Türk vatandaşlığının kazanılmasına ve kaybedilmesine dair usul ve esasları belirleyen; askerlik görevini yapmamayı ve izin almadan yabancı bir ülke vatandaşlığına geçmeyi Türk vatandaşlığını kaybetme nedenleri arasından çıkaran "Türk Vatandaşlığı Kanunu Tasarısı", TBMM İçişleri Komisyonunda kabul edildi.
Tasarıya göre, doğumla kazanılan Türk vatandaşlığı, soy bağı veya doğum yeri esasına göre kendiliğinden kazanılacak. Türkiye içinde veya dışındaTürk vatandaşı evli ana ve babadan doğan çocuk, Türk vatandaşı anne veya babadan evlilik içi veya dışı doğan çocuk, soy bağı kurulmasını sağlayan usul ve esasların yerine getirilmesi halinde Türk vatandaşlığını kazanacak.
Türkiye'de doğan ve yabancı ana ve babasından dolayı doğumla herhangi bir ülkenin vatandaşlığını kazanamayan çocuk, doğumdan itibaren Türk vatandaşı olacak. Türkiye'de bulunmuş çocuk, aksi sabit olmadıkça Türkiye'de doğmuş sayılacak.
Sonradan kazanılan Türk vatandaşlığı, yetkili makam kararı veya evlat edinilme ya da seçme hakkının kullanılmasıyla gerçekleşecek.
Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen bir yabancı, kanunda belirtilen şartları taşıması halinde, yetkili makam kararıyla bu hakkı elde edebilecek. Ancak aranan şartları taşımak, vatandaşlığın kazanılmasında kişiye mutlak bir hak sağlamayacak.
Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılarda; kendi milli kanununa, vatansız ise Türk kanunlarına göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak, başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye'de kesintisiz 5 yıl ikamet etmek, Türkiye'de yerleşmeye karar verdiğini davranışlarıylateyit etmek, genel sağlık bakımından tehlikeli bir hastalığı bulunmamak,iyi ahlak sahibi olmak, yeteri kadar Türkçe konuşabilmek, Türkiye'de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olmak, milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartları aranacak.
Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılarda, ayrıca mensup olduğu devlet vatandaşlığından çıkma şartı da aranabilecek. Bu takdirin kullanılmasına ilişkin esasların tespiti, Bakanlar Kurulunun yetkisinde olacak.
Milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel oluşturacak bir hali bulunmamak şartıyla İçişleri Bakanlığının teklifi, Bakanlar Kurulu'nun kararıyla Türkiye'ye sanayi tesisleri getiren veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel, sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen ve ilgili bakanlıklarca haklarında gerekçeli teklifte bulunulan kişiler, vatandaşlığa alınması zorunlu görülen kişiler ile göçmen kabul edilen kişiler, Türk vatandaşlığını kazanabilecek.
Çıkma izni alarak Türk vatandaşlığını kaybedenler, ana veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybedenlerden kanunda belirtilen vatandaşlığını, ikamet etme süresine bakılmaksızın yeniden kazanabilecek.
Türk vatandaşlığı kaybettirilenler Bakanlar Kurulu kararıyla, Türk vatandaşlığını kaybedenler Bakanlık kararıyla, milli güvenlik bakımından engel oluşturacak bir halinin bulunmaması ve Türkiye'de 3 yıl ikamet etmek şartıyla Türk vatandaşlığını yeniden kazanabilecek.
Türk vatandaşlığını kazanma talebinde bulunan bir yabancı, başvuru için aranan ikamet süresi içinde toplam 6 ayı geçmemek üzere Türkiye dışında bulunabilecek. Türkiye dışında geçirilen süreler, ikamet süreleri içinde değerlendirilecek.
Bir Türk vatandaşı ile evlenmek, doğrudan Türk vatandaşlığını kazandırmayacak. Ancak bir Türk vatandaşıyla en az 3 yıldan beri evliolan ve evliliği süren yabancılar, Türk vatandaşlığını kazanmak üzerebaşvuruda bulunabilecek. Başvuru sahiplerinde; aile birliği içindeyaşama, evlilik birliğiyle bağdaşmayacak faaliyette bulunmama, milligüvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir halibulunmama şartları aranacak.
Başvurudan sonra Türk vatandaşı eşin ölümü nedeniyle evliliğin sona ermesi halinde, evlilik şartı aranmayacak.
Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancıların başvuru için gerekli şartları taşıyıp taşımadıklarının tespiti, illerde oluşturulan vatandaşlık başvurusu, İnceleme Komisyonu tarafından yapılacak.
Yetkili makam kararıyla Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılardan, başvuru için gerekli şartları taşıyanların adına vatandaşlık dosyası düzenlenecek, karar verilmek üzere Bakanlığa gönderilecek. Bakanlıkça yapılan inceleme ve araştırma sonucunda, durumu uygun bulunanlar, Bakanlık kararıyla Türk vatandaşlığını kazanabilecek.
Yetkili makam kararıyla Türk vatandaşlığının kazanılması, eşin vatandaşlığında etkili olmayacak. Ana veya babanın Türk vatandaşlığınıkazandığı tarihte velayeti kendisinde bulunan çocukları, diğer eşin oluruyla Türk vatandaşlığını kazanacak. Muvafakat verilmemesi halindeana veya babanın meskeninin bulunduğu ülkedeki hakim kararına göre işlemyapılacak.
Bir Türk vatandaşı tarafından evlat edinilen ergin olmayan kişi, milligüvenlik ve kamu düzeni bakımından engel oluşturacak bir hali bulunmamakşartıyla, karar tarihinden itibaren Türk vatandaşlığını kazanabilecek.
Ana veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybeden çocuklar,ergin olmalarından itibaren 3 yıl içinde seçme hakkını kullanarak Türkvatandaşlığını kazanabilecek.
Seçme hakkıyla Türk vatandaşlığının kazanılması, bu hakkınkullanılmasına dair şartların tespitine ilişkin karar tarihindenitibaren hüküm ifade edecek.
Türk vatandaşlığı, yetkili makam kararı veya seçme hakkının kullanılmasıyla kaybedilecek.
Yetkili makam kararıyla, Türk vatandaşlığının kaybı, çıkma veya kaybettirme ya da vatandaşlığın iptali ile gerçekleşecek.
Türk vatandaşlığından çıkmak için izin isteyen kişilere; ergin ve ayırtetme gücüne sahip olmak, yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanmışolmak veya kazanacağına ilişkin inandırıcı belirtiler bulunmak, herhangi bir suç veya askerlik hizmeti nedeniyle aranan kişilerden olmamak, hakkında herhangi bir mali ve cezai tahdit bulunmamak şartlarını taşımaları halinde Bakanlıkça izin verilebilecek.
Eşlerden birinin çıkma izni alarak Türk vatandaşlığını kaybetmesi, diğereşin vatandaşlığını etkilemeyecek. Türk vatandaşlığını kaybeden ana yada babanın talebinin bulunması ve diğer eşin de muvafakat etmesihalinde, çocukları da kendileriyle birlikte Türk vatandaşlığınıkaybedecek. Muvafakat verilmemesi halinde hakim kararına göre işlem yapılacak.
Doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni alarak Türk vatandaşlığını kaybedenler, milli güvenliğe ve kamu düzenine ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla askerlik hizmetini yapma yükümlülüğü, seçme ve seçilme, kamu görevlerine girme ve muafen araç veya ev eşyası ithal etme hakları dışında sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı kalmak ve bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere tabi olmak şartıyla Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam edecek.
Yabancı bir devlette Türkiye'nin menfaatlerine uymayan herhangi bir hizmette bulunup da bu görevi bırakmaları kendilerine bildirilmesinerağmen bırakmayanlar; Türkiye ile savaş halinde bulunan bir devletin hertürlü hizmetinde Bakanlar Kurulunun izni olmaksızın kendi istekleriyle çalışmaya devam edenler; izin almaksızın yabancı bir devlet hizmetinde gönüllü olarak askerlik yapanlar; Bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulukararıyla vatandaşlığı kaybedecek. Türk vatandaşlığının kaybettirilmesi,Bakanlar Kurulu kararının Resmi Gazetede yayımlandığı tarihten itibaren yürürlüğe girecek.
Türk vatandaşlığını kazanma kararı; ilgilinin yalan beyanı veyavatandaşlığı kazanmaya esas teşkil eden önemli konuları gizlemesisonucunda oluşmuşsa bu durum, kararı veren makam tarafından iptal edilecek. İptal kararı, ilgili kişiye bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazanan eş ve çocuklar için de uygulanacak.
Tasarıda, ergin olmalarından itibaren 3 yıl içinde Türk vatandaşlığından ayrılabilecekler ise şöyle sıralandı:
-Ana ya da babadan dolayı soy bağı nedeniyle doğumla Türk vatandaşı olanlardan, yabancı ana veya babanın vatandaşlığını doğumla veya sonradan kazananlar,-Ana ya da babadan dolayı soy bağı nedeniyle Türk vatandaşı olanlardan, doğum yeri esasına göre yabancı bir devlet vatandaşlığını kazananlar, -Evlat edinilme yoluyla Türk vatandaşlığını kazananlar, -Doğum yeri esasına göre Türk vatandaşı oldukları halde, sonradan yabancı ana veya babasının vatandaşlığını kazananlar, -Herhangi bir şekilde Türk vatandaşlığını kazanmış ana veya babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazananlar.
Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvuruda bulunan KKTC vatandaşları, Türk vatandaşı olmak istediklerini yazılı olarak beyan ettikleri takdirde Türk vatandaşlığını kazanacak.
İzin almaksızın kendi istekleriyle yabancı bir devlet vatandaşlığını kazananlar, yurtdışında bulunup da muvazzaf askerlik görevini yapmak veya Türkiye'de savaş ilanı üzerine, yurtdışında bulunup da yurt savunmasına katılmak için yetkili kılınmış makamlar tarafından usulenyapılacak çağrıya mazeretsiz olarak 3 ay içinde icabet etmeyenler, sevk sırasında veya kıtalarına katıldıktan sonra yurtdışına kaçıp kanuni süreiçinde dönmeyenler, milli güvenlik bakımından engel teşkil edecek birhali bulunmamak kaydıyla, Türkiye'de ikamet etme şartı aranmaksızın Bakanlar Kurulu kararıyla yeniden Türk vatandaşlığına alınabilecek.
Silahlı kuvvetler mensupları ile askerlik görevini yapmakta olanlardan görev, izin, hava değişimi veya tedavi için yurtdışında bulunup da süresi bittiği halde mazeretsiz olarak 3 ay içinde geri dönmeyenler de bu hükümden yararlanacak.
Böylece askerlik görevini yapmayanlar ile izin almadan yabancı bir ülke vatandaşlığına geçenlerin Türk vatandaşlığının kaybettirilmesi uygulamasına son verilecek.
Afganistan'dan Pakistan'a Sığınan Türk Soylu Göçmenlerin Türkiye'ye Kabulü ve İskanına Dair Kanunu da yürürlükten kaldıran tasarıya göre, ikamet süresi, Türk soylu yabancılar için 31 Aralık 2010 tarihine kadar 2 yıl olarak uygulanacak.
Ayrıca belde belediye başkanları da Türk ile yabancı arasında nikah kıymada yetkili olacak.
