Tüketici kredisi, döviz kredileri ve beklentiler

Geçtiğimiz hafta Cumartesi günü yayımlanan yazımda tüketici kredilerindeki büyüme hızına dikkat çekmiş bu büyümenin devam eden sıkılaştırma programı ile uyumunun sorgulanması gerektiğini ifade etmiştim. Maalesef söz konusu bu trend bu hafta da devam etti, 13 haftalık yıllıklandırılmış ve kur etkisinden arındırılmış tüketici kredisi büyümesi bir miktar daha arttı.

Oysa uygulanan ekonomi politikasının temel sac ayaklarından birisi iç talebi hatta tüketim malı ithalatına dönen talebi kısmak. Ancak veriler bu noktada söz konusu amaç ile uyumsuz bir sürece işaret ediyor. 6 Aralık ile başlayan hafta itibariyle tüketici kredisi büyüme hızı son 1,5 yılın zirvesine çıkmış durumda.

BDDK verilerinden faydalanılarak yapılan hesaplamalara göre; 13 haftalık yıllıklandırılmış ve kur etkisinden arındırılmış büyüme ticari kredilerde %22,1 olurken, tüketici kredilerinde bu oran %37,8 olarak kaydedildi. Bankaların tüketici kredilerine yönelmelerinin nedenleri geçen hafta yazdığım için bugün tekrarlamayacağım ancak özellikle ithalata dönüşen ihtiyaç kredilerindeki ve adete bir “otomatik kredi mekanizması” gibi çalışan KMH yani kredili mevduat hesaplarındaki artışı kontrol altına alacak regülasyonlara ihtiyaç olduğunu yeniden hatırlatmakta fayda var.

Dikkat çekmek istediğim bir diğer konu da döviz cinsinden krediler. Her ne kadar Merkez Bankası döviz kredilerindeki büyüme oranını aylık %1,5 olarak belirlemiş olsa da son dönemde işletmelerin döviz kredisi bakiyesi hız kesmeden yükselmeye devam ediyor. Son verilere göre döviz cinsi ticari kredilerin toplam miktarının 165 milyar doları aştığını görüyoruz. Ayrıca finans kesimi dışındaki şirketlerin net döviz pozisyon açığı da 136 milyar dolara dayanmış durumda. Bu veri geçtiğimiz yıla göre %77’ye yakın bir artışa işaret ediyor.

Elbette işletmelerin kurda yukarı yönlü sert bir artış riski görmemesi nedeni ile döviz kredilerine ilgi göstermesi olumlu bir değişken olarak nitelendirilebilir ancak bir yandan “KKM’yi bitiriyoruz” diye sevinirken diğer yandan bu denli bir döviz kredisi büyümesini dikkatle izlememiz gerektiğini not edelim.

Gelelim beklentiler tarafına. Artık 26 Aralık’taki Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında faiz indirimi büyük oranda netleşmiş görünüyor. Ancak faiz indirimleri başlasa bile dezenflasyon programının bir amacı olarak sıkılaştırmanın devam edeceğini unutmayalım. Dahası faiz indirimlerinin bazı piyasa beklentilerinde ifade edildiği hızda olmayacağını da unutmamak gerekiyor. Görünen o ki ticari kredilerdeki büyüme sınırı da sürdürülecek. Önümüzdeki yıl boyunca da TL’nin reel olarak değerli kalmaya devam edeceği aşikar.

Bu veriler ve beklentiler ışığında 2025 yılında da işletmelerin ayağını yorganına göre uzatması, alacakları konusunda daha temkinli olması, yüksek kredi maliyetleri ile verimsiz yatırımlardan uzak durması ve nihayet yüksek miktarda değerlemesi olan varlıklarına güvenerek nakit akışlarını riske atacak faaliyetlerden uzak durması gerekiyor.