DEHB, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu'nun kısaltmasıdır. Dünya genelinde yaygın bir nörolojik bozukluk olarak bilinen DEHB, çocukluk döneminde başlar, ancak bazı durumlarda yetişkinlikte de devam edebilir. Okul performansı, iş hayatı, sosyal ilişkiler ve kişisel özsaygı gibi gündelik yaşamı olumsuz etkileyen DEHB, erken tanı ve uygun tedavi ile yönetilmesi mümkün bir hastalıktır. Peki Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtileri ve tedavi yöntemleri neler? İşte uzman görüşüyle soruların yanıtları.
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), dünyada çocukluk çağında en yaygın görülen nöropsikiyatrik gelişim bozukluklarından biridir. Dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik gibi belirtilerle ortaya çıkan DEHB, genel olarak yaygınlığı erkek çocuklarda kız çocuklara göre daha yüksektir. Peki, DEHB tedavi yöntemleri nelerdir? İşte detaylar.
DEHB NEDİR?
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) beyindeki bazı kimyasal maddelerin işleyişindeki farklılıklar nedeniyle oluşan bir nörogelişimsel bozukluktur. DEHB olan çocukların dikkat süreleri kısa ve odaklanma güçleri düşük olduğu için hiperaktivite belirtileri de gösterirler. DEHB hastalığı belirtileri günlük yaşamı ciddi derecede etkilediği için bir uzman tarafından yardım alınması gerekir.
DEHB NEDEN OLUR?
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun (DEHB) nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, çevresel, genetik ve nörolojik faktörlerin bir araya gelmesi ile oluştuğu düşünülür. Bu faktörler beyindeki kimyasal maddelerin işleyişindeki farklılıklara ve beyindeki sinir ağlarındaki değişikliklere yol açarak DEHB semptomlarına neden olabilir. Genetik özellikler DEHB gelişimi için önemli bir risk faktörüdür. Ebeveynlerinden biri DEHB olan çocukların bu hastalığa yakalanma riski daha yüksektir. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğa neden olan faktörler şöyle listelenebilir:
> Düşük doğum ağırlığı
> Olumsuz ekonomik şartlar
> Çocukluk döneminde beyin hasarı
> Gebelikte annenin sigara içmesi
> Gebelikte annenin uyuşturucu kullanması
> Gebelik sırasında maruz kalınan toksinler
> Annenin gebelikte bazı ilaçları kullanması
> Beyinde bazı kimyasal maddelerin (dopamin, norepinefrin ve serotonin gibi) düzgün işlev göstermemesi
> Beyindeki sinir ağları arasındaki sinyal iletiminin bozulması
DEHB BELİRTİLERİ NELER?
DEHB belirtileri dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik olmak üzere 3 ana kategoride toplanabilir. Görülebilen semptomlar, yaş, cinsiyet ve bireysel özelliklere göre değişmekle birlikte genelde 12 yaşından önce başlar ve günlük hayatı ciddi derecede etkiler. Bazı yaygın DEHB belirtileri arasında şunlar yer alır:
> Kolayca dikkatin dağılması
> Görevleri tamamlamakta zorlanmak
> Detayları gözden kaçırmak
> İşleri düzenlemede ve sırayla yapmakta güçlük
> İşleri başlatmada veya bitirmede zorlanmak
> Dinleme konusunda güçlük
> Bir işi bitirmeden diğer işlere geçmek
> Fazla hareketli olmak
> Sessizce durmakta zorlanmak
> Sabırsız olmak
> Dik oturmada zorlanmak
> Hareket etmeden uzun süre kalamamak
> Gereksiz yere konuşmak
> Sürekli olarak el veya ayaklarını oynatmak
> Koşma veya tırmanmaya eğilimli olmak
> Dürtüsellik İle İlişkili Belirtiler:
> Bekleme sırasında zorlanmak
> Başkalarının sözünü kesmek ve düşünmeden konuşmak
> Davranışlarının sonuçlarını düşünmeden hareket etmek
> Tehlikeli durumlarda risk alma eğiliminde olmak
> İlişkilerde sıkça sorun yaşamak
DEHB NASIL TEDAVİ EDİLİR?
DEHB tedavisi, kişinin semptomlarına, yaşına, genel sağlık durumuna ve bazı diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. Tedavi genellikle bir multidisipliner yaklaşım gerektirdiği için birden fazla tedavi yönteminin bir arada kullanılması tercih edilir. Bu tedavi ve destek yönleri şunlardır:
DEHB tedavisine erken başlamak, semptomların ilerlemesini önlemek ve kişinin yaşam kalitesini artırmak için önemlidir.
