Amerikan siyasetinin İsrail ‘trajedisi’

Biden yönetimi İran’ın İsrail’e doğrudan saldırısının kontrolsüz bir savaşa dönüşmesini engellemeyi en azından şimdilik başarmış görünüyor. İran’a farklı kanallardan saldırının ‘orantılı olması gerektiğini’ mesajını ileten Beyaz Saray, Netanyahu hükümetine de ABD’nin İsrail’e desteğinin savunmayla sınırlı kalacağı mesajını verdi. ABD’yle birlikte İngiltere ve Ürdün’ün İran’ın İHA ve füzelerini İsrail’in hava sahasına ulaşmadan vurması sayesinde, Demir Kubbe’nin işi nispeten kolaylaştı. Buna karşın İran’ın maliyeti çok düşük silahlarla gerçekleştirdiği düşük şiddetli ve kontrollü saldırı, daha ‘gerçek’ bir savaşta İsrail’in işinin hiç de kolay olmayacağını gösterdi. İsrail’in savunmasının aciliyetini gündeme getiren saldırı, Temsilciler Meclisi’nde bir süredir sürüncemede kalan İsrail, Ukrayna ve Tayvan’a yardım paketini oylamaya sunulmasını sağlayacak görünüyor. Amerikan dış yardımının İsrail’e saldırı sayesinde onaylanma aşamasına gelebilmesi, Cumhuriyetçilerle Demokratları bir araya getiren meselelerin ne kadar azaldığını gösteriyor.

Ukrayna, İsrail ve Tayvan’a 95 milyar dolarlık yardım içeren kanun daha önce Senato’dan geçmiş ancak Temsilciler Meclisi’ndeki siyasi dengeler yüzünden bir türlü gündeme alınamamıştı. Meclis Başkanı Mike Johnson, Cumhuriyetçi Parti içindeki aşırı sağ ve Trumpçı unsurların istediği şekilde sınır güvenliği ve göçmenlik meselesinde sert tedbirler alınmadığı takdirde dış yardımları gündeme almayı reddediyordu. Biden’ın bu konuda taviz vermeye razı olmasına rağmen, Trump’ın seçimlerde sürekli gündeme getirmek istediği Meksika sınırındaki mülteci krizinde yasal adım atılamıyordu. Yönetimle müzakere üzerinden çözümü reddeden Trumpçılar, Biden’ı sınır ve göçmenlikle ilgili kararnamelerini iptal ettirerek sıkıştırmaya çalışıyordu. Aşırı sağ Cumhuriyetçilerin uzlaşmaz tavırları ne göçmenlik konusunda ne de dış yardımlar konusunda bir adım atılmasını mümkün kılıyordu.

Aşırı sağ Cumhuriyetçi grubun yasama sürecini kilitlemeyi başarması ve bunu da Trump’ın ‘Önce Amerika’ ajandası adına yaptığını savunması, Mike Johnson’ı Trump’la daha da yakınlaşmaya itti. Marjorie Taylor Greene gibi aşırı sağı temsil eden ve Trump’a yakın siyasetçilerin Johnson’ın görevden almakla tehdit ettiği Johnson, Florida’daki evine giderek görüştüğü Trump’tan dış yardımlar konusunda destek almaya çalıştı. Trump’ın ‘çok iyi bir iş çıkarıyor’ sözlerine mazhar olan Johnson, dış yardım paketini bu hafta sonuna kadar oylamaya sunacağını açıkladı. İran’ın saldırısı gündeme gelmeden önceki süreçte, Johnson dış yardımlar konusunda partisinin aşırı sağ kanadıyla aynı çizgide görünüyordu ancak saldırı sonrasında kendine karşı bayrak açılması riskine rağmen harekete geçti. Bunda elbette İsrail’e yakın lobinin etkisi büyük zira Washington’daki herhangi bir siyasi lider İsrail’in savunmasına destek vermemekle suçlanmak istemeyecektir.

Ortadoğu’daki bölgesel mücadelede gelinen yeni aşamayı temsil eden İran’ın doğrudan saldırısı, tam bir savaş durumunda İsrail’in tek başına kendini korumakta güçlük çekeceğini gösterdi. Netanyahu İran’a karşı misillemenin kendi kararları olduğunu söylese de bunu siyaseten güçlü görünmek adına yaptığı açık. Netanyahu, Biden yönetiminin İran’a karşı savunmayı bir zafer olarak kabul etmesi ve daha geniş bir savaşa girmemesi yönündeki uyarılarını ne kadar dikkate alacak bekleyip görmek gerekecek. Uluslararası hukuka aykırı her hareketi yapan Netanyahu, şimdi de Gazze’de yeni yerleşim inşaatlarına izin verileceğini açıkladı. Netanyahu İran saldırısına ‘cevap hakkını’ saklı tutmakla beraber Gazze’yi de Batı Şeria gibi yerleşimlere açmaktan kaçınmayacağı mesajını veriyor.

Gazze’de etnik temizlik ve soykırım yapan İsrail görüntüsünden İran saldırısı karşısında ‘mağdur İsrail’ görüntüsüne evirilmekten memnun görünen Netanyahu, Amerikan Kongresi’nde son zamanlarda artan eleştirilerden kurtulmakla kalmayıp dış yardımla ödüllendirilecek görünüyor. Suriye’deki İranlı generallere yaptığı saldırıya İran’ın verdiği cevap sayesinde sadece gündemi değiştirmekle kalmayan Netanyahu, bu sayede hem Biden’ın tam desteğini aldı hem de Cumhuriyetçilerin dış yardım paketini geçirmek üzere harekete geçmesini sağladı. El yükselttikçe ödüllendirilen Netanyahu, Amerikan siyasetini manipüle etme konusunda son derece ustalaştığını bir kez daha göstermiş oluyor. Biden yönetimi ise Gazze meselesini insani yardım akışı sorununa indirgerken konunun İran’a karşı İsrail’i savunmak tartışmasına dönüşmesinden çok da rahatsız değil.

İran’ın İsrail’e saldırısı, dış yardım paketini bekleten Cumhuriyetçileri harekete geçirirken Biden’ın Ukrayna’ya yardım talebinin de gerçekleşmesini sağlayacak görünüyor. Ukrayna lideri Zelenski’nin yardım çıkmadığı takdirde savaşı kaybedecekleri yönündeki uyarıları ve İsrail’in savunmasının daha acil hale gelmesi Kongre’yi harekete geçirdi. Buna rağmen küresel liderlik ve müttefiklerini savunma konusunda iddialı olan Biden yönetiminin Trumpçı muhalefetin yumuşamasına ihtiyaç duyması ciddi bir handikap. İsrail meselesinin her iki partiyi bir araya getirme gücü sayesinde bu yardım paketi geçebilir ancak İsrail meselesinin Amerikan siyasetinin tek birleştirici unsuru haline gelmesini trajedi olarak adlandırmak abartı olmasa gerek.