Hicri takvime göre dokuzuncu ay olan Ramazan ayı için sayılı günler kaldı. Recep, Şaban ve Ramazan aylarını içerisinde barındıran mübarek üç aylarda Regaip, Miraç, Berat kandilleri ve Kadir Gecesi gibi değerli günler yer alıyor. Bu mübarek aylara girilmesiyle birlikte Ramazan bayramı, ilk iftar ve sahur tarihleri de araştırılanlar içerisinde. İşte 2025 üç aylar takvimi.
2025 yılı Üç Aylar ve kandil günleri Diyanet İşleri Başkanlığı'nın takvimine göre şu şekilde düzenlenmiştir;
Üç Aylar Başlangıcı (Recep Ayının İlk Günü): 1 Ocak 2025 Çarşamba
Regaip Kandili: 2 Ocak 2025 Perşembe
Miraç Kandili: 26 Ocak 2025 Pazar
Berat Kandili: 13 Şubat 2025 Perşembe
Ramazan Ayı başlangıcı: 1 Mart 2025 Cumartesi
Kadir Gecesi: 26 Mart 2025 Çarşamba
Ramazan ayı; ay takvimine göre dokuzuncu ayın adıdır. İslam dini Ramazan ayına büyük bir önem vermiştir. Ramazan ayına “on bir ayın sultanı” denilmiştir.
Ramazan sözcük olarak “yaz sonunda yağıp yeryüzünü tozlardan temizleyen yağmur” manasında “er-ramza” kelimesinden almıştır. Yağmur yeryüzünü nasıl temizleyip yıkarsa Ramazan ayı da müminlerin günahlarını öylece temizleyip yok eder.1
Yüce Rabbimiz Kur’anı Kerimde Ramazan ayını şöyle açıklıyor.
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِيَ أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَمَن كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلاَ يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُواْ الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُواْ اللّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
“Ramazan ayı; insanlara yol gösterici doğrunun ve doğruyu eğriden ayırmanın açık delilleri olarak Kuran’ı Kerim’in indirildiği aydır. Sizden her kim bu aya erişirse onu oruçlu geçirsin.”2
Kuran’da “Haram aylar“ olarak bilinen Araplarca hürmet edilen dört haram ayın (Zilkade, Zilhicce, Muharrem ve Recep) bir ayrıcalığı vardı. Ancak Ramazan ayını değerli ve ayrıcalıklı kılan birçok yönü vardı bunlar;
Ramazan, oruç ayıdır.
Ramazan, Kur’an ayıdır.
Ramazan, takva ayıdır.
Ramazan, Allah’ı yüceltme ayıdır.
Ramazan, şükür ayıdır.
Ramazan, doğruyu bulma ayıdır.
Ramazan, tövbe ayıdır.
Ramazan itikaf ayıdır.
Ramazan, bin aydan daha hayırlı olan Kadir gecesini içinde saklayan mübarek bir aydır.3
“Ramazan ayı öyle bir aydır ki; evveli rahmet, ortası mağfirete sonu cehennem ateşinden azattır.”4
Oruç lugatta; nefsi meylettiği şeylerden alıkoymak yani kendini tutmak demektir. Dinimizdeki anlamı ise, nefsin belli başlı istekleri olan yeme, içme ve cinsel münasebetten bütün gün kendini tutmak demektir.
Kuran’ı Kerimde Rabbimiz;
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ
“Ey iman edenler! Oruç, sizden önceki ümmetlere farz kılındığı gibi size de farz kılındı.”5
Bu ayet ile birlikte Rabbimiz şekil ve süre farklı olsa da oruç ibadetinin geçmiş ümmetlerde de farz kılınmış bir ibadet olduğunu bildiriyor. Kazandırdığı birçok mükâfatına rağmen oruç ibadeti insan nefsine en ağır gelen ilahi bir emirdir.
Orucun ibadetinin farz kılınmasının hikmeti; Allah’ın emrine boyun eğmek ile birlikte, kulluk zevkini tatmak, ruhu, riya ve gösteriş gibi hastalıklarından arındırarak kendini Allah’ın korumasına teslim etmek için nefis ile mücadele etmektir.
Hz. Peygamber orucun da insan davranışlarını etkileyen ve düzenleyen yönlerine de işaret eder. Oruç ibadetinin mükâfatını Allah’ın vereceğini, birinin oruç tuttuğu zaman kötü söz söylememesini, biri kendisine çatar ise ona ‘ben oruçluyum” demesini, oruç ağız kokusunun Allah katında misk kokusundan daha güzel olacağını ve oruçlunun rahatlayacağı iki sevinç olduğunu; birisi iftar ettiği zaman diğerinin ise orucun sevabıyla Rabbine kavuştuğu an olduğunu Peygamberimiz (sas) bize bildirmiştir.6
Oruçla ilgili bu hadiste Peygamberimiz dört hususa değiniyor. Birinci olarak; orucun mükâfatına, ikinci olarak oruçlu bir mümin, kendisine sataşıldığın da ne yapması gerektiğine, üçüncü olarak; oruçlunun midesinin boşalmasından dolayı ağzının kokacağı bildiriliyor. Hâlbuki dinimiz ağız kokusuna çok önem vermektedir. Fakat oruçlu iken, ağız kokusu, Allah katında misk kokusundan daha güzel koktuğunu anlatıyor. Son olarak ise; iftar etmenin mutluluğundan, bundan daha büyük bir mutluluğunda ahirette Rabbimize kavuşacağımız an olduğu anlatılıyor.
Hadiste; orucun kalkan olduğu, nasıl ki savaşta askerleri ok veya kılıç darbelerinden koruyor ise oruçta insanı; nefsi istek ve arzulardan, dünyevi işlerden, şeytanın vesveselerinden öylece korur. Burada oruçluya yakışan aç olmasına rağmen yüzündeki tebessümü, tatlı dili ile insanlara hitap etmeyi, gönül kırmamayı, sevgi ve merhamet gibi duygularla Ramazan ayını geçirmesi hedeflenmiştir.
Orucun diğer ibadetlerden farklı olan bir yönü ise; orucun sırf Allah rızası için yapılan bir ibadet olmasıdır. Yani; oruçlu bildirmediği halde, dışarıdan hiç kimsenin bilemeyeceği, riya ve gösterişten uzak bir ibadet olmasıdır.
5 Bakara, 2/183
6 Buhari, Savm, 9
Çünkü orucun diğer ibadetler gibi görünür bir şekli yoktur. “İnsanın oruç dışında her ameli kendisi içindir. Oruç benim içindir ve mükafatını ben vereceğim.”7
İmam-ı Gazali orucun üç derece olduğunu söylüyor. Birbiri ardına gizlenmiş üç perde derecelerin ilki; yemekten, içmekten ve cinsi münasebetten uzak durmaktır. Buna “avam orucu denir. İkinci derece ise; “havasın orucu” dur. Kulak, dil, göz, el, ayak ve azaları günahlardan uzak tutmak demektir. Bu orucun kalbe tesiri büyüktür. Üçüncü derece ise, “ahassu’l havasın” orucudur. Kalbi, dünyevi düşüncelerden tamamen arındırıp, Allahtan başka her şeyi kalpten uzaklaştırmaktır.8 İşte feyzin ve bereketin döküldüğü yer burasıdır.
Oruç; sadece sahura kalkıp, sahur yemeği yiyerek akşam ezanı okuyuncaya kadar aç kalma şeklinde anlaşıldığında bu, açlık eylemi olarak yorumlanacak bir iştir. Hâlbuki oruç, aç kalma eylemi değildir. İnsanın midesine hâkim olduğu gibi sinirlerini de hakim olması gereken bir ibadet söz konusudur. Gözüne, diline hâkim olması gereken bir ibadettir oruç. Bunlarla beraber oruç alemine girmiş oluyoruz. Aksi takdirde oruç, bir alem Müslüman başka bir alem olur ki ona da Allah oruç için vadettiği sevabı vadetmemiş olur.
Allah Resulü (sas) bir gün ashabıyla oturuyordu. Kıyamet günü amellerine gelince şöyle buyurdu.
-Kıyamet günü bir çok kimse Tehame (büyük bir dağ ismi) kadar sevapla gelir. Fakat Allah onun bütün amellerini boşa çıkartır.
Sahabeden biri bu kavmi nasıl tanıyacağız diye sorduğunda Peygamberimiz (sas) şöyle buyurur.
-Onlar oruç tutar, namaz kılarlar ama kendilerine haramdan bir şey teklif edildiği zaman Allahtan korkmadan haram işlerler. İşte Allah onların amellerini kabul etmez.
“Yalanı ve yalana göre hareket etmeyi terk etmeyenin yemeği, içmeyi bırakmasına Allah’ın ihtiyacı yoktur.”
