ABD'nin artan petrol fiyatlarına karşı stratejik petrol rezervlerinden satış yapmasının fiyatlar üzerindeki etkisinin "söylentinin değil gerçeğin fiyatlanmasıyla" yetersiz kaldığının altını çizen uzmanlar bu hamlenin piyasayı "yeni ve alışılmadık türde bir fiyat savaşına" sürükleyebileceğini ifade ediyor.
Londra merkezli ADM Investor Services International Baş Ekonomisti ve Küresel Stratejisti Marc Ostwald, AA muhabirine yaptığı açıklamada, ABD ile bazı petrol tüketicisi ülkelerin rezerv satışı kararının petrol fiyatlarındaki artışı geçici de olsa durdurarak kısmi ama kısa ömürlü bir başarı sağladığını söyledi.
Biden yönetiminin bir yandan hidrokarbon kullanımından hızla vazgeçilmesi gerektiğini söylerken, diğer yandan daha yüksek petrol üretimini talep etmesinin büyük bir çelişki olduğunu belirten Ostwald, şöyle devam etti:
"Her ne olursa olsun, söz konusu rezerv satışı açıklamasına verilen piyasa tepkisi, klasik bir 'söylentiyi değil gerçeği sat' örneğiydi. Bu tavır aynı zamanda şu an yaşananların bir ham petrol tedarik sorunu değil, rafine ürün, akaryakıt problemi olduğu gerçeğini de gözler önüne seriyor. Bu sorun, ülkenin sektör yatırımlarının 2014-2015 dönemindeki petrol fiyatı düşüşünden bu yana yeterli büyümeyi göstermemesi ve rafineri kapasitesinin salgın öncesi seviyelere göre yaklaşık yüzde 8 azalmasından kaynaklanıyor."
Ostwald, ABD'nin söz konusu hamlesinin tamamen iç siyasi kaygılara dayandığını vurgulayarak, "Stratejik devlet rezervlerinden yapılan bu satışlarla Biden kendi seçmenlerine yükselen akaryakıt fiyatları konusunda elinden geleni yaptığını göstermeye çalışıyor." dedi.
Rezerv satışının zamanlaması sorgulanıyor
Norveç merkezli bağımsız enerji araştırma kuruluşu Rystad Energy Petrol Piyasaları Analisti Louise Dickson da gelecek yıl şubattan itibaren arz fazlalığının öngörüldüğü piyasada, ABD'nin rezerv satışı hamlesinin zamanlamasıyla ilgili sıkıntılar olduğunu ifade etti.
Dickson, petrol piyasasının en sıkışık olduğu ve arz konusunda desteğe ihtiyaç duyduğu eylülde gerçekleştirilmeyen bu hamlenin artık miktar olarak gereğinden fazla ve zamanlama açısından da geç kalınmış bir adım olabileceğini kaydetti.
Piyasa katılımcılarının ise bu rezerv satışlarının etkisi konusunda ikna olmamış göründüğünü söyleyen Dickson, "ABD'nin rezerv açıklaması, zaten fazlasıyla daralmış arz-talep dengesini düzeltmek ve fiyatları aşağı çekmek yerine, OPEC grubunun bu hamleye karşı nasıl bir tavır alacağı konusundaki endişeleri artırdı." dedi.
ABD'nin rezerv satışlarını kullanarak akaryakıt fiyatlarını düşürme planının başarılı olabileceğine ilişkin şüphelerin devam ettiğini vurgulayan Dickson, "Stratejik rezerv satışıyla piyasaya sunulacak petrol, rafinerilerde benzin arzına dönüşmeyebilir. Kaldı ki rafineriler rezerv satışlarına balıklama atlamayacak ve salgının beklenen gidişatını göz önüne alarak temkinli davranmayı seçip daha fazla benzin üretiminden kaçınacaklardır." değerlendirmesinde bulundu.
Gözler yeniden OPEC grubunda
İskoçya merkezli araştırma ve danışmanlık şirketi Wood Mackenzie Petrol Araştırmaları Bölümü Başkan Yardımcısı Ann-Louise Hittle da bu girişimin somut bir plana sahip olmamasının ve işin biraz da aceleye getirilmesinin aşağı yönlü fiyat etkisini zayıflattığını söyledi.
Hittle, beklentileri karşılayamayan bu hamlenin piyasada bir hayal kırıklığı olarak görülmesi nedeniyle fiyatlarda yükseltici bir etki yaratabileceğini belirterek, "Aslında stratejik petrol rezervlerinin piyasaya sunulacağı haberleri son birkaç haftadır geniş çapta tartışıldı ve piyasa bunu çoktan fiyatlamıştı." diye konuştu.
Brent petrolün varil fiyatının 23 Kasım'daki satış açıklamasının yapıldığı günü 2,61 dolarlık artışla 82,31 dolar seviyesinde tamamladığına dikkati çeken Hittle, bu hamleye karşılık OPEC grubunun üretim artışını durdurup durdurmayacağına ilişkin belirsizliğin fiyat artışının nedenlerinden biri olduğunu kaydetti.
Hittle, OPEC grubunun 2 Aralık'ta gerçekleştireceği toplantıdan çıkacak karara işaret ederek, "ABD Başkanı Joe Biden hala OPEC grubunu üretimlerini planlananın üstünde artırmaları konusunda ikna etmeye çalışıyor." dedi.
Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınında ilk şokun atlatılmasının ardından hızla toparlanma sürecine giren ülke ekonomileri, küresel petrol talebinde artışa neden oldu. Petrol arzının artan talep karşısında yetersiz kalmasıyla petrol fiyatları son yılların en yüksek seviyelerini görürken birçok ülkede akaryakıt fiyatları da yükseldi.
Kovid-19 salgını kaynaklı arz darboğazları nedeniyle pek çok ürünün tedarikinde yaşanan sıkıntıyla birlikte yüksek seyreden enerji fiyatları, ABD gibi gelişmiş ülkelerde dahi enflasyonun tarihi seviyelere yükselmesine yol açtı.
ABD'de yıllık tüketici enflasyonu ekimde 31 yılın zirvesine çıkarken, söz konusu fiyat artışlarının ülke ekonomisini olumsuz etkilemesiyle eleştirilerin hedefi olan Biden yönetimi ise bu durumdan sorumlu tuttuğu OPEC grubuna defalarca üretimi artırma çağrısı yaptı.
Biden yönetimi, OPEC grubunun ABD'nin bu çağrılarını cevapsız bırakması üzerine stratejik petrol rezervlerinden satış planını gündeme getirdi. ABD'nin tek başına piyasaya süreceği petrolün artan fiyatları frenlemeye yetmeyeceğinin farkında olan Biden yönetimi, son olarak büyük petrol tüketicisi ülkelere, stratejik petrol rezervlerinden koordineli satış önerisinde bulundu.
ABD, uluslararası ortak bir hamleye dönüşen bu planını 50 milyon varillik rezerv satışıyla duyururken, Hindistan 5 milyon varil, İngiltere ise özel petrol şirketlerine acil durumlar için sakladıkları rezervlerinden gönüllü olarak satış yapmaları çağrısında bulunarak 1,5 milyon varil ile destek olacağını açıkladı.
Çin, Japonya ve Güney Kore'nin sağlayacağı katkıya ilişkin belirsizliklerin devam etmesine rağmen toplam rezerv satışının 71,5 milyon varil seviyesinde olacağı tahmin ediliyor.
