Rusya, 2021'de ABD, Avrupa Birliği (AB) ve NATO ile tarihinin en soğuk ve gergin ilişkilerini yaşadı. Yılın başından itibaren Rusya ile Batı arasındaki süregelen siyasi ve diplomatik gerginlik Ukrayna sınırları ve Karadeniz üzerinde askeri eylemlere dönüştü.
Rus muhalif Aleksey Navalnıy, zehirlendiği iddiasıyla tedavi gördüğü Almanya'dan 17 Ocak’ta döner dönmez Moskova'da havalimanında gözaltına alındı ve hapis cezasına çarptırıldı.
Navalnıy'ın serbest bırakılması çağrısı yapan AB ve ABD, Rusya'ya karşı yaptırım kararı aldı. Rusya, yaptırımların, kötü olan ilişkilere büyük ölçüde zarar verdiğini duyurdu. Değişik gerekçelerle yıl boyunca her iki taraf zaman zaman diplomatlarını karşılıklı sınır dışı etti.
Rusya, AB ile örgüt olarak ilişkisinin olmadığını ve bu ilişkilerin altyapısını Brüksel'in tek taraflı kararları ile yok ettiğini açıkladı.
Biden'ın Putin'e “katil” yakıştırması
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ABD Başkanı Joe Biden ile göreve başlaması sonrasında 26 Ocak'ta telefon görüşmesi yaptı. Putin, Biden'a Rusya ile ABD arasındaki ilişkilerin normalleşmesinin tüm dünyanın çıkarına olduğunu belirtti.
Çok geçmeden Biden bir televizyon röportajında Putin'in "katil" olduğunu öne sürdü ve ABD seçimlerine müdahale ettiği gerekçesiyle "bedel ödeyeceğini" söyledi.
Rusya, Biden'ın bu açıklamasından sonra Washington Büyükelçisi Anatoliy Antonov'u Moskova'ya çağırdı. Putin, Biden'a, "Ona sağlıklar dilerim. Başka bir ülkeyi, devleti, halkı ya da kişileri değerlendirmek aynaya bakmak gibidir." ifadeleriyle cevap verdi.
Gerek NATO gerekse AB'den "Rusya'nın saldırganlığını artırdığı ve frenlenmesi gerektiği" yönünde açıklamalar gelmeye başladı.
Karadeniz’de gerilim
Rusya’nın Ukrayna sınırındaki askeri tahkimatı ve ABD'nin 2 savaş gemisini Karadeniz'e göndermesi suları ısındırmaya başladı. Rusya, NATO'nun Karadeniz'de varlığını güçlendirme girişimlerine gerekli cevabı vereceğini bildirdi.
Ukrayna Genelkurmay Başkanı Ruslan Homçak, 30 Mart'ta, Rus Silahlı Kuvvetlerinin askeri tatbikat bahanesiyle Ukrayna sınırları yakınlarına birlik sevkiyatı yaptığını açıkladı. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov da Rusya'nın kendi toprakları içinde silahlı kuvvetlerini kendi takdirine bağlı olarak hareket ettirdiğini ve bunun hiç kimse için tehdit içermediğini ifade etti. Rusya, Ukrayna'nın NATO'ya üyelik çabalarına da tepki gösterdi.
Savaşa hazırlık durumu denetimlerine başlayan Rusya, 15 savaş gemisini Karadeniz'e gönderdi. 2 Rus askeri birliği ile 3 hava indirme birliğini ülkesinin batıdaki sınırlarına konuşlandıran Rusya, Arktika'da askeri kapasitesini artırdı, yasa dışı ilhak ettiği Kırım'da tatbikat düzenledi.
NATO ülkeleri ile Rusya'ya ait askeri uçaklar birbirlerine yakın bölgelerde devriye ve keşif uçuşlarını artırdı.
Kremlin, ABD'nin Moskova Büyükelçisi John J. Sullivan'in "istişareler için Washington'a gitmesini tavsiye etti. Kısa bir süre sonra Sullivan, istişarelerde bulunmak üzere ülkesine gitti.
Rusya, birliklerini Ukrayna sınırlarından geri çekti
Rusya, 22 Nisan'da, Güney ve Batı Askeri birliklerinin tatbikatlarını sona erdirdiğini ve birliklerin geri çekeceğini bildirdi.
Putin, ertesi gün, yabancı ülkelerin "dostça olmayan" eylemlerine karşı tedbirlerin alınmasıyla ilgili kararı imzaladı.
İsviçre'de Putin-Biden zirvesi
Rusya Devlet Başkanı Putin ve ABD Başkanı Biden, 16 Haziran'da İsviçre'nin Cenevre şehrinde bir araya geldi. Görüşme sonrasında yayımlanan ortak bildiride, Rusya ve ABD'nin, gerginlik dönemlerinde dahi, stratejik alanda öngörülebilirliği sağlama, silahlı çatışma risklerini ve nükleer savaş tehdidini azaltmaya yönelik ortak hedeflere doğru ilerleme kaydedebileceklerini gösterdikleri belirtildi. Zirve sonrasında her iki ülke büyükelçilerini tekrar görev yerlerine geri gönderdi.
Tatbikattan önce Karadeniz'de İngiltere ile gerginlik
Karadeniz'de başlayan "Sea Breeze-2021" Ukrayna-ABD ortak askeri tatbikatına NATO üyesi 30'dan fazla ülke katıldı. Tatbikatın başlamasına 5 gün kala Karadeniz, Rusya ile İngiltere arasında gerginlik sahası oldu.
Rusya'nın ilhak ettiği Kırım'ın güneybatısında bulunan Felenk'te, İngiltere'ye ait "Defender" adlı savaş gemisine "sınır ihlali" gerekçesiyle Rus donanmasından uyarı ateşi yapıldığı bildirildi.
İngiltere ise Rusya Savunma Bakanlığının İngiliz savaş gemisine uyarı ateşi açıldığı iddialarını reddetti.
Rus ordusu, tatbikat nedeniyle son dönemde Karadeniz'deki askeri faaliyetlerini arttırdı.
Sea Breeze 2021 sürerken Rusya yasa dışı ilhak ettiği Kırım'da 20 uçak ve helikopterin katıldığı, S-400 ve Pantsir-S hava savunma sistemlerinin de yer aldığı denetim tatbikatı gerçekleştirdi.
Rusya, Karadeniz kıyısındaki Krasnodar bölgesinde de S-400 ve Pantsir-S hava savunma sistemleri, bir tatbikat daha yaptı.
Rus ordusu Tsirkon hipersonik füze test etti
Moskova, ABD ve NATO'nun silah konusunda eşitliği gerekçesiyle Barents Denizi'nde Tsirkon hipersonik füzesini test ettiklerini duyurdu. Füze ilk defa nükleer denizaltıdan da fırlatılarak test edildi. Putin, füzenin 2022'de Rus donanmasına teslim edileceğini açıkladı.
"Zapad-2021" Rusya-Belarus ortak tatbikatı
Rusya ve Belarus ortak askeri tatbikatı "Zapad-2021", iki ülkenin poligonlarında yapıldı. Avrupa sınırına yakın bölgeler dahil olmak üzere Rusya ve Belarus'ta, 10-16 Eylül’de yapılan tatbikatta 200 bine yakın asker ve personel görev yaptı. NATO, sınırlarına yakın bölgelerde yapılan tatbikata tepki gösterdi.
Rusya, NATO misyonlarının faaliyetini durdurdu
NATO'nun Rus misyonundan 8 kişinin akreditasyonunu iptal etme kararı üzerine, Rusya da NATO'nun Moskova'daki misyonlarının faaliyetlerini durdurma kararı aldı.
Putin, Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko ile ekonomik ve sosyal alanlarda iki ülkenin entegrasyonuna yönelik Rusya-Belarus Birlik Devleti programını onaylayan kararnameyi ve "Birlik Devleti Savaş Doktrini"ni imzaladı.
Batı, Belarus'taki göçmen krizinden Rusya'nın sorumlu olduğuna dair suçlamalarda bulundu. Rusya ise düzensiz göçmen krizine Batı'nın sebep olduğunu savundu.
Belarus ile AB arasında göçmen krizinin yaşandığı günlerde Rus stratejik bombardıman uçakları Belarus hava sahasında devriye uçuşuna başladı.
Rusya Savunma Bakanlığı, 1982'den bu yana yörüngede faal olmayan bir uydusunu füzeyle vurduğunu açıkladı. ABD, Rusya'nın bu eylemini eleştirdi.
Yılın sonlarına doğru Rusya'nın Ukrayna'yı "işgal etmeye" yönelik hazırlıklar yaptığı iddia edilmeye başlandı. Kremlin ise iddiaları yalanladı. Bu gelişmeler üzerine, yine Karadeniz bölgesinde hem havada hem de denizde NATO ve Rusya'ya ait uçak ve gemilerin eylemleri arttı. Rusya, NATO'nun eylemlerini "meydan okuma" olarak nitelendirdi.
Putin ile Biden arasında 2. zirve ve güvenlik garantileri
Putin ve Biden 7 Aralık'ta video konferans yoluyla görüştü. Putin, Biden'dan, NATO'nun doğuya doğru genişlemeyeceğine yönelik garanti talebinde bulundu. Rusya, söz konusu güvenlik garantilerine ilişkin tekliflerini ABD ve NATO'ya iletildiğini açıkladı. Rusya Dışişleri Bakanlığı da teklifleri içeren iki ayrı anlaşma taslağını yayımladı.
Tekliflerde, "ABD, NATO'nun doğuya doğru genişlemesinden ve eski Sovyetler Birliği ülkelerinin NATO'ya alınmasından vazgeçmesi ve bu ülkelerin askeri üslerini kullanmamasını, iş birliği yapmaması" istendi.
Putin, Batı'ya gönderdikleri güvenlik teklifinin "ültimatom" olmadığını söyleyerek kendilerine güvenlikle ilgili derhal garanti verilmesini istedi. Rusya ve ABD arasında güvenlikle ilgili müzakerelerin ilk turunun 2022 başında yapılacağı bildirildi.
Ayrıca Rusya-NATO Konseyi'nin de 12 Ocak'ta toplanması bekleniyor.
Tüm bu açıklamalarla birlikte, kısa bir süre önce Rusya Savunma Bakanlığı, NATO2nun Rusya ile geniş çaplı bir silahlı çatışmaya hazırlanma yönünde hedefi olduğunu açıkladı.
