Türkiye on iki ilin eline bakıyor

Türkiye'de geçen yıl 12 il kendi ayakları üzerinde durabildi. 2009 yılında da Türkiye'yi İstanbul sırtlarken, Hakkari'ye harcanan her 30 lira, ancak 1 lira olarak geri döndü. Küresel krizin Türkiye'ye yansımaları, illerin gelir gider durumlarını da olumsuz etkiledi. 2008 yılında 15 ilin kendine yettiği ülkemizde bu sayı geçen yıl 12'ye geriledi. 2009 yılında Ankara, Antalya, Bursa, Hatay, Mersin, İstanbul, İzmir, Kırklareli, Kocaeli, Muğla, Tekirdağ ve Zonguldak, devlete aldığından fazlasını verdi. 2008'de geliri giderinden fazla olan Kırıkkale, Yalova ve Karabük, geçen yıl bütçesi açık veren iller arasına katıldı.

TÜPRAŞ ve PETKİM'in devlete ödediği vergilerin de katkısıyla Kocaeli'de de geçen yıl 23 milyar 239 milyon 282 bin lira gelir elde edildi. Devletin Kocaeli'ye yaptığı harcama ise 2 milyar 73 milyon 809 bin lira oldu. Bu şekilde Kocaeli, Hazineye 1'e 11 kazandırırken, Kocaeli'de kişi başına gelir 15 bin 593 lira, kişi başına harcama ise 1391,5 lira şeklinde gerçekleşti. Geçen yıl Ankara da, devlet bütçesine 28 milyar 420 milyon 449 bin lira katkıda bulundu. Ankara'daki bütçe giderleri ise 16 milyar 686 milyon 23 bin lira oldu.

2009'da bütçeye 18 milyar 617 milyon 399 bin lira katkı sağlayan İzmir'e ise 5 milyar 183 milyon 625 bin liralık harcama yapıldı. Bu rakamlara göre, geçen yıl devlete ortalama 6 bin 247,7 lira katkıda bulunan Ankaralı için bütçeden de 3 bin 668,1 lira harcama yapıldı. İzmir'de ise kişi başına ortalama gelir 4 bin 904,5 lira, kişi başına harcama ise bin 365,6 lira düzeyinde gerçekleşti.

Geçen yıl Adana, Aydın, Balıkesir, Çorum, Denizli, Gaziantep, Kayseri, Konya, Manisa, Samsun ve Trabzon'un da aralarında bulunduğu 69 ilde ise gelirler, giderleri karşılayamadı. Bütçesi en fazla açık veren il de Hakkari oldu. Hakkari için geçen yıl 748 milyon 725 bin lira harcandı, bu ilin bütçeye katkısı ise 24 milyon 726 bin lirada kaldı.

İstanbul, 2009 yılında da devlete en fazla katkı sağlayan il oldu. Geçen yıl devlet bütçesinden İstanbul'a 10 milyar 333 milyon 330 lira harcama yapıldı. Bunun 1 milyar 818 milyon 174 lirasını kamu düzeni ve güvenlik harcamaları, 3 milyar 660 milyon 666 bin lirasını eğitim, 2 milyar 267 milyon 67 bin lirasını sağlık, 879 milyon 599 bin lirasını ekonomik işler ve hizmetler, 5 milyon 448 bin lirasını çevre koruma, 6 milyon 46 bin lirasını iskan ve toplum refahına dönük hizmetler, 312 milyon 103 bin lirasını da dinlenme, kültür ve din hizmeti harcamaları oluşturdu. 2009 yılında İstanbul'dan Hazineye giren para ise 80 milyar 963 milyon 210 lira olarak belirlendi. Devlete 1'e 8 kazandıran İstanbul, kişi başına gelirde 2. sırada, kişi başına harcamada ise sonuncu sırada yer aldı. Her İstanbullu Hazine'ye geçen yıl 6 bin 376,5 lira kazandırdı. Buna karşılık Hazine'den yıl boyunca her İstanbullu için ortalama 813,8 lira çıktı.

Kamu yatırımlarında 2010 yılında 'aslan payı'nı ulaştırma sektörü alacak. Ulaştırma sektörüne bu yıl yüzde 52'lik artışla yaklaşık 7,8 milyar lira tutarında ödenek ayrıldı. Geçen yıl 5 milyar 91 milyon 326 bin lira tutarında ödenek ayrılan ulaştırma sektörüne, bu yıl 373 proje için 7 milyar 744 milyon 744 bin liralık ödenek ayrıldı. Yatırım ödeneklerinde ulaştırma sektörünü 4 milyar 60 milyon 417 bin lira ile eğitim ve 3 milyar 666 milyon 606 bin lira ile de tarım sektörü izleyecek. 2010 Yatırım Programında en az ödenek artışı yapılan sektör ise sağlık sektörü oldu. Geçen yıl 1 milyar 637 milyon 407 bin lira ayrılan sağlık sektörüne bu yıl için yüzde 8,5'lik artışla 1 milyar 777 milyon 892 bin lira ödenek ayrıldı. Bu yıl için madencilik sektörüne yaklaşık 1,4 milyar lira, imalat sektörüne 333 milyon 472 bin lira ayrıldı.

Türkiye'de kayıtlı 19 bin 800 internet kafenin yaklaşık yüzde 10'u İstanbul'da faaliyet gösterirken, Hakkari'de kayıtlı bir tek 'sanal mekan' bulunmuyor. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (TİB) verilerine göre, 2009 sonu itibariyle Türkiye'de kayıtlı internet kafe sayısı, genel olarak il nüfusuna paralellik oluştururken, Doğu ve Güneydoğu illerinde bu durum değişiyor. 258 bin nüfuslu Hakkari'de kayıtlı internet kafe bulunmazken, 75 bin nüfuslu Bayburt'ta 35 'sanal mekan' kayıtlı olarak hizmet veriyor. Türkiye'de kayıtlı 19 bin 800 internet kafenin yüzde 10'u İstanbul'da yer alırken, bunu İzmir, Bursa, Ankara ve Antalya izliyor. Öte yandan kayıtlı 'sanal mekan' sayısının en az olduğu iller arasında Şırnak, Ardahan, Tunceli ve Bayburt yer alıyor. Türkiye'de internet kafe işletimi ancak izinle mümkün olabiliyor ve bu izin şehrin mülki idari amirinden alınıyor.