Finans canavarı operasyonu

ABD Kongresi, uzun süredir tartışılan finans reformunu hayata geçirmeye bir adım daha yaklaştı. ABD Başkanı Barack Obama, ABD tarihinin en büyük finansal reformlarından birine imza atmaya giderek yaklaşıyor.

ABD senatosu 24 saatte hem partiler arası müzakareleri sonlandırdı, hem de tasarının nihai haline onay verdi. Böylece demokratlar, aylar süren müzakere sürecinden istediği sonucu almış oldu.

Artık, başarısız olan Wall Street firması ya da bankası, 'kendi sorumluluğuyla başbaşa' bırakılacak. Vatandaştan toplanan vergilerle kurtarılmayacak. ABD Başkanı Obama, Amerikalıların 'Wall Street'in hataları için' yeniden ödeme yapmak durumunda kalmayacağını, Wall Street'in denediğini ancak, tasarıyı baltalamakta başarısız olduğunu söyledi.

Obama'nın yeni mali reform paketi, gelecekte banka yöneticilerinin prim ve ücretlerinin sınırlandırılması için hissedarlara daha fazla yetki verilmesini de öngörüyor. Ayrıca bankalardan gelecek parayla 50 milyar dolarlık bir fon oluşturulması da plan dâhilinde. Gelecekte muhtemel banka kurtarma operasyonlarının hazine yerine bu fondan finanse edilmesi hedefleniyor.

Öte yandan, Demokrat Parti Senato Çoğunluk Lideri Harry Reid de, '(Tasarı) Wall Street'e (boş yere başkalarının parasını kumarda kaybedemeyeceksiniz) diyor' dedi. Yeni reform paketinin, Wall Street üzerinde, birkaç gün öncesine kadar tahmin edilenden çok daha ağır denetim mekanizmaları içermesi, büyük sürpriz olarak yorumlandı.

Reform paketi ile, ABD'de, batmaları halinde ekonomiye büyük zarar verecekleri düşüncesiyle 'Too Big to Fail (Batmak için Çok Büyük)' diye adlandırılan finans kurumları dönemi de artık geride kalacak. Reform tasarısı kabul edildiğinde artık, vergi gelirlerinden kaynak aktarılarak özel finans kurumlarının kurtarılması (bailout) dönemi geride kalacak. Başarısız her finans kurumu kendi başarısızlığıyla başbaşa bırakılacak.

Başkan Barack Obama, vergi mükellefinin bir daha bankaların kurtarılmasından sorumlu olmaması gerektiğini daha önce söylemiş ve bankaları sert bir dille uyarmıştı.

Tasarıyla denetleme kurumlarının borç ihraçlarını değerlendirme konusunda kredi derecelendirme kuruluşlarına bağımlılığı, kredi notlarının kullanımını özendiren bazı yasal zorunluluklar hafifletilerek azaltılacak. Çünkü bugüne kadar Yunanistan, İzlanda gibi yüksek notu olan ülkeler krizle boğuşurken, kurumlara yönelik güven de azaldı. Varlığa dayalı menkul kıymet ihraç eden kurum ve kuruluşlara daha ayrıntılı belgeleme yükümlülükleri getirilecek. Kurumlar, menkul kıymetleri oluşturan krediler bazında aracılara, ihraççılara ve sponsorlara verilen komisyonlar da dahil olmak üzere ayrıntılı bilgi sunmak zorunda olacak.

Tezgahüstü işlem gören türev araçlarına denetim getirilecek. Ödeme ve işlem sonlandırma sistemlerini tanımlayan kurallar sıkılaştırılacak. Federal devlete bağlı yasal bir mekanizma vasıtasıyla "Başarısızlıkları istikrarı tehdit edecek şirketlerin kamu kontrolüne alınması" sağlanacak.

Obama, dürüst şirketlerin finansal reformdan korkmalarını gerektirecek bir durum olmadığını vurguladı. Obama şunları kaydetti: "Bu reform serbest piyasayı boğmayacak. Piyasaya öngörülebilir, sorumlu ve mantıklı kurallar getirecek. Eğer iş modeliniz müşterilerinizi kandırma ve yasalardan kaçmaya dayalı değilse, bu kanundan korkmanızı gerektirecek hiçbir şey yok. Bu reform ekonomimizi güçlendirmek için atılan önemli bir adım." Merkez Bankası (FED) bünyesinde Tüketici Finansal Koruma Bürosu (Consumer Financial Protection Bureau) adı verilecek yeni denetim ofisi, sadece bankaları ve kredi veren kurumları değil, finansın 'gölge endüstrisi' denen, maaş borcu veren firmalar, haciz şirketleri, oto pazarlama şirketleri ve tüketici raporu ajansları gibi kurumları da denetleyecek.

ABD Başkanı Obama, artık başka AIG'lerin olmayacağını söyledi. Obama "Finansal reformla Amerikan halkı bir daha hiçbir zaman Wall Street'in hatalarının bedelini ödemeyecek. Artık vergi mükelleflerinin parasıyla fonlanan kurtarma olmayacak. Finansal kurumların batmayacak kadar büyük hale gelmesini önleyecek yeni kurallar gelecek. Böylece başka AIG'ler olmayacak" dedi.

Obama'nın uygulamasının Türkiye'de de olabileceğinin sinyalini veren Devlet Bakanı Ali Babacan'a bankalardan 'Bizim ülkemizde öyle tombul kedi yok' diye tepki gelmişti. Ancak Bakan Babacan ise, Türkiye'nin bu krizi başarıyla geçiren bir ülke olması dolayısıyla Türkiye'deki uygulamalardan diğer ülkelerin öğrenecekleri çok şey bulunduğunu söyledi. Babacan, 'Türkiye 2001 bankacılık krizini yaşamış ve o dönemde milli gelirinin 3'te 1'ini kaybetmiş ve diyetini bir ülke olarak, bir bakıma damdan düşmüş bir ülke ve finans sektörü olarak 2001 krizinden ciddi reformlar yaptık. Bu reformlar, devlet kurumlarının politikaları ve bankacılık sektörümüzün ihtiyatlı, başarılı yönetimi bir araya gelince Türkiye dünya üzerinde parmakla gösterilen bir ülke haline geldi' dedi. Öte yandan ciddi bir farkla dünya milli gelirini, neredeyse 2-3'e katlayan finansal piyasaların değeri de normale dönecek. TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu da, bu farkın altında sadece reel sektörün ezildiğini daha önce belirtmiş ve dünya tarafından acil önlem alınmasının şart olduğunu söylemişti.