandığını, yoksulluk göstergelerinde önemli iyileşmeler elde edildiğini dile getirdi.
2002'den bu yana ihracatın 4 kattan fazla artarken, ihracatta ürün ve ülke çeşitliliğinde önemli mesafeler kaydedildiğini, kamu maliyesinde yeniden yapılandırmalar gerçekleştirilerek kamu açıklarının ciddi anlamda azaltıldığını, kamu borç yükünün yarıdan fazla düşürüldüğünü anlatan Albayrak, bankacılık sektörünün ise uluslararası en iyi standartları sağlayacak şekilde sağlıklı bir yapıya kavuşturulduğunu ve ekonomik büyümeye önemli katkı sağlandığını belirtti.
"Küresel koşulları çok yakından takip ettik"
Bu dönüşümün, birçok uluslararası kuruluş ve platform tarafından örnek gösterildiğini anımsatan Albayrak, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Türkiye, bir yandan IMF'de daha çok katkı sağlayan donör ülkelerden biri haline gelirken, diğer yandan G20 ülkeleri arasında yer alarak küresel ekonomiye yön vermede etkin bir role sahip olmuştur. 2007 yılında başlayıp tüm dünyayı sarsan küresel finansal krizin etkilerini Türkiye ekonomisi, bu sağlam yapısıyla birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeye kıyasla en az maliyetle atlatmış ve bu zor dönemde dahi üretim yapısını koruyarak istihdam artışı sağlayan dünyadaki nadir ülkelerden biri olmuştur. Üzerinden 10 yıl geçmesine rağmen, küresel krizin etkilerini atlatamayan ve sistemlerini rehabilite edemeyen birçok ülke bulunmaktadır.
Bu ülkeler, çareyi ticarette daha fazla korumacılığa yönelmekle bulmuş, bugün, kendi çözümlerini üretemeyen ülkeler nedeniyle küresel ticaret eski seviyelerinden oldukça uzaktadır. Bu durum, Türkiye gibi ihracatını daha da artırmayı kendisine hedef alan, küresel değerler zincirinde üst sıralara yükselmek üzere üretim yapısını oluşturan ülkeleri doğal olarak olumsuz etkileyebilmektedir.
Biz rotamızı çizerken, tüm artılara ve eksilere hazırlıklı olabilmek için her zaman küresel koşulları çok yakından takip ederek, çok güçlü bir sistem inşa etmeye başladık."
"Ekonomi, risklere karşı çok önemli direnç ortaya koydu"
Türkiye'nin 2013'te Gezi olayları ile başlayan birçok derin iç ve dış şoklarla karşı karşıya kaldığını hatırlatan Albayrak, sadece ekonomik değil aynı zamanda jeopolitik risklerin de arttığı bu süreçte Türkiye ekonomisinin çok önemli bir direnç ortaya koyduğunu ifade etti.
Türkiye'nin bu yıl ağustos ayında doğrudan ekonomiyi hedef alan finansal bir saldırıya uğradığını aktaran çeken Albayrak, şunları kaydetti:
"Piyasalarda o dönemde oluşan değerlemelerin ülkemizin makro temelleri ile bağdaşmadığının, hepimizin malumu olduğunu ifade ettik. İlk günden itibaren tüm kurum ve kuruluşlarımız, piyasaları yakından takip ederek bu ataklara karşı ekonomimizi koruyacak gerekli önlemleri almış ve sağlam adımları atmıştır. Bu zorlu koşullar altında kamu ve özel sektör paydaşlarımızla birlikte önümüzdeki dönemde ülkemizin çehresini değiştirecek olan Yeni Ekonomi Programı'mızı oluşturduk.
Enflasyon ve cari açıkta kalıcı iyileşmeye odaklanan programımız, aynı zamanda üretim ve ihracata yönelik detaylı bir planlamayla yüksek katma değerli üretim yapısına geçişimizi çok daha hızlı bir noktaya taşıyacaktır. Kısa vadede, aldığımız önlemler ve orta vadeyi şekillendiren Yeni Ekonomi Programı'mızın da katkısı ile birlikte kasım ayında Türkiye ekonomisine yönelik algıda ve beklentilerde çok önemli olumlu gelişmeler yaşanmıştır.
Güven endeksleri toparlanırken, finansal piyasalarda kayda değer iyileşme gözlenmiş, ağustos ayı sonuna kıyasla döviz kuru yaklaşık yüzde 20 değerlenmiş, tahvil faizleri 370 puana yakın gerilemiş ve risk primlerinde 200 puanın üzerinde iyileşme sağlanmıştır. Üçüncü çeyrekte Türkiye ekonomisi, yüzde 1,6 büyüyen ve bu şekilde dengelenme süreci olarak ifade ettiğimiz süreci güçlü bir şekilde hayata geçirmeye başlamıştır. Kısa vadede büyümemizin yavaşlaması ancak akabinde gitgide daha da güçlenen bir ekonomik toparlanmanın sağlanması sürdürülebilir, dengeli ve sağlıklı büyüme hedeflerimizle uyumluluk arz etmektedir."
"İstihdam artmaya devam ediyor"
Berat Albayrak, 2018'in dokuz ayında yüzde 4,5 seviyesinde büyüme sağlandığını ifade ederek, şöyle devam etti:
"Eylül ayı itibarıyla bazı sektörlerde zayıflamalar olsa da istihdamımız artmaya devam etmektedir. İş gücüne katılım oranı, bu dönemde mevsimsel düzeltilmiş olarak yüzde 53,4 ile tarihi yüksek seviyeye ulaşırken, işsizlik oranı yüzde 11,3 seviyesinde gerçekleşmiştir.Dengelenme sürecinin şimdiye kadar en olumlu yansımasını dış ticaret ve cari işlemler dengesinde görmekteyiz.
İhracat ve turizm gelirleri artmaya devam ederken, iç talebin yavaşlamasıyla birlikte ithalatta görülen daralma sonucunda, Türkiye ekonomisi üç ay arka arkaya cari fazla vermiştir.
Yıl sonunda cari işlemler açığı, özellikle mayıs ve haziran ayından sonra, yaklaşık 60 milyar dolarları gören rakamlarda, bahsettiğimiz bu dengelenme ve Yeni Ekonomi Program çerçevesinde yıl sonu itibarıyla 30 milyar dolarların da altında gerçekleşerek, çok tarihi bir performans ortaya koyarak, Yeni Ekonomi Programı'nda öngördüğümüz hedeflerden de çok daha başarılı ve güçlü bir performans ortaya koyacaktır."
Sadece cari işlemlerde değil enflasyonda da iyileşme görülme sürecinin somut şekilde başladığına işaret eden Albayrak, şunları söyledi:
"Yüksek enflasyona karşı atılan adımlar ve Enflasyonla Topyekun Mücadele Programı'nın etkisi görülmeye başlamıştır. Ekim ayında tepe noktasına ulaşan tüketici fiyatları, kasım ayında aylık yüzde 1,4 daralırken yıllık enflasyon bir önceki aya göre 3,6 puan iyileşmiştir. Enflasyondaki bu düşüş, fiyatlama davranışları için önemli bir gösterge olan beklentileri de olumlu yönde etkilemiştir.
Ancak daha önümüzde almamız gereken çok önemli mesafeler var. Nihai amacımız daha önce de belirttiğim gibi enflasyonu kalıcı olarak en kısa sürede, orta vadeli programda da bahsettiğimiz gibi tek haneli rakamlara düşürmektir.
Enflasyonla mücadelede, para ve maliye politikalarımızdaki güçlü duruşu korurken aynı zamanda yapısal sorunlarla da çok yoğun bir mücadele ortaya koyarak, çözümleri adım adım hayata geçirmeye başladık."
Albayrak, küresel ekonomik ve finansal koşulların giderek zorlaştığı bu dönemde, ekonomiyi bütüncül bir bakış açısıyla değerlendirmeye devam edeceklerini belirtti.
Gelir politikalarına ilişkin temel politika öncelikleri çerçevesinde geçtiğimiz dönemde birçok vergisel düzenlemenin hayata geçirildiğini anımsatan Albayrak, Plan ve Bütçe Komisyonunda görüşmeleri tamamlanan kanun teklifi ile imalat sanayi yatırımlarına sağlanan indirimli kurumlar vergisi ve KDV teşvik unsurlarının 2019'da da uygulanmasının öngörüldüğünü söyledi.
"Vergi sistemi çalışmaları 2019'da çok etkin olacak"
Mali disiplinin tüm AK Parti hükümetlerinde olduğu gibi bu dönem de en önemli çıpaları olacağının altını çizen Albayrak, şunları kaydetti:
"Vergi sistemimizi daha basit, etkin, geniş tabanlı ve daha adil bir yapıya kavuşturmak için vergi mevzuatımızın sadeleştirilmesine yönelik çalışmalarımız başta olmak üzere, 2019 yılı bu anlamda çok etkin bir yıl olacak.
Bunun yanında etkinliği olmayan istisna, muafiyet ve indirimleri kademeli olarak kaldıracak, mecbur olmadıkça yeni istisna ve muafiyet getirmeyeceğiz. Mükelleflerimizin vergiye uyum seviyelerini güçlendirecek ve kayıtlı ekonomiye geçişi hızlandıracağız.
Gelir politikalarımız ile ihracat odaklı ve teknoloji tabanlı bir üretim modeli çerçevesinde; nitelikli yatırımları, katma değerli üretimi, istihdamı ve ihracata dayalı büyümeyi destekleyerek, ekonomimizin rekabet gücünü daha da geliştireceğiz. Bunun özellikle son 2-3 aylık süreçte öncülerini, mesajlarını, ticaret anlamında, cari denge anlamındaki, dengelenme rakamlarında görmeye başladık ve 2019 bunun daha da güçlü bir şekilde hayata geçtiği inşallah bir yıl olacak."
Mükellef Hizmetleri Merkezi'ni yeniden yapılandırdıklarını aktaran Albayrak, İnteraktif Vergi Dairesinde halihazırda 46 hizmet sunulduğunu söyledi.
İnteraktif Vergi Danışmanı uygulamasını diğer kazanç ve vergi unsurlarını kapsayacak şekilde geliştirmeye devam ettikelerini dile getiren Albayrak, KDV iadelerinin hızlı ve doğru yapılabilmesini sağlamak için yoğun şekilde çalıştıklarını aktardı.
Albayrak, şöyle devam etti:
"
Bu kapsamda daha önce yapmış olduğumuz hizmetlere ilave olarak, belirli şartları sağlayan mükelleflerimizin, yeminli mali müşavirlerce hazırlanmış KDV iadesi tasdik raporu ile talep ettikleri KDV iade tutarlarının yüzde 50'sinin, yapılacak ilk kontrollere göre aylarca süren bu işlemi 10 iş günü gibi kısa bir süreye düşürerek teminat alınmaksızın iade edilmesini, kalan tutarın daha sonra yapılacak kontroller çerçevesinde iade edilmesini öngören bir sistemi ocak ayından hayata geçirmeye başlıyoruz.
"
Vergi beyannamelerinin yüzde 99,8'ini e-beyan sistemi ile almaya başladıklarını bildiren Albayrak, ekim ayı itibarıyla elektronik ortamda alınan bildirim ve beyanname sayısının 90 milyona yaklaştığını belirtti.
Bu yıl Veraset ve İntikal Vergisi beyannamelerinin de elektronik ortama taşındığına işaret eden Albayrak, şunları kaydetti:
"
e-Tebligat Sistemi'yle yaklaşık 30 milyon adet tebligat ve buna dayalı elektronik ortamda düzenlenerek tebliğ edildi ve yaklaşık 300 milyon liraya yakın tasarruf sağladık. Hazır beyan sisteminin kapsamını genişlettik.Hazır Beyan Sistemi'yle mükelleflerimizin kira geliri, ücret, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratların beyan edilebilmesine olanak sağladık.Bu kapsamda, mart ayında 1 milyon 441 bin mükellef, Hazır Beyan Sistemi'ni kullanarak yıllık gelir vergisi beyannamesi vermiştir.
"
Albayrak, milletvekillerinin sorularını yanıtladı
Albayrak, bakanlığı ile bağlı ve ilgili kuruluşlarının 2019 yılı bütçelerinin görüşüldüğü TBMM Genel Kurulunda milletvekillerinin sorularını yanıtladı.
Altın ve döviz ihraçlarının Türkiye ekonomisindeki farklı kaynakların reel ekonomiye kazandırılmasına yönelik adımlar olduğunu ifade eden Albayrak, bu adımın başarılı olduğunu söyledi.
Özellikle döviz ve altın ihraçlarının önemli ve stratejik adımlar olduğunu vurgulayan Albayrak, şöyle konuştu:
"Hazinemizin ortaya koyduğu altın tahvil ihracı, son 2 yılda 6,5 tona yakın altının yastık altından Türkiye ekonomisine kazandırılmasına vesile olarak, kayıt dışı sermayenin ne kadar doğru kayıt içine getirildiğini ortaya koydu. Biz bu noktada bir başka ilki daha gerçekleştirdik. Özellikle döviz anlamında, altın anlamında direkt vatandaşımıza yönelik bir ihraç kapsamında, kurumlara, bankalara, yabancılara yaptığımız ihraçlardan farklı direkt hazine garantisi kapsamında olan, direkt hazinemizin makul bir kar payıyla gerek faizli gerek faizsiz enstrümanlarla Türkiye ekonomisinde daha etkin finansal kaynakların çeşitlendirilmesi için adım attık."
Hazinenin vatandaşa yönelik ihraçları daha düşük süreliyken, yabancıya yönelik ihraçların süresinin çok daha uzun olduğuna işaret eden Albayrak, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Vadenin faiz üzerindeki etkisi çok net görülebilir. Ama özellikle şu son 4 aydaki Hazinemizin borçlanma stratejisi ki, ben anlıyorum, herhalde bu finansal piyasalardaki bazı finansal kuruluşlar, bu yeni Hazine stratejimizden biraz rahatsız.
Bizim öncelikli hedefimiz, devletimizin ulusal ve uluslararası piyasalardan borçlanma maliyetini düşürdü dalgalı dönemlerde bile.
Yeni Ekonomi Programında, son 4 ayda, eylül, ekim, kasım ve aralık ayında 26,2 milyar liralık bir faiz ödeneği öngörürken, bu 4 aylık süreçte etkin ve aktif bir faiz stratejisiyle bu rakam 23 milyar 784 milyon lira gerçekleşmiş. Yani yıl sonuna kadar bütçelenen faiz ödemesi 2 milyar 413 milyon lira daha aşağıda gerçekleşmiştir."
"Yaklaşık 30 milyar liralık çiftçi kredisine 2019 Temmuz sonrasına öteleme"
Albayrak, İşsizlik Sigortası Fonu kapsamında yapılan işlemlerin hukuki ve Fon'un gelir kaynaklarını artırmaya yönelik olduğunu dile getirdi.
Vergi barışı kapsamındaki düzenlemelerin sonuncusu kapsamında taksitlendirmede ödeme süresinin ertelenmesine yönelik bir maddenin torba teklife eklendiğini anımsatan Albayrak, "Yeniden yapılandırma değildir. Onun dışında gerek esnafa gerek çiftçimize bu manada, yapılandırma ve mevcut bankalara borçları noktasında çok önemli düzenlemeler, yeniden yapılandırmalar, düşük faizli kredilerle desteklemeler devam ediyor.
Sadece geçtiğimiz hafta, yine Ziraat Bankası noktasında 530 bin çiftçimizin yaklaşık 30 milyar liralık çiftçi kredisi 2019 Temmuz sonrasına ötelenerek, mevcut en düşük maliyetli faizin altyapısı korunarak, yaklaşık 7-8 aylık bir rahatlamayla bu desteği sürdüreceğiz.
" diye konuştu.
Berat Albayrak, 2002 yılında brüt 250 lira olan asgari ücretin 2 bin 30 liraya ve net 184 liradan 1603 liraya çıktığını vurgulayarak, "Asgari ücret nominal yüzde 770, reel olarak yüzde 94'lük bir artış ortaya koymuştur." değerlendirmelerinde bulundu.
"Olayların tesadüfi olmadığını küresel örneklerle tecrübe ediyoruz"
Hazine ve Maliye Bakanı Albayrak, Türkiye ekonomisinin bütün engellere rağmen sağlam adımlarla yoluna devam ettiğini belirterek, şöyle devam etti:
"Türkiye sağlıklı ve rasyonel bir büyümeyi daha da güçlü bir şekilde ortaya koyacağı
2019'a emin adımlarla ilerliyor
. Gerek iç gerek dış kaynaklı, gerek iç gerek dış piyasa talebinden Türkiye bugüne kadar büyümesini ortaya koymuş. Ama Yeni Ekonomi Programında biz ne dedik; dengelenme, disiplin ve dönüşüm. Fransa'da olaylar oluyor, enteresan. Çin'de olaylar oluyor, Kanada'da birileri tutuklanıyor. Yani bölgemizde son yıllarda yaşanan olayların ne kadar tesadüfi olmadığını her geçen gün yaşanan küresel örneklerle tecrübe ediyoruz. Türkiye'de olunca öyle, Fransa'da, Almanya'da böyle.
Demek ki AK Parti iktidarları 16 yıldır çok güçlü bir sistem inşa etti.
Bu yeni dönem, iç ve dış bütün bu saldırılara karşı çok daha güçlü bir finansal mimarinin inşa edileceği bir dönem. Bunun adımlarını atmaya başladık. Sermaye piyasaları, bu anlamdaki enstrümanlarla, Kalkınma Bankası, Emlak Bankası, reasürans şirketiyle..."
Türkiye'nin her yıl yarım ila 1 milyon insanına iş ürettiğinin altını çizen Albayrak, Türkiye'de kapanan şirketler olduğu gibi işletmeye açılan şirketlerin de bulunduğunu söyledi. Albayrak, "
Hayat devam ediyor. Bazıları para kazanıyor, bazıları kaybediyor. Hayatta kaybetmek de kazanmak da var.
Ama totale baktığımızda açılan işletmeler, kapananlardan 100 bin daha fazla 2015 yılında. 2016 yılında 228 bin 871 açılmış, 101 bin 614 kapanmış; nette 127 bin 257. 2017'de 229 bin 367 açılmış, 96 bin 945 kapanmış; nette 132 bin 422. 2018 1 Ocak-10 Aralık itibarıyla Ticaret Bakanlığının son rakamı bütün 'saldırı, battı, o, bu.' rakamlarına rağmen 214 bin 133 açılmış, 96 bin 851 kapanmış; 117 bin 282 net. Hayatın devam ettiği bir süreç var." ifadelerini kullandı.
"2023'e kadarki yolculuğumuza çok daha güçlü devam edeceğiz"
Berat Albayrak, faiz harcamalarına yönelik eleştirilere cevaben de şunları kaydetti:
"Türkiye'de 2002 yılında faiz harcamalarının bütçe içindeki payı yüzde 43,2 idi, bu rakam 2018'de yüzde 9, 2019 bütçesinde yaklaşık yüzde 12. 2002 yılında toplanan verginin yüzde kaçı faize gidiyordu biliyor musunuz? 85,7 lirası faize gidiyordu. Bu rakam, bu yıl sonu itibarıyla yüzde 11,7. 2019 bütçesinde de 15'lerde bu rakam.
Bütün bunlara baktığımızda, AK Parti iktidarları, 16 yıldır, bütün iç ve dış krizlere, saldırılara rağmen halkımızın teveccühüyle çok ama çok güçlü bir yetkiyle bu ülkeyi yönetiyor.
Tüm kalbimle inanarak, tüm Meclisin huzurunda milletimize şunu ifade ediyorum; tıpkı geçtiğimiz 16 yılda olduğu gibi bize güvenerek bu makamı, Cumhurbaşkanlığı sisteminin başında Cumhurbaşkanımızın liderliğinde bu kabine ve bu yasamadaki iktidar vekillerimizle 2019 ve 2023'e kadarki yolculuğumuzda çok daha güçlü bir şekilde inşallah hayata geçirmeye devam edeceğiz."
Daha sonra Genel Kurulda, Hazine ve Maliye Bakanlığının yanı sıra Gelir İdaresi Başkanlığı, Kamu İhale Kurumu, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, Türkiye İstatistik Kurumu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ile Sermaye Piyasası Kurulunun bütçeleri kabul edildi.
