Amerika’nın Trump imtihanı!

ABD’de Kasım ayı başlarında yapılacak Başkanlık seçimlerinde hangi isimlerin yarışacağını belirleyen ön seçimlerde ana figür, hiç şüphesiz Donald Trump. Aday olmasını engellemek için açılan davalara rağmen, Cumhuriyetçi taban Trump’tan vazgeçmiyor. Açılan davalar, yürütülen adlî soruşturmalar Trump’ı daha da büyüttü. Cumhuriyetçiler 2020’de Joe Biden’a karşı kaybeden Trump’ın yarım kalan hikâyesini tamamlamakta gayet ısrarlı görünüyorlar.

Cumhuriyetçi Parti ön seçimlerinin Trump ile Florida Valisi Ron Desantis arasında geçmesi bekleniyordu. Florida Valilik seçimlerini ikinci kez, ama öncekinden çok daha fazla oy farkıyla kazanan Desantis, “Cumhuriyetçi Parti’nin parlayan yıldızı” olarak görülüyordu. “Genç Trump” olarak anılan Desantis’den Cumhuriyetçiler’i Beyaz Saray’a taşıyacak yegane aday olarak bahsediliyordu. Anketlerde Desantis giderek yükseliyordu. Ne ki Cumhuriyetçi Parti, “Trump’ın partisi” haline gelmişti. Trump yoldan çekilmezse Desantis’in işi zor görünüyordu.

Başkanlık yarışında Trump’a rakip olan adaylar arasında, Trump döneminde “ABD Başkan Yardımcısı” olan Mike Pence ile yine aynı dönemde ABD’nin BM Büyükelçisi yapılan Nikki Haley de yer alıyordu. Trumpçı Haley, Trump’ın adaylığını ilan etmesi durumunda kendisinin yarışa girmeyeceğini ilân etmişti. Sonradan fikir değiştirerek adaylığını açıklayan Haley, milyarder Charles Koch’un desteğini de arkasına aldı. Demokratlar’a bağış yapan bazı milyarderlerin bile Haley’in kampanyasına destek atmaları ziyadesiyle dikkat çekiciydi.

Cumhuriyetçi kamptaki bir düzine aday arasında Trump’a rakip olarak Desantis ve Haley öne çıktı. Ön seçimlere bile katılmayan diğer adaylarsa yarıştan çekildiler. Iova eyaletindeki ilk ön seçimde Trump her iki rakibine de 30’ar puan fark attı. Bu ön seçim yenilgisi DeSantis’in havlu atması için yeterli oldu. Trump, Ron Desantis’e “sahte sofu” anlamına gelen “Ron DeSanctimonious” diye hakaret etmişti. Desantis çekilince Trump bu lakabı emekli ettiğini söyledi. Desantis’in desteğini Trump’ın arkasına atmasıysa Nikki Haley’’nin aleyhine oldu.

“Trump karşıtı Cumhuriyetçiler”in tek umudu haline gelen Haley New Hampshire eyaletinde yapılan ikinci ön seçimi de kaybetti. Bu ön seçim Haley için öldürücü değilse bile son derece yıkıcı bir darbe oldu. “Yıkılmadım, ayaktayım” havasındaki Haley’se yarışa devam edeceğini açıkladı. Haley, Nevada’da farklı şekillerde yürütülen ve Trump’ın listede bile olmadığı ön seçimde yine kaybetti. Trump ise Nevada’daki Cumhuriyetçi Partinin tüm delegelerini aldı.

Haley’nin Başkan adaylığı için son umudu, Güney Carolina’da 24 Şubat’ta yapılacak ön seçim. Güney Carolina, Haley’nin iki dönem Valilik yaptığı eyalet. Ancak anketler Trump’ın eyalette Haley’den 30 puan önde olduğunu gösteriyor. Haley kendi evinde bile partisinin desteğine sahip değil. Ulusal anketlerdeyse Haley, Trump’ın 50 puan gerisinde. Haley’nin, Senatör Tim Scott gibi Eyaletteki eski müttefikleri bile Trump’ı destekliyorlar. ABD Senatosu’ndaki tek Cumhuriyetçi Siyahî Amerikalı olan Scott, Başkan adaylığı için sahaya çıkmıştı. Kasım 2023’te adaylıktan çekilen Scott da Ron Desantis’in yaptığı gibi, Trump’ı destekleyeceğini açıklamıştı.

Trump için Cumhuriyetçi kamptaki gerçek tehdit, Desantis idi. Haley ise koşu yolunda çok daha hafif bir engel. Haley kendi eyaletinde yenilir ise, yola devam mı edecek, bırakacak mı? Trumpçılar’a göre Haley’nin kaybedeceğini bilerek adaylığını devam ettirmesi Trump’ın kampanyasının Biden’a odaklanmasını malî olarak zayıflatıyor. Bu yüzden Trump kampından Haley destekçilerine yönelik tacizler artarak devam ediyor. Haley’nin kendisi resmî koruma talep ederken, Haley’ciler “Başımızın üzerinde F 16’lar dolaşıyor gibi hissediyoruz” diyorlar.

An itibariyle söylemek gerekirse, Trump’ın alt edilmesini umut eden “Müesses Nizam Cumhuriyetçileri” için bahisler kapanmış görünüyor. Trump’ı kendi isteği dışında yarıştan çekilmeye zorlayacak diğer bütün seçeneklerse tek bir sonuca işaret ediyor: kaos. Soru şu: “Amerikan Müesses Nizamı” ABD’yi yangın yerine çevirebilecek bir kaosu göze alabilir mi?

ABD’nin mevcut hali eski Roma Cumhuriyeti’nin son günlerine damga vuran ‘İmparatorluk” ve ‘Cumhuriyet’ seçenekleri arasındaki iç savaşı andırıyor. Asıl soru şu: ABD “İmparatorluk” olarak mı devam edecek, yoksa “Amerikan Cumhuriyeti” olarak sınırlarına mı çekilecek?