ABD'de önemli tartışma konularından biri olan federal hükümetin bütçe açığı ülke ekonomisine yönelik uzun vadeli mali risklere ilişkin endişeleri artırdı. Ülkede 2023 mali yılında 1,7 trilyon dolara yükselen bütçe açığı, hükümetin gelirleri ile giderleri arasındaki uçurumun derinleştiğini gösterirken, hükümetin harcamalarına ilişkin tartışmaları şiddetlendirmesi bekleniyor
ABD Hazine Bakanlığı'nın bütçe dengesi raporuna göre, federal hükümetinin bütçe açığı 2023 mali yılında geçen yıla kıyasla yüzde 23 artarak 1,7 trilyon dolara çıktı.
Federal hükümetin 2023 mali yılındaki gelirleri geçen yıla kıyasla yüzde 9,3 azalarak 4,4 trilyon dolara düşerken, harcamalar aynı dönemde yüzde 2,2 azalışla 6,1 trilyon dolara indi. Bu dönemdeki bütçe açığı, ABD hükümetinin Kovid-19 salgını nedeniyle 2021 mali yılında verdiği 2,8 trilyon dolarlık ikinci en büyük bütçe açığından bu yana kaydedilen en büyük açık oldu.
ABD federal hükümeti, 2020 mali yılında Kovid-19 salgını nedeniyle tüketicilere ve işletmelere yapılan yardımların etkisiyle 3,1 trilyon dolarlık rekor bütçe açığı vermişti. ABD Başkanı Joe Biden'ın görevdeki ilk iki yılında Kovid-19 harcamalarının azalmasıyla bütçe açığından arka arkaya yaşanan düşüşlerin ardından 2023 mali yılında yeninden yükseliş kaydedilmesi dikkati çekti.
- Vergi gelirleri azaldı, faiz ödemeleri rekor düzeye çıktı
Söz konusu dönemde bütçe açığındaki artışta, düşük vergi tahsilatıyla azalan gelirler ile artan faiz oranlarıyla federal borcun faiz maliyetlerindeki yükseliş ve Sosyal Güvenlik ile Medicare harcamalarındaki artış etkili oldu.
Biden yönetimi yetkilileri, 2017'de kapsamlı bir vergi indirimi paketini yasalaştıran eski ABD Başkanı Donald Trump'ı da artan açığın sorumlusu olarak gösterdi. Öte yandan, ABD Merkez Bankası'nın (Fed) yüksek enflasyon karşısında faiz oranlarını artırmasının bir sonucu olarak 2023 mali yılında hükümetin net faiz ödemeleri yüzde 39 artışla 659 milyar dolara yükselerek rekor kaydetti.
Ekonomistler, ülkenin borcunun 33 trilyon doları aştığı bir dönemde, özellikle faiz oranlarının uzun süre yüksek kalması durumunda, mevcut borçlanma yolunun sürdürülemez olduğu konusunda uyarıda bulundu.
- Cumhuriyetçiler harcamaları kısma yönündeki baskısını artırabilir
Bütçe açığına ilişkin veriler, Biden yönetiminin Kongre'den 61 milyar doları Ukrayna ve 14 milyar doları İsrail için olmak üzere dış yardım ve güvenlik harcamaları için 105 milyar dolarlık ek fon talebinde bulunduğu bir dönemde geldi.
Bütçe açığının artmasının, hükümetin finansman yetersizliği nedeniyle "kapanmasını" önlemek için 17 Kasım'a kadar Kongre'den geçmesi gereken bütçe tasarısı üzerinde anlaşmaya varılmasını daha da zorlaştırılabileceği kaydediliyor. ABD hükümeti, 2023 mali yılının sona erdiği eylül ayı sonunda Kongre'de hükümete finansman sağlayacak bütçe üzerinde son dakikada anlaşma sağlandığı için "kapanmanın" eşiğine gelmişti. Bütçe müzakerelerinde Cumhuriyetçiler hükümetin kapanmasını bütçede harcama kesintileri için bir koz olarak kullanmak istemişti.
Ayrıca bütçe açığı, hükümetin 31,4 trilyon dolarlık borç limitine ulaşarak temerrüt riskiyle karşı karşıya kalmasıyla da gündeme gelmişti. Borç limitinin aşılmasını önlemek için yürütülen müzakerelerde Temsilciler Meclisi'nde çoğunluğu elinde bulunduran Cumhuriyetçiler yine önemli harcama kesintilerinden yana tavır sergilemişti.
- "ABD'nin kamu maliyesi gerçek bir endişe konusu"
American Enterprise Institute (AEI) Kıdemli Uzmanı Desmond Lachman, AA muhabirine, "ABD'nin kamu maliyesi artık gerçek bir endişe konusu." değerlendirmesinde bulundu.
Açığın bu kadar yüksek olmasının ana nedeninin 2020'de Kovid-19 salgının neden olduğu durgunluğa yanıt olarak kamu harcamalarında yaşanan artış olduğuna işaret eden Lachman, 1,9 trilyon dolarlık Amerikan Kurtarma Planı, Enflasyonu Düşürme Yasası ve Altyapı Yasası ile kamu harcamalarının artırıldığını anlattı.
Lachman, bütün bunların uzun vadeli Hazine tahvillerinin getirisinin 16 yılın en yüksek seviyesine çıkmasına neden olduğuna işaret ederek, "Bu, faiz ödemelerinin bütçenin giderek daha büyük bir kısmını oluşturacağı ve gelecekte bütçe açığının azaltılmasını zorlaştıracağı anlamına geliyor." diye konuştu.
- "Finansal sistemde ciddi sıkıntılara yol açacak gibi görünüyor"
Desmond Lachman, "Bu yıl bütçe açığının artmasının ana nedenleri, özellikle geçen yıl borsadaki düşüş nedeniyle elde edilen sermaye kazançlarıyla vergi tahsilatlarının azalması, artan faiz ödemeleri ve yüksek enflasyon nedeniyle artan sosyal güvenlik ödemeleri oldu." dedi.
Trump dönemindeki vergi indirimlerinin bütçe açığını artırdığına ilişkin görüşlere de değinen Lachman, söz konusu vergi indirimlerinin bütçe açığını artırdığını ancak bugünkü bütçe açığının neden bu kadar yüksek kalmaya devam ettiğini açıklayan ana faktör olmadığını ifade etti.
Lachman, büyük bütçe açıklarının sonucunu uzun vadeli hazine tahvili getirilerini hızla yükselten tahvil yatırımcılarının dönüşünde gördüklerini belirterek, "Bu, finansal sistemde önümüzdeki yılın ilk yarısında resesyona yol açması muhtemel ciddi sıkıntılara neden olacak gibi görünüyor. Washington bugünkü kadar işlevsizken, yakın zamanda bütçe açığını düzeltmek için herhangi bir şey yapılmasını beklemiyorum." diye konuştu.
