Lübnan’ın Emel’i

Beyrut Limanı’nda geçen yılın ağustos ayında gerçekleşen ve en az 170 kişinin hayatını kaybetmesine neden olan patlamayı araştırmak üzere Tarık Bitar adlı bir savcının atanması, Lübnan’da son günlerin en büyük gerilimlerinden birini doğurdu. Bitar’ın Şii Emel Hareketi’nden bazı isimler hakkında gözaltı kararı vermesi üzerine, Emel Hareketi ve Hizbullah’ın organize ettiği protesto gösterisi, kısa zaman içinde kanlı bir çatışmaya dönüştü. Perşembe günkü çatışmalarda yedi kişi yaşamını yitirirken, Emel Hareketi yeniden uluslararası kamuoyunun gündemine taşındı.

Peki, bugünkü gücüne Lübnan İç Savaşı (1975-1990) yıllarında kavuşan Emel Hareketi’nin Lübnan içindeki konumu ne? İşte hareketin tarihçesi, çizgisi ve mevcut durumu…

MUSA SADR KURDU

Emel Hareketi, Lübnan’ın o dönemdeki en önemli Şii lideri olan Musa Sadr tarafından 1974’te kuruldu. Başlangıçta “Mahrumlar Hareketi” adıyla sahneye çıkan Emel, iç savaşın başlamasıyla birlikte, Arapça’da “Umut” anlamına gelen mevcut ismini aldı. Emel kelimesi aynı zamanda, “Lübnan Direniş Dalgaları” tamlamasının ilk harflerinden oluşan Arapça bir kısaltma.

Musa Sadr’ın 1978’de resmî bir ziyaret için gittiği Libya’da ortadan kaybolması, Emel Hareketi’ne ideolojik bir ivme kazandırdı. İç savaş yıllarındaki çatışmaların aktif bir tarafı olan seküler çizgideki Emel, o dönemde İran destekli Hizbullah’ın amansız düşmanıydı.

LİDERİ NEBİH BERRİ

Emel Hareketi’nin liderliğini, 1980’de Nebih Berri üstlendi. Çeşitli hükümetlerde bakanlıkların ardından 1992’de Lübnan Meclis Başkanlığı’na seçilen Berri, o zamandan bu yana bu görevini sürdürüyor. Lübnan’daki siyasi sistem gereği, meclis başkanının Şii olması gerektiğinden, Berri zaman içinde, ülkedeki en güçlü politik figürlerden birine dönüştü. Bu durum, Emel Hareketi’ne de hem Lübnan içinde hem de dışında güç kazandırdı. Emel, bugün 10 vekille mecliste, 2 bakanla da kabinede temsil ediliyor.

SEKÜLER BİR ÇİZGİDE

Sadr ailesinin Irak’ta temsil ettiği dindar Şii çizginin aksine, Musa Sadr’ın Lübnan’da kurduğu hareketin seküler karakter taşıması, Ortadoğu’ya özgü çelişkilerden biri. Daha da ilginç olanı ise, Emel’in 1980’lerde bilfiil savaştığı Hizbullah’la bugün artık çok yakın politik müttefik haline gelmesi. Lübnan’ın birçok noktasında Nebih Berri ile Hizbullah lideri Hasan Nasrallah’ın portrelerini yan yana görmek mümkün.

Sadr’ın mirası hâlâ canlı

Musa Sadr, kendisine mahsus Şiilik anlayışıyla, Lübnan yakın tarihinin en önemli aktörlerinden biri. Kurduğu Emel Hareketi, bugün onun canlı biçimde politik sahnede yer almaya devam etmesini sağlıyor.