Rusya'nın Türk mallarına tam kontrol uygulamasını içeren genelgesi, 17 Ağustos itibariyle yürürlükten kaldırıldı. Böylece ihracatçının kabusu haline gelen ve gümrüklerde kilometrelerce TIR kuyruklarına neden olan "Rus ızdırabı" sona ermiş oldu
Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Hayati Yazıcı, Rusya'nın, “gümrüklerde Türk mallarına yönelik tam kontrol içeren 13 Ağustos 2008 tarihli genelgeyi dün itibariyle iptal ettiğini” Gümrük Müsteşarlığı'na bildirdiğini açıkladı.
Yazıcı, Rusya'nın geçen yıl uygulamaya koyduğu çok önemli bir engel olan, Türk mallarına ve Türk menşeli mallara tam kontrol uygulanmasını içeren genelgesinin dünden itibaren yürürlükten kalktığını belirterek, 'Şimdi başa dönüldü. Geçen yıl ağustos ayında yürürlüğe konulan genelgeden önce mal sevkıyatı ne şekilde yapıldıysa yine o şekilde yapılacak' dedi. Yazıcı, Başbakanlık Merkez Binasında düzenlediği basın toplantısında, Rusya ile gümrüklerde yaşanan sıkıntıların yaklaşık 1 yıldır Türkiye'nin ticari hayatının gündeminde bulunduğunu hatırlattı.
Sorunun çözümü için yoğun çalışma yürütüldüğünü, Rusya ile görüşmeler yapıldığını, 2008 yılı Eylül ayında bir mutabakat sözleşmesi imzalandığını hatırlatan Yazıcı, bu sözleşmenin Kasım ayında yürürlüğe girdiğini, bu sözleşmeyle Rusya'nın tek taraflı olarak Türk mallarına ve Türk menşeli mallara uyguladığı tam kontrol sistemini esnekleştiren 'Basitleştirilmiş Gümrük Hattı (BGH)' olarak niteledikleri yeni bir sistemin, gönüllülük esasına dayalı olarak uygulanmasının kabul edildiğini anlattı. Beklenen ilerleme sağlanamadığı için görüşmelerin sürdürüldüğünü, 2009 yılı Şubat ayında iki ülke arasında akdedilen sözleşmenin yürürlüğe konulması için İstanbul'da bir mutabakat zaptı imzalandığını kaydeden Yazıcı, bu zaptta, öncelikle belli alan üzerinde tarafların BGH uygulamasını devreye sokmalarının kararlaştırıldığını anlattı.
Yazıcı, şöyle devam etti: 'Bu İstanbul Atatürk Havalimanı, Sabiha Gökçen ile Rusya'da Vnukova havaalanları arasında BGH'nin uygulanmasıydı. Daha sonra tarafların altyapılarını modernize etmek, teknolojik veri paylaşımı ile kara ve deniz gümrük kapılarına da yaygınlaşması konusunda mutabakat sağlandı. Bütün bunlara rağmen ilerleme kaydedemedik. Rusya, Türk mallarına ve Türk menşeli mallara tam kontrol uygulamasını maalesef ısrarlı şekilde sürdürdü.
Rusya'nın çok önemli bir engel olan söz konusu genelgesinin dünden itibaren yürürlükten kalktığını vurgulayan Yazıcı, 'Şimdi başa dönüldü. Geçen yıl Ağustos ayında yürürlüğe konulan genelgeden önce mal sevkıyatı ne şekilde yapıldıysa o şekilde yapılacak. Mal sevkıyatı o genelgeden önce azami 2-3 gün içinde gerçekleştiriliyordu' diye konuştu. Bir gazetecinin, 'bavul ticaretine' ilişkin sorusu üzerine Yazıcı, yaklaşık 1 yıldır süren görüşmelerin hiçbirinde bavul ticaretinin konuşulmadığını söyledi. Yazıcı, 'Bu ilişkilerin gerilmesi, tam kontrolün yapılması kesinlikle bavul ticaretiyle alakalı değil' diye konuştu.
Türkiye ile Rusya arasında önemli ticari ilişkiler olduğunu kaydeden Yazıcı, 'Rusya ile aramızdaki sorunun 17 Ağustos itibariyle belirttiğim şekilde, tarafların iradesine, yazılı taahhütlere rağmen bir sapma olmazsa çözüldüğü inancındayım' dedi. Bütün bunlara paralel olarak gönüllülük esasına dayanan BGH uygulamasının süreceğini belirten Yazıcı, hiç kimsenin BGH seçeneğini uygulamak konusunda zorlanamayacağını, haksız rekabete yol açmayacağını ama ticaret erbabından kimilerinin 'bu hattın uygulanmasını kabul ediyorum, yaptığım ticarete ilişkin bütün verilerimi paylaşıyorum' şeklinde irade ortaya koyması halinde, o kişinin mallarının çok seri şekilde adeta VIP uygulamasıyla müşterilerine ulaşacağını anlattı.
Bakan Hayati Yazıcı'nın verdiği bilgiye göre, Konu başbakanlar düzeyinde gündem haline getirildi. 6 Ağustos'ta Rusya Başbakanı Vladimir Putin'in Türkiye'yi ziyaretinde bu konu da gündem maddelerinden birini oluşturdu. İki başbakanın görüşmesi çerçevesinde Rusya gümrük idaresi ile Türkiye Gümrük Müsteşarlığı yetkilileri 4 Ağustos'ta bir araya geldi, yeni bir mutabakat zaptını imzaladılar. Daha sonra bu taslak zabıt başbakanlar huzurunda da onaylandı, imzalandı. Bu mutabakatın en önemli hükümlerinden biri, Rusya'nın geçen yıl Ağustos ayında yayımladığı Türk mallarına ve Türk menşeli mallara tam kontrol uygulamasına ilişkin genelgesini 17 Ağustos'ta yürürlükten kaldıracağına ilişkin ortaya koyduğu yazılı taahhüdüydü.
Rusya ile Türkiye arasındakı KEK toplantılarının dokuzuncusunda alınan kararda özetle şu konularda anlaşma sağlanmıştı:
Rusya ile yapılan ticarette artık denetimin söz konusu olmadığını vurgulayan Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı Mehmet Büyükekşi, “Farklı bir uygulama olacak. Uygulama öncesindeki normal ihracat dönemine döneceğiz diye bekliyoruz. Yaş meyve-sebze ve sanayi malları için tam denetim kaldırıldı. Rusya ile Türkiye'deki ilgili bakanlıklara liste gönderildi. Bu listede yer alan mallar için geçerli olacak bir uygulamadan bahsediyoruz. İhraç edilen ürünlerle ilgili her türlü sorumluluk ihracatçının kendisine ait olacak. Sevindirici bir gelişme, uzun süredir bu haberi bekliyorduk” dedi.
