ABDEST NASIL ALINIR?
- Niyet ve besmele ile abdeste başlanıp önce eller bileklere kadar ve parmak araları da hilallenerek/ovuşturularak üç defa yıkanır.
- Varsa deri üzerindeki hamur, boya, sakız gibi maddeler temizlenir.
- Parmaktaki yüzük oynatılır.
- Misvak veya diş fırçası ile, bunlar yoksa sağ elin parmaklarıyla dişler temizlenir.
- Sağ el ile üç defa ağza, üç defa da burna su verilir.
- Üç kere yüz yıkanır.
- Sonra dirsekle birlikte sağ kol üç defa, sonra aynı şekilde sol kol üç defa yıkanır.
- Sağ el ıslatılarak avuç ve parmakların içiyle başın üstü bir defa mesh edilir.
- Bu şekilde başın dörtte birini mesh etmek yeterli ise de iki elle başın tamamının mesh edilmesi Malikî mezhebine göre farz (İbn Cüzey, el-Kavânîn, s. 84), diğer mezheplere göre sünnettir.
- Eller yine ıslatılarak başparmakla kulağın dışı, şehadet parmağı veya serçe parmakla içi mesh edildikten sonra her iki elin arkasıyla boyun mesh edilir.
- Önce sağ, sonra sol ayak, parmak uçlarından başlanarak topuk ve aşık kemikleri de dâhil olmak üzere yıkanır.
- Parmak aralarının yıkanmasına özen gösterilir (Kâsânî, Bedâî’, I, 23-25).
SADECE ABDESTİN FARZLARINI ALMAK YETERLİ Mİ?
Bir Müslümanın, yerine getirmekle yükümlü olduğu herhangi bir ibadetin sorumluluğundan kurtulması için o ibadetin farzlarını ve vaciplerini yerine getirmesi yeterlidir. O ibadetin sünnetleri, elde edilecek sevabın arttırılmasına vesile olur, terk edilmeleri hâlinde ise bir sorumluluk doğurmaz. Ancak abdest alırken sünnetleri kasten terk etmek mekruhtur (Krş. İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, I, 219-221).
ABDESTİN FARZLARI NELERDİR?
Hanefi mezhebinde abdestin farzı dörttür:
- Yüzü yıkamak
- Elleri dirseklerle beraber bir kere yıkamak,
- Başın dörtte birini meshetmek,
- Ayakları topuklarla beraber bir kere yıkamak.
Bu farzlardan biri eksik olursa abdest sahih değildir.
KADIN VE ERKEK ABDEST ALIŞI AYNI MI?
ABDESTİN ŞARTLARI
Abdest, “belli organları usulüne uygun olarak su ile yıkamak ve bazılarını da ıslak el ile mesh etmek” şeklinde tarif edilir (Merğînânî, el-Hidâye, I, 93-94).
- Abdestle ilgili olarak Kur’an-ı Kerim’de, “Ey iman edenler! Namaza kalktığınızda yüzlerinizi, dirseklere kadar kollarınızı yıkayın, başınızı meshedin ve topuklara kadar ayaklarınızı yıkayın… Eğer su bulamazsanız temiz toprakla teyemmüm edin.” (Mâide, 5/6) buyurulur.
Hz. Peygamber (s.a.s.) de hem abdestin nasıl alınacağını müslümanlara fiilî olarak göstermiş (Merğînânî, el-Hidâye, I, 102) hem de abdestsiz olarak kılınacak hiçbir namazın Allah katında kabul olunmayacağını belirtmiştir (Buhârî, Vudû, 2; İbn Mâce, Tahâret, 47).Abdestin bu âyette ifadesini bulan dört farzında sünnî fıkıh mezhepleri ittifak etmişlerdir. Ancak Hanefî mezhebinin dışında kalan diğer üç sünnî mezhebin bunlara bazı şartlar ilave ettiği görülür.
- Mesela abdeste niyet etmek bu üç mezhebe göre, abdeste başlarken besmele çekmek Hanbelîlere göre, dört farzın âyette sayılan sıraya uygun yapılması (tertîp) Şâfiî ve Hanbelîlere göre, bu işlemlerin ara verilmeden yapılması (muvâlât) Mâlikî ve Hanbelîlere göre farzdır. Hanefilere göre ise bu sayılanlar sünnettir. Sünnetlerine ve adabına (Buhârî, Vudû, 7; Ebû Dâvûd, Taharet, 50) riayet edilerek,abdest alınır:
ABDESTİN SÜNNETLERİ NELERDİR?
- Abdeste Eûzü-Besmele ile başlamak,
- Elleri bileklere kadar yıkamak,
- Ağzını misvak veya fırça le yıkamak, veya parmaklar ile ovalamak,
- Abdest organlarını ara vermeden yıkamak, yani bir organ kurumadan diğerini yıkamak,
- Yıkadığı azaları iyice ovalamak,
- Ağzına üç kere su alıp her defasında boşaltmak,
- Oruçlu olmadığı vakit aldığı su ile ağızına gargara yapmak,
- Buruna sağ elle üç kere su çekmek ve her defasında sol el ile sümkürmek, (oruçlu olmadığı zaman suyu buruna iyice çekmek.)
- Abdestte azaları yıkarken ve meshederken yukarıda anlatılan sırayı gözetmek,
- Yıkanan her organı üç kere yıkamak,
- Abdestte yıkamaya sağ taraftan başlamak,
- Abdestte elleri ve ayakları yıkamaya parmaklardan başlamak,
- Sakalı sık olan kimse sakallarını parmakları ile aralamak,
- Parmağındaki yüzüğü oynatmak,
- Kulakları meshetmek,
- Boynu meshetmek,
- Başın tamamını meshetmek,
- Parmakların arasını aralamak.
MEZHEPLER ARASINDA ABDEST ALINIŞI FARK VAR MI?
Hanefîlere göre abdestin farzları, Kur’an-ı Kerim’de (Mâide, 5/6) ifade edildiği üzere; yüzü yıkamak, kolları dirseklerle birlikte yıkamak, başı mesh etmek, ayakları topuklarla birlikte yıkamaktır (Mevsılî, el-İhtiyar, I, 40-42).
Şâfiîlere göre bu şartlara ilaveten, abdeste niyet etmek ve tertip (abdest organları yıkanırken âyetteki sırayı gözetmek) de farzdır (Şirbînî, Muğnî’l-muhtâc, I, 85-95).
Hanbelîler, tertibi ve bir görüşlerinde organların ara verilmeden art arda yıkanmasını/muvâlâtı (İbn Kudâme, el-Muğnî, I, 189, 191); Mâlikîler ise, niyet ve abdest organlarının art arda yıkanması yanında, organların yıkanırken ovulmasını da abdestin farzlarından sayarlar (Haraşî, Şerhu Muhtasar, I, 120).
Abdestin ittifak edilen farzlarının ayrıntılarıyla ilgili de mezhepler arasında bazı farklılıklar vardır. Hanbelîlere göre yüzü yıkamanın kapsamına ağza ve burna su vermek dâhildir (İbn Kudâme, el-Muğnî, I, 166). Aynı şekilde hem Mâlikîlere hem de Hanbelîlerce tercih edilen görüşe göre başın tamamını mesh etmek, başı mesh etme farzının kapsamındadır (İbn Kudâme, el-Muğnî, I, 175-176; Haraşî, Şerhu Muhtasar, I, 124-125).
KUSMAK ABDESTİ BOZAR MI?
Hz. Peygamberin (s.a.s.) kusmaktan dolayı abdest aldığı rivayet edilmiştir (Tirmizî, Tahâret, 64). Ancak bunun ağız dolusu olması gerekir. Ağız dolusu kusulan şey, ister yemek ister safra ister kan olsun abdesti bozar. Balgam ise tükürük hükmünde olup abdesti bozmaz. Ağız dolusu sayılmanın ölçüsü, gelen kusmuğun zorlanmadan tutulamayacak bir durumda olmasıdır. Bulunduğu ortamı değiştirmeden birden fazla kusma halinde toplamı ağız dolusu olan kusmukla da abdest bozulur (Merğînânî, el-Hidâye, I, 110-113; Mevsılî, el-İhtiyâr, I, 49-52; Meydânî, el-Lübâb, I, 12).
Şâfiîlere göre ise kusmakla abdest bozulmaz (Mâverdî, el-Hâvî, I, 199-200).
RESİMLİ ANLATIMLI ABDEST ALMA
ABDEST ALIRKEN BAZI DUALARI OKUMAK ŞART MI?
Bazı kaynaklarda abdest alırken her organın yıkanması sırasında ayrı ayrı okunacak dualara yer verilir (Nevevî, el-Ezkâr, s. 32- 35). Fakat sahih rivayetlere göre Hz. Peygamber (s.a.s.), abdest alırken özel bir dua yapmamıştır. Dolayısıyla güzel anlamlar içeriyor olsa da abdest sırasında bu duaların okunması şart değildir. Bununla birlikte okumasında da bir sakınca yoktur.
Sahih rivayetlere göre Hz. Peygamber (s.a.s.) abdestin bitiminde, (Ben şahitlik ederim ki, Allah’tan başka ilah yoktur. Yine şahitlik ederim ki Muhammed O’nun kulu ve elçisidir. Allah’ım! Beni tövbe edenlerden ve temizlenenlerden eyle) duasını okuyan kimse için Cennetin sekiz kapısının açılacağını ve dilediği kapıdan içeri girmesine izin verileceğini müjdelemiştir (Tirmizî, Tahâret, 41).
ABDEST NASIL ALINIR? - VİDEO ANLATIM
Abdest nasıl alınır? sorusunun yanıtını bu yazımızda detaylarıyla sizlerle paylaştık.
