Doğu Türkistan’a tehcir: Uygur Türkleri toplama kampından zorla fabrikaya gönderiliyor

Çin, Doğu Türkistan’da (Sincan Uygur Özerk Bölgesi) sözde “eğitim merkezi” adı altında faaliyet gösteren kamplardaki Uygur Türklerini çalıştırmak için zorla ülkenin çeşitli yerlerindeki fabrikalara göndermeye hazırlanıyor. Tehcir uygulamasını akla getiren uygulama South China Morning Post (SCMP) gazetesinde yer aldı. Haberde, söz konusu adımın kamplarda sözde “eğitimlerini” tamamlayan on binlerce Uygur Türküne yönelik planlanan işe yerleştirme programının bir parçası olduğu belirtildi. Haberde, yeni tip koronavirüsün (Kovid-19) ülke ekonomisi üzerindeki yıkıcı etkisine rağmen, Çin’in bu adımla tartışmalı kamplardaki politikasının başarısını göstermeyi amaçladığı kaydedildi. Bu kapsamda, çalıştırılmak üzere Çin’in yüksek teknoloji üretim merkezi olan Shenzhen şehrine 50 bin, Shaoguan şehrine ise 30 binden fazla kişinin gönderileceği aktarıldı.

Avustralya’da bulunan düşünce kuruluşu Avustralya Stratejik Politika Enstitüsü’nün (ASPI) yayımladığı raporda, Çin’in 2017-2019 yıllarında da 80 binden fazla Uygur Türkünü fabrikalarda çalışmaları için zorla gönderdiği ortaya konuldu. Raporda, sözde işe yerleştirme programının “Çin’in azınlık vatandaşlarını hedef alan yeniden yapılandırma kampanyasının bir parçası” olduğu vurgulandı.

Kamplardan gelen Uygur Türklerinin mesai saatleri dışında da sürekli gözetim altında tutulduğunun belirtildiği raporda, zorunlu olarak kaldıkları yatakhanelerde “ortak dil” kabul edilen Mandarin (Putonghua) lehçesi dersleri ve ideolojik eğitim aldıklarına yer verildi. Öte yandan, işe yerleştirilen Uygur Türklerinin ibadet etmelerinin yasak olduğu bilgisi de paylaşıldı.

Çin’de son yıllarda doğu Türkistan’da Uygur Türklerinin kimlik ve kültürlerine yönelik ihlaller uluslararası kamuoyu tarafından eleştiriliyor. Pekin’in sözde “mesleki eğitim merkezleri” olarak adlandırdığı ancak uluslararası kamuoyunun “yeniden eğitim kampları” şeklinde tanımladığı yerlerde Birleşmiş Milletler (BM) verilerine göre en az 1 milyon Uygur Türkü kendi rızası dışında bu toplama kamplarında tutuluyor. Pekin yönetimi, Doğu Türkistan’da kaç kamp bulunduğuna, buralarda kaç kişinin olduğuna ve söz konusu kişilerden ne kadarının sosyal hayata döndüğüne ilişkin bilgi vermiyor. Çin’in, bölgede yaşayan Müslüman Uygurlara, Çince dil eğitimi ile mesleki ve kültürel kurslar verdiğini öne sürdüğü kampların durumu hakkında net verileri paylaşmaması, uluslararası kamuoyunda derin kaygılara yol açıyor.