Pazar günü yapılacak Cumhurbaşkanı Seçimi ve 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimi'nde oylar hangi hallerde geçersiz sayılacak? Genel seçimlerde "Evet" mührünün hangi alana basılmış olması gerekiyor? Geçerli ve geçersiz oylarla ilgili sıklıkla merak edilen soruların yanıtlarını Yüksek Seçim Kurulu'nun (YSK) paylaştığı bilgiler üzerinden derledik.
YSK'nın seçmenleri bilgilendirme amaçlı hazırladığı kamu spotları ve afişlere göre, seçmenlerin oylarının geçersiz olacağı haller genel hatlarıyla şöyle:
Milletvekili seçimi pusulasında mühür nerelere basılabilir?
YSK'nın paylaştığı oy pusulası şablonlarına göre, "Evet" ya da "Tercih" mührü kabaca, iki ayrı parti ya da ittifaka aynı anda basılmadığı hemen tüm hallerde geçerli sayılacak.
Buna göre seçime tek başına yani ittifaksız katılan bir partiye oy vermek istiyorsanız, doğrudan o partinin isminin altına, başka bir partiye taşırmadan "Evet" mührü basmanız gerekiyor.
Oy vermek istediğiniz parti bir ittifak içindeyse farklı seçenekler mevcut. YSK'nın kurallarına göre pusuladaki "ittifak alanı" içinde "Evet" mührünün;
Aynı partiye iki ya da daha çok kez evet mührü basılmış olması ya da "Evet" mührünün - ittifak dışındaki bir partiye taşmayacak şekilde - çizgi dışına taşmış olması halinde de pusulalar geçerli sayılacak.
YSK'nın belirlediği kurallara göre "Evet" mührünün ittifak içindeki bir partiye doğrudan basılmaması halinde bile o oylar geçerli sayılacak ve "ittifak ortak oyu" olarak tutanağa işlenecek.
Milletvekili seçiminde mühür nerede olursa oy geçersiz sayılır?
28. Dönem Milletvekili genel seçiminde, "Evet" ya da "Tercih" mührü birden çok ittifaka basılmışsa, ya da seçime tek başına giren partiler arasında mührün hangi partiye basıldığının belli olmadığı durumlarda geçersiz sayılacak.
İttifaka basılan 'ortak oylar' nasıl bölüştürülecek?
YSK'nın oy pusulası şablonlarında, ittifak için partilere basılmasa bile ittifakın ismine basılan oyların "ittifak ortak oyu" olarak hesaba katılacağı görülüyor.
Seçim yasasında, ittifakları mümkün kılan 2018'deki değişikliğin ardından yapılan genel seçimlerde oylar önce ittifaklar arasında bölüştürülüp sonradan ittifak içi partilere dağıtılmıştı.
Ancak seçim yasasında Nisan 2022'de yapılan değişiklikle artık milletvekilleri doğrudan partilerin aldığı oy oranlarına göre bölüştürülecek.
Peki bu durumda, parti ismi seçmeden doğrudan ittifak ismine ya da aynı ittifak içinde birkaç partiye birden "Evet" mührü basılmış pusulalar nasıl değerlendirilecek?
Bu oylar geçerli sayılacak ve seçim sonuç tutanağında bu oylar için ayrı bir sütun olacak. Daha sonra bu tutanaklar ilçe seçim kurullarına gittiğinde, "ittifak ortak oyları", partilerin o seçim bölgesinde ittifak içinde aldığı oy yüzdelerine göre bölüştürülecek.
Oylar nasıl sayılıyor?
YSK'nın "Seçim güvenilirliği ve şeffaflık" başlıklı kamu spotunda oyların nasıl sayıldığı anlatılıyor.
Oyların kullanılması, sayılması ve tutanağa geçirilmesinde 7 kişilik sandık kurulunun 5 üyesi, o ilçede en çok oy alan siyasi partiler tarafından belirleniyor.
Seçim sonuçları sandık kurulu tarafından tutanak altına alınıyor, tutanağın bir örneği siyasi partilere veriliyor.
Tutanağın bir örneğinin de sandığın kurulduğu yere hemen vatandaşların göreceği şekilde asılması gerekiyor.
Oyların Seçim Bilişim Sistemi'ne (SEÇSİS) girilmesi ve birleştirilmesinin de ilçe seçim kurullarında siyasi parti temsilcileri huzurunda gerçekleşmesi gerekiyor.
SEÇSİS'e girilen bu veriler YSK'ya ulaşıyor, eş zamanlı olarak seçime katılan siyasi partilerle paylaşılıyor.