Kanal İstanbul projesi, emekli büyükelçi ve amirallerin bildirileri üzerinden yeniden gündeme geldi. Projeye getirilen eleştiriler, emekli büyükelçiler ve ardından darbe çağrışımı yapan emekli amirallerin bildirisiyle hükumeti hedef alma noktasına geldi.
BOĞAZLAR TRAFİĞE AÇIK OLACAK
- Kanal İstanbul’a yöneltilen itirazların ilki, günümüzde en çok tartışılan Montrö Sözleşmesi’ni ortadan kaldıracağı iddiası. Oysa Kanal İstanbul, Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile çelişmiyor.
- Gemiler için tercihe bağlı bir su yolu olarak hizmet verecek olan Kanal İstanbul hayata geçtiğinde Boğazlar gemi trafiğine açık olmaya devam edecek. Savaş gemilerinin geçişlerinin sadece Boğazlar üzerinden gerçekleşmesi halinde Montrö’ye aykırı bir durum ortaya çıkmayacak.
VAZGEÇiLİR BİR SÖZLEŞME DEĞİL
Türkiye’nin şu ana kadar tartışmaya açmadığı Montrö, sözleşmeye taraf diğer ülkeler için de kolay kolay vazgeçilebilir bir sözleşme değil. Bugün Türkiye’de ve dünyada, sözleşmenin imza tarihi olan 1936’nın hukuk kurallarının geçerli olmadığı düşünüldüğünde, Montrö’nün taraflardan biri tarafından feshedilmesi halinde denizlerde günümüz deniz hukukunun tanıdığı hak ve yetkiler geçerli hale gelecek.
SERBEST GEÇİŞE YOL AÇMAZ
- Boğazlar bölgesinin Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’nde de teyit edildiği gibi
- düşünüldüğünde, Montrö’nün ortadan kalkması serbest geçişlere yol açmayacağı gibi, Türkiye’nin İstanbul Boğazı’nda ve Marmara’da uluslararası denizcilik hukuku gereği “iç su rejimi”ni uygulamasını beraberinde getirecek.
KIYIDAŞ ÜLKE AYRINTISI
Uluslararası denizcilik hukuku açısından değerlendirildiğinde bir diğer ayrıntı da “kıyıdaş ülke”ye sağlayacağı hakların korunuyor olması. Montrö’nün ortadan kalkması halinde Karadeniz’e kıyıdaş olmayan ülkelerin Boğazlardan geçişi sınırlandırılırken, Rusya ise kıyıdaş olması nedeniyle bu sınırlandırmadan etkilenmeyecek. Bu detay da, Kanal İstanbul üzerinden yapılan “Amerikan gemileri Karadeniz’e dolar” iddialarının geçersizliğini ortaya koyuyor.