Borsa İstanbul AŞ Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkan Vekili Murat Çetinkaya, uluslararası standartlarla uyumlu bir Türk lirası referans faiz oranı olan TLREF'i oluşturduklarını belirterek, "Bankalarımız uzun vadeli TL finansman sağlamak, daha da ziyade sabit faizli uzun vadeli TL kredilerinin faiz riskini yönetmek için yurt dışında milyarlarca dolar tutmak durumunda kalıyor. TLREF'e dayalı swap işlemleri yaygınlaştıkça faiz riskini yönetmek için bankacılık sisteminin dolar kullanmasına, bu kaynağı yurt dışına göndermesine gerek kalmayacak." dedi.
Ziraat Bankası, dün Kamuyu Aydınlatma Platformu'nda (KAP) yayımladığı açıklama ile TLREF'e endeksli, 3 ayda bir değişken faizli kupon ödemeli borçlanma aracı ihraç edilmesi için çalışmalara başladığını duyurdu.
TLREF'e dayalı olarak gerçekleştirilen bu ilk ihracın büyüklüğü 750 milyon lira olurken, tamamını 81 kurumsal yatırımcı aldı.
Konuya ilişkin soruları yanıtlayan Murat Çetinkaya, Ziraat Bankası'nın ardından diğer bankaların da seri bir şekilde benzeri ihraçlar yapmalarını ve değişken faizli krediler vermelerini beklediklerini söyledi.
Çetinkaya, G-20 ligindeki ülkelerin artık gerçek işlemlere ve manipule edilemeyecek işlem derinliğine sahip piyasalarda oluşan gecelik faizlere dayalı bir altyapı kurmaya çalıştığını belirterek, "Biz finansal sistemin yeni bir pusula aradığı bu konjonktürde Türk lirası için büyük bir fırsat gördük. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) da desteğiyle BİST Repo Piyasasında zorunlu karşılık uygulaması kaldırılınca, BİST olarak iki repo piyasamızı birleştirerek likiditeyi konsolide ettik ve uluslararası standartlarla uyumlu bir Türk lirası referans faiz oranı olan TLREF'i oluşturduk." diye konuştu.
"Avrupa Kalkınma ve Yatırım Bankası (EBRD) da sürecin paydaşı olacaktır. TLREF, repo piyasamızda çok yüksek hacmin geçtiği gecelik işlemlerden türetilen, finansal sistem tarafından kolaylıkla erişilebilir bir referans faiz oranıdır. LIBOR'a karşı en önemli üstünlüğü, organize piyasada herkesin gözü önünde gerçekleşen işlemlerden türetilmesiyle kazandığı şeffaflıktır. Bir sonraki adımda TLREF bazlı daha uzun vadeli işlemler için Overnight Indexed Swap (OIS) eğrisi oluşturmaya odaklandık. Buradaki amacımız her iki bacağı da Türk lirası olan faiz takası anlaşmalarının altyapısını oluşturarak bankalarımızın orta ve uzun vadeli TL faiz risklerini döviz likiditelerini kullanmadan yönetmelerine olanak sağlamak."
"TLREF ile kur ve faiz riskini yönetme imkanına kavuşacağız"
Murat Çetinkaya, TLREF ile Türk lirası üzerinde dolara ihtiyaç duymadan faiz swap altyapısı oluşturulmasının neler sağlayacağına ilişkin de değerlendirmelerde bulunarak, "Bankalarımız uzun vadeli TL finansman sağlamak, daha da ziyade sabit faizli uzun vadeli TL kredilerinin faiz riskini yönetmek için yurt dışında milyarlarca dolar tutmak durumunda kalıyor. Kredilerin hızlandığı dönemlerde, bu rakamın 25 milyar doların üzerinde seyrettiği zamanlar oldu. TLREF'e dayalı swap işlemleri yaygınlaştıkça faiz riskini yönetmek için bankacılık sisteminin dolar kullanmasına, bu kaynağı yurt dışına göndermesine gerek kalmayacak. Değişken döviz faizine değil de TLREF'e dayalı bir swap mekanizması finansal sistemin kaynakları daha etkin kullanmasını sağlayarak kredi maliyetlerini düşürmeye yardımcı olacak." ifadelerini kullandı.
TLREF'in Türk lirasında uzun vadeli faiz riskini yönetme imkanını nasıl sağladığını bir örnekle açıklayan Çetinkaya, şunları söyledi:
"10 yıl vadeli konut kredisi aldığınızı düşünün. Aylık ödemeleriniz belli ve sabit. Banka size bu krediyi mevduat müşterilerinden topladığı kısa vadeli, faiz dalgalanmalarına açık değişken maliyetli kaynakla kullandırmak zorunda. Bankanın sizden her ay ne alacağı 10 yıl boyunca sabit, fakat mevduat müşterilerine ne ödeyeceği aynı zaman zarfında oldukça değişken. Buna faiz riski diyoruz. Bankalarımızın bu riski bertaraf etmek için en sık kullandıkları yöntem yabancı bankalarla takas ettikleri dövizi teminat gibi kullanarak bunun karşılığında uzun vadeli sabit faizli TL fonlama yaratmak. Mevduat TL, krediyle alınan konutun fiyatı TL, işlem her açıdan yerli ama ortaya çıkan faiz riskini yönetmek için döviz likiditesine ihtiyaç duyuyoruz. Bu yapı finansal sistemdeki dolarizasyonu perçinliyor. Yerli yabancı her kurumun üzerinde mutabık olduğu bir değişken faizimiz, TLREF'imiz olursa döviz ile TL anaparayı takas etmemize gerek kalmadan sadece sabit ve değişken TL faiz takas anlaşması yaparak faiz riskimizi yönetme imkanına kavuşuruz."
Şirketlerin faiz takas işlemleri yaparak bilanço yapılarına göre sabit ve değişken faiz arasında tercih ve geçiş yapabileceğinden bahseden Çetinkaya, böylece tüketim ve yatırım talebinin kur ve faiz dalgalanmalarından çok daha az etkileneceğini, ekonomik aktivitedeki oynaklığın azalacağını vurguladı.
"Pazar yapısı kriterlerimizi çok yakında revize edeceğiz"
Borsa İstanbul AŞ Genel Müdürü Murat Çetinkaya, TLREF'in piyasa işleyişi üzerindeki etkisine dair öngörülerini paylaşarak, TLREF kullanıldıkça uluslararası tanınırlığının artacağını, yurt içindeki bankalar ile yabancı bankalar arasında yapılacak faiz sözleşmelerinde de kullanımının başlayacağını söyledi.
Bu işlemlerin artmasının birbirini besleyerek Borçlanma Araçları Piyasası'nın likiditesine katkıda bulunacağına işaret eden Çetinkaya, "Buna ek olarak BİST vadeli işlemler ve opsiyon piyasamızda TLREF'e dayalı vadeli işlem sözleşmelerini de işleme açtık. Böylece kısa vadeli faiz riskinin etkin yönetimi de mümkün hale geliyor. Bu sözleşmeler işlerlik kazandığı zaman piyasanın kısa vadeli faiz beklentilerini anlık olarak gözlemleme şansı bulacağız." değerlendirmelerini yaptı.
Çetinkaya, Borsa İstanbul'un başka hangi alanlarda yeni adımlar atacağına dair de bilgi vererek, konuşmasını şöyle sürdürdü:
"Pay piyasamızdaki pazar yapısı kriterlerimizi çok yakında revize edeceğiz. Oldukça uzun bir paydaş istişare süreci oldu, zira yıllardır dokunulmamış bir konu. Pay piyasasında benzer büyüklük, derinlik ve likiditeye sahip hisseleri gruplayarak hem yatırımcılara rehberlik yapmak hem de en uygun işlem şartlarını sağlamayı hedefliyoruz. Bu konudaki hazırlıklarımız tamam ve çok yakın zamanda bir düzenlememiz uygulamaya geçecek. Endeks ve pazar düzenlemelerimiz kurumsal yatırımcının bu pazar ve araçlara işlem yapma iştahını arttıracak.
Yine bu yıl tamamlanmadan, küresel çapta en çok işlem gören gelişmekte olan ülke para birimlerinden olan TL'nin dövize karşı fiyatlamalarında BİST’in bir referans merkez olmasını amaçlayan adımlar atacağız. Özetle finansal mimarimizi çok daha sağlam, esnek ve etkin kılacağına inandığımız hedefler doğrultusunda ve Yeni Ekonomik Program'da genel çizgisi belirlenen misyonumuz çerçevesinde çalışmalarımıza devam edeceğiz."