Tarihler 6 Şubat 2023’ü gösterdiğinde tüm Türkiye büyük bir felakete uyandı. Kahramanmaraş’ta üst üste meydana gelen 2 deprem 10 ilimizde yıkıcı etkiye sebep oldu. Milyonlar tek yürek olduğu deprem sonrasında binlerce can kaybı yaşanırken milyonlarca insan evsiz kaldı. Yurt içinden ve yurt dışından ekipler arama kurtarma çalışmaları için akın etti. Deprem bölgesinde 41 bini aşkın binanın enkazı kaldırıldı. Peki, Kahramanmaraş depreminde kaç kişi hayatını kaybetti, yaralandı? Maraş depreminde kaç bina yıkıldı ve hasar gördü? İşte tüm detaylar.
KAHRAMANMARAŞ DEPREMİ NE ZAMAN OLDU, KAÇ BÜYÜKLÜĞÜNDE KAÇ SANİYE SÜRDÜ?
Kahramanmaraş'ın Pazarcık ilçesinde meydana gelen ilk deprem 7,7 büyüklüğündeki 65 saniye; Elbistan ilçesindeki ikinci deprem 7,6 şiddetinde ve etki süresi ise 45 saniye olarak gerçekleşti.
KAHRAMANMARAŞ DEPREMİNDEN HANGİ İLLER ETKİLENDİ?
6 Şubat’ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerden Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır, Adana, Adıyaman, Osmaniye, Hatay, Kilis, Malatya ve Elazığ illeri etkilendi.
KAHRAMANMARAŞ DEPREMİNDE KAÇ KİŞİ HAYATINI KAYBETTİ, YARALANDI?
Afet ve Acil Durum Yönetimi (AFAD) Başkanı Yunus Sezer, Kahramanmaraş merkezli depremlerde hayatını kaybeden kişi sayısının 50 bin 96, yaralanan kişi sayısının ise 107 bin 204 olduğunu söyledi.
KAHRAMANMARAŞ DEPREMİNDE KAÇ BİNA YIKILDI VE HASAR GÖRDÜ?
Hazırlanan rapora göre, depremin yaşandığı bölgedeki toplam bina sayısı 717 bin 614 olarak açıklandı. Yaşanan afetin ardından yapılan çalışmalarda “ağır hasarlı ve yıkık” olarak belirlenen 90 bin 609 binanın acil olarak yıkılmasına karar verildi. Afet bölgesindeki toplam yıkılan bina sayısı ise 18 bin 200 olarak açıklandı.
Hasarsız olarak kayıtlara giren bina sayısı 351 bin 426, bağımsız bölüm sayısı bir milyon 260 bin 659 oldu. 197 bin 825 bina ise az veya orta hasarlı olarak rapora geçildi. Acil olarak yıkılacak, ağır hasarlı ticarethane sayısı da 61 bin 890 oldu.
6,7 BÜYÜKLÜĞÜNDE ARTÇI
Sismologlar, sarsıntıyı son yıllarda meydana gelen en ölümcül depremlerden biri olarak tanımlarken, fay hattında da 100 kilometreden fazla yırtılmanın oluşmuş olabileceği yorumları yapıldı.
Doğu Anadolu Fay hattı üzerinde meydana gelen sarsıntıdan sadece on bir dakika sonra bölge 6,7 büyüklüğünde bir artçı şokla sarsıldı. Afad, bölgede 2 bin 400'ün üzerinde artçının yaşandığını aktardı.
Saatler sonra ise 7.5 büyüklüğünde ikinci bir deprem meydana geldi.
EN FAZLA YIKIM HATAY’DA MEYDANA GELDİ
Bakanlığın raporuna göre en fazla yıkım Hatay’da oldu. Toplam bina sayısının 130 bini bulduğu şehirde 5 bin 696 konut enkaza döndü. Bu konutlardaki daire sayısı ise 23 bin 90 olarak açıklandı. Hatay’da acil yıkılacak, ağır hasarlı ve yıkık bina sayısı 25 bin 822, daire sayısı 85 bin 724, ticarethane sayısı 19 bin 646, ahır sayısı 449 oldu. En fazla yıkılan bina 3 bin 79 ile Antakya’da meydana geldi. İlçeler arasında Kırıkhan’da 893, Samandağ’da 351, Altınözü’nde 263, Hassa’da 258, Defne’de 227, İskenderun’da 216 bina yıkıldı.
DEPREMİN MERKEZ ÜSSÜ MARAŞ’TA 3 BİN 752 BİNA ENKAZ OLDU
Hazırlanan raporda depremin merkez üssü Kahramanmaraş hakkında da bilgilere yer verildi. İki büyük depremin merkezinde toplam 103 bin bina bulunuyor. Bu binalardan 3 bin 752’si enkaza döndü. Maraş’ta yıkılan daire sayısı 15 bin 940 olarak açıklanırken bölgede acil yıkılacak ağır hasarlı bina sayısı ise 19 bin 194 olarak açıklandı. Kentin ilçelerindeki yıkım ise şu şekilde: Dulkadiroğlu ilçesinde bin 187, Türkoğlu ilçesinde 770, Pazarcık ilçesinde 582, Onikişubat’ta 483, Elbistan’da 468 bina yakıldı. Andırın ilçesinde ise yıkılan, ağır hasarlı veya acil yıkılacak bina sayısı ise “0” olarak kayıtlara geçti.
EN AZ YIKIM ADANA’DA
Depremde illere göre yıkılan bina sayılarına bakıldığında en az enkaz Adana’da gerçekleşti. Şehirde sadece 18 bina yıkıldı. Adana’da acil olarak yıkılması gereken bina sayısı ise 85 olarak rapora geçildi. En fazla yıkım 11 bina ile Çukurova ilçesinde oldu.
MİLLİ GELİRDE 351 MİLYAR TL'LİK KAYIP
Deprem bölgesine yapılan tüm destek ve harcamalarla ile milli gelir azalması nedeniyle toplam 351 milyar liralık kayıp oluştuğu belirtildi.
KAHRAMANMARAŞ’TA DEPREM NEDEN OLDU?
Dünya’nın kabuğu “levha” adı verilen iç içe geçmiş ama aslında birbirinden ayrı parçalardan oluşur.
Bu levhalar sıklıkla hareket etmeye çalışır ancak birbirine değen diğer parçaların baskısı sonucu bunu başaramaz.
Ancak bazen bu levhalardan birinin üzerindeki baskı birikir ve daha sonra bu basınç enerji olarak yüzeye çıkar. Bu enerji yüzeyi hareket ettirir; yani deprem yaratır.
Son olayda Arap levhası kuzeye doğru hareket ederek Anadolu levhasına baskı yaptı.
Bu levhalar arasındaki itme gücü ve baskı, geçmişte de çok ciddi sarsıntılara yol açmıştı.
13 Ağustos 1822’de aynı bölgede, aynı fay hattı üzerinde 7,4 büyüklüğünde bir deprem meydana gelmişti. Sadece Halep’te 7 bin kişi; toplamda yaklaşık 20 bin kişi hayatını kaybetmişti.
MEYDANA GELEN 2 DEPREM NEDEN BU KADAR GÜÇLÜYDÜ?
Doğu Anadolu Fay hattı, “doğrultu atımlı” bir fay hattı. Bu tip fay hatlarında sert kaya blokları birbirlerine dikey bir hat üzerinde baskı uygular ve nihayetinde baskıya dayanamayan bir blok yatay olarak harekete geçer. Bu da öyle bir gerilim yaratır ki; deprem meydana gelir.
ABD’nin California eyaletindeki San Andreas fay hattı, dünyanın en bilinen doğrultu atımlı fay hatlarından biri. O kadar uzun süredir sakin ki; felaket yaratacak bir depremin çok yakın olabileceği tahmin ediliyor.
Kahramanmaraş depreminde ise bu kırılma, çok da derin olmayan bir yerde meydana geldi.
İngiltere’deki Open Üniversitesi’nden jeofizikçi David Rothery, “Aynı büyüklükteki bir deprem yüzeye ne kadar yakın olursa o kadar büyük etki yaratır” diyor.
Binaların yeterince dayanıklı olmaması da çok sayıda kişinin hayatını kaybetmesinde etkili oldu.
İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi (DAUM) Müdürü ve Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Türkiye'yi sarsan 7.4 büyüklüğündeki depreme ilişkin, "Bugünkü depremin olduğu bölgede, 500 yıldır stres biriktiren fay parçaları kırıldı. Bu fayların deprem üretme aralığı da 400-500 yıl olduğundan bilimsel anlamda bu faylar üzerinde deprem bekleniyordu. Bugün meydana gelen deprem, Doğu Anadolu fayının güney kolları üzerinde, Malatya ile Hatay arasındaki fay parçalarının kırılması sonucu gerçekleşmiş olmalı" dedi.