Kara listedeki Çinlilerin uçak ve trene binmesi yasak

Çin yönetiminin, vatandaş ve şirketleri "sosyal güven" başlığı altında sıralayacak büyük bir puanlama sistemi kurma hedefi çerçevesinde hayata geçirdiği pilot projeler, milyonlarca kişinin ulaşım araçlarının kısıtlanması ve şirketlere milyarlarca dolarlık ceza olarak hayata geçmeye başladı.

Milyonlarca kişi toplu taşımalardan men edildi

Bu kapsamda geçen yıl sonu itibarıyla kara listeye alınan 17 milyon 460 bin kişiye uçağa binme yasağı uygulanırken, 5 milyon 470 bin kişi de yüksek hızlı trene binmekten men edildi.

Bu rakamlar, geçen yıl mayıs ayında havayolu için 11 milyon 140 bin, demiryolu için ise 4 milyon 250 bin kişiydi.

3 milyon 590 bin işletme kara listeye eklendi

2018 yılında kara listeden çıkan işletme sayısı ise 2 milyon 175 bin olarak kaydedildi. Uygulama kapsamında şu ana kadar mahkemelerin vatandaş ve işletmelere kestiği toplam para cezası 4 trilyon 400 milyar yüene (yaklaşık 650 milyar ABD doları) ulaştı.

Çin yönetimi, firmalara uyguladığı ceza ve yaptırımların sebebini borçların zamanında ödenmemesi, yanlış ve yanıltıcı reklamlar yayımlama, yasa dışı fon toplama, çevreyi kirletme ve müşteri şikayetleri olarak açıklıyor.

2020'ye kadar tüm ülkeyi kapsayacak

Program, tüm vatandaş, firma ve kamu kurumlarını puanlandıran bir sistem kurulmasını öngörüyor. 2020 yılına kadar tüm ülkeyi kapsayacak şekilde kurgulanan sistem çerçevesinde derecelendirme yapılıyor.

Vatandaşların güven puanlarını belirlemede, harcama alışkanları, sosyal medya kullanımı, arkadaş çevresi ve hatta yüzündeki mimikler gibi son derece kapsamlı ve karmaşık unsurların dahil olduğu bir algoritma sarmalı etkili oluyor.

Kırmızı ışıkta geçmek, sigara içilmeyen bölgelerde yapılan yasak ihlalleri ve borcunu zamanında ödememek gibi davranışlar cezalandırılırken, akraba ziyaretleri, ödemelerini zamanında yapma ve toplumsal sorumluluk projelerinde gönüllü yer alma gibi davranış biçimleri mükafatlandırılacak.

İnternetten çocuk bezi alanlar, ailesine karşı sorumluluk sahibi kişiler olarak değerlendirilirken, yurt dışından ithal ürünleri sipariş edenler ise savurgan bireyler olarak kabul ediliyor.

"Büyük Birader" herkesi izliyor

Çin, vatandaşlarının davranışlarına göre yapacağı puanlandırmada, kamuya açık alanlarda kör nokta bırakmayacak şekilde yerleştirilen kameralar, yüz tanıma sistemleri, yapay zeka ve internet teknolojileri gibi çok sayıda enstrümandan yararlanacak.

Dev sistem, insanların güvenilirliğine dayalı olarak onların puanını belirleyecek.

Çin’de yaşayanların her adımını izlemek için yaklaşık 200 milyon kamerayla kesintisiz gözlem yapılıyor. Bu sayının 2020 yılına kadar 500 milyona yaklaşması bekleniyor.

Mevcut durumda sistemin genel işleyişi hakkında net bilgilere ulaşmak olanaksız. Çünkü pilot uygulamaların bazıları yerel yönetimler tarafından yürütülürken, bir kısmı ise vatandaşların kişisel bilgilerini depolayan Huawei, Tencent ve ülkede yaklaşık 800 milyon aktif kullanıcısı olan mobil ödeme yöntemi Alipay gibi ülkenin dev teknoloji firmalarına bağlı platformlar aracılığıyla yürütülüyor.