Washington’da ‘gizli belge’ neden gizli kalmıyor?

Washington yeni bir gizli belge ifşa skandalıyla çalkalanıyor. Ocak ayı başından beri Discord oyun platformundaki bazı kanallarda sızdırılan ‘gizli’ ve ‘çok gizli’ tasnif edilmiş belgelerin ifşa olduğunun farkına yeni varıldı. İçinde Genelkurmay Başkanlığı’na yapılan sunumlar ve CIA raporlarının da bulunduğu çok hassas belgelerin nasıl sızdırıldığı henüz belli değil ve Pentagon soruşturma başlattı. 2013’te yaşanan Snowden vakasından sonra en üst düzeydeki belge ifşasının tam olarak ne amaçla yapıldığı ve kime hizmet ettiği belli değil. Bununla birlikte bu kadar hassas belgelerin ortaya saçılabilmesi ABD’nin gizli belge tasnif ve erişimi konusunda Snowden sonrası dönemde aldığı tedbirlerin ya gevşediğini ya da yeterli olmadığını gösteriyor.

İfşanın gizli belgelere güvenlik erişimi olan biri veya birileri tarafından gerçekleştirildiği tahmin ediliyor çünkü ortada bir hacklenmeden ziyade birinin fiziki olarak belgelerin fotoğraflarını çekmesi ve internette paylaşması söz konusu. Belgelerde Pentagon’un Ukrayna’nın askeri kapasitesi üzerine hassas bilgi ve değerlendirmelerinin bulunması akla Rusya’yı getiriyor ancak Rusların böyle bir istihbaratı daha profesyonel bir biçimde kullanacakları ve ifşa ederek içerdeki bilgi kaynaklarını yakmalarının pek mantıklı olmadığı yorumları öne çıkıyor. Bazı belgelerin hem asıllarının hem de acemice tahrif edilmiş kopyalarının bulunması, ifşanın profesyonel bir istihbarat operasyonu olmadığı izlenimi uyandırıyor.

Belgelerde Wagner grubunun Afrika operasyonları, İsrail’in Ukrayna’ya yardım değerlendirmesi, İsrailli istihbarat liderlerinin Netanyahu karşıtı gösterileri teşvik etmesi, Birleşik Arap Emirlikleri’nin Rusya’yla ilişkileri, Güney Kore’nin ABD’ye sattığı mühimmatın Ukrayna’ya gitmesinden endişe etmesi, Mısır’ın Rusya için gizlice roket üretmeyi planlaması ve Batı’nın Ukrayna’ya verdiği silahlar gibi kritik konularda bilgiler bulunduğu belirtiliyor. Belgelerin CIA’in kaynaklarını deşifre etme ihtimali, Beş Göz (ABD, Kanada, İngiltere, Avustralya, Yeni Zelanda) ülkelerinin paylaştığı bilgileri içermesi ve diğer istihbarat birimlerinin belge ve bilgilerini içermesi devleti alarma geçirmiş durumda. Belgelerin yerine göre içerikten belki de daha önemli olabilecek istihbarat kaynak ve metotlarını deşifre etmesi ihtimali Washington’u endişelendiriyor.

Ukrayna’nın bahar aylarında yeni bir karşı taarruza geçmesi bekleniyor. Sızdırılan belgelerde Ukrayna’nın savaş planlarının bulunduğu yönündeki iddiaları Zelenski’nin danışmanı Mykhailo Podolyak yalanladı ve ifşanın arkasında Rusya’nın olma ihtimalinin düşük olduğunu savundu. Ukrayna’nın planladığı bahar taarruzunun hemen öncesinde meydana gelen bu skandal hem ABD’yle güven krizi yaratabilir hem de Ukrayna ordusunu savaş planlarında değişiklik yapmaya zorlayabilir. Zira belgelerde Ukraynalıların hava hakimiyetini Ruslara kaptırmasını şimdiye kadar engelleyen S-300’lerin füzelerinin Nisan sonuna kadar tükeneceği ve Pentagon’un bunları Yunanistan gibi başka kaynaklardan tedarik etmeye çalıştığı gibi kritik bilgiler yer alıyor. ABD’yle Ukrayna arasında çok yakın istihbarat paylaşımı olduğu zaten biliniyordu ancak bu sızıntının karşılıklı güveni azaltarak koordinasyonu kısa süreli de olsa sekteye uğratacağı söylenebilir.

Gizli belge ifşası Amerika’nın pek yabancı olmadığı ve tarihinde büyük skandalların yaşandığı bir mesele. Pentagon Belgeleri, Watergate, Wikileaks ve Snowden hemen akla gelen skandallar arasında. Discord sızıntısı bu boyutlarda bir skandala benzemiyor. İsrail’in ve Ukrayna’nın yalanlamaları dışında çok da gürültü koparmayan ifşanın içerdiği belgelerin gizlilik seviyesi dikkat çekiyor. 11 Eylül saldırıları sonrasında istihbarat birimlerinin aralarında yeterince bilgi paylaşımı olmadığı için kurumlar arasında belge paylaşımı ve erişimi daha kolay hale getirilmişti. Ancak Chelsea Manning ve Snowden gibi nispeten düşük seviyedeki çalışanların ulaşabildiği belgelerin seviyesi sistemin gereğinden fazla açık olduğunu göstermişti.

Snowden sonrası dijital erişimle ilgili alınan tedbirlere rağmen bu kadar hassas belgenin ortalığa saçılması, gizlilik tasniflendirmesi sisteminde reform çağrılarını tekrar gündeme getirecektir. Discord’da ifşa edilen belgeler hackleme veya dijital yedekleme yoluyla değil yazıcıdan alınan çıktıların fotoğrafları çekilerek elde edilmiş. Amerikan federal devletinin birçok istihbarat biriminin olması ve binlerce çalışanının güvenlik derecelerinin gizli ve çok gizli sınıflandırılan belgelere ulaşabilmesinin zaaf teşkil edebileceği tekrar görülmüş oldu. Mevcut soruşturma sızdıran kişiyi bulsa da bu tür güvenlik zafiyetleri müttefiklerinin ABD’ye güvenini sarsacaktır. Dahası Rusya ve özellikle Çin gibi Washington’da agresif biçimde istihbarat toplamaya çalışan güçleri de cesaretlendirecektir. Gizli kalması gereken belgelerin neden gizli kalamadığını izah etmek kolay değil ancak geçmiş örnekler Amerika’nın politikalarından memnun olmayan Amerikan vatandaşlarını işaret ediyor.