İç ve dış talebin kesildiği küresel kriz ortamında, üretim kapasitesi düşerken tüketim durma noktasına geldi. Kapasite kullanım oranları da bu gelişmelere bağlı olarak yüzde 16,4 azalarak yüzde 64,7'ye indi
İmalat sanayiinde kapasite kullanımı, 2008 yılının aralık ayında, geçen yılın aynı ayına göre 16,4 puan azalarak, yüzde 64,7 seviyesinde gerçekleşti. Söz konusu ayda, imalat sanayiinde "üretim değeri" ağırlıklı kapasite kullanımı en düşük sektör, yüzde 43,3 ile büro, muhasebe bilgi işlemleri makine imalatı oldu. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), imalat sanayiinde eğilimler anketi aralık ayı sonuçlarını açıkladı.
İmalat sanayiinde iktisadi faaliyet kollarına göre kapasite kullanımı en düşük sektör yüzde 43,3 kapasite kullanımı ile büro, muhasebe bilgi işlemleri makine imalatı oldu. Bunu, yüzde 44,7 kapasite ile taşıt araçları ve karoseri imalatı, yüzde 58,2 ile kok kömürü, rafine edilmiş petrol mahsulleri imalatı ve yüzde 58,6 ile derinin işlenmesi, bavul ve çanta imalatı izledi.
Endeks sonuçlarını değerlendiren Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Erhan Aslanoğlu, "Aralık ayında da iç talepteki zayıflığın devam ettiğini görüyoruz. Bir önceki yılın aynı dönemine göre gerçekleşen büyük oranlı düşüşler ise 2008 yılının dördüncü çeyreğinde önemli bir negatif büyümeyle karşılaşacağımız görüşünü destekliyor" şeklinde görüş belirtti.
Aralıkta, işyerlerinin, tam kapasiteyle çalışmamasının nedenleri arasında talep yetersizliği ilk sırada yer aldı. Hammadde yetersizliği, işçilerle ilgili meseleler ve enerji yetersizliği diğer nedenler olarak sıralandı. İç pazarda talep yetersizliği yüzde 45,7 ve dış pazarda talep yetersizliği yüzde 27,1 oranında etkili oldu. Aralıkta satış fiyatları yüzde 2,7 azalırken, ocak ayında yüzde 0,5 düşeceği bekleniyor.
Fortisbank Ekonomisti Nilüfer Sezgin, "Kapasite verilerine göre sanayinin de büyümenin de aralık ayında sert düşeceği belli oldu. Yılın son çeyreğinde sanayi üretiminde yıllık bazda yüzde 10'dan fazla düşüş görmek şaşırtıcı olmayacaktır" dedi. Sezgin, "Üreticiler stoklarını tüketmeye çalıştıkları için, krizin üretim aktivitesine ilk yansıması da oldukça sert oldu" diye konuştu.
Merkez Bankası, 2008 Kasım ayı ödemeler dengesi istatistiklerini açıkladı. Petrol fiyatlarındaki düşüş ve azalan ithalatın etkisiyle cari açıkta sert düşüş yaşandı. Geçen yılın Kasım ayında cari açık yüzde 83,3 azalışla 559 milyon dolar olarak gerçekleşti. Beklenti anketleirnde açığın 1,3 milyar dolar olması bekleniyordu. Kasımda cari açığın düşmesinde, ithalattaki azalma ve hizmet gelirlerindeki artış etkili oldu. Geçen yıl kasımda, önceki yıla göre, dış ticaret açığı yüzde 63,3 düşerek 1 milyar 380 milyon dolara gerilerken, Ocak-Kasım döneminde ise 2007 yılında 33 milyar 56 milyon dolar olan cari açık yüzde 17,6 artarak 38 milyar 861 milyon dolara yükseldi.
Uzmanlar, yüzde 16,4 azalarak yüzde 64.7'ye düşen kapasite kullanım verilerinde aralık ayında yaşanan 14 günlük tatilin etkisinin büyük olduğunu söyledi. Çünkü Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bu ve benzeri verileri açıklarken tatilleri hesaba katmıyor. Aralık ayının başında olan ve tam 10 gün süren Kurban Bayramı tatili ve de yurt dışı piyasalardaki 1 haftalık Noel tatili eklenince dışarıda kalan sürelerde gerçekleşen kapasite kullanımı eklenince durum o kadar da vahim değil. Finans Yatırım Baş Ekonomisti Banu Kıvcı Tokalı,'Geçen yıl aralık ayında da bayram tatili vardı. Bu yıl bayramın etkisi daha fazla hissedildi ama ondan ziyade global yavaşlamanın iç piyasalar üzerindeki etkisi etkin bir şekilde hissedilmeye başlandı.'
dedi.
