Pek çok kişinin bir hastalıktan kaynaklanıyor olabileceğinin farkına bile varmadığı ishal, birkaç gün içerisinde sıvı ve diyet ile düzelmiyorsa mutlaka hekime danışmak gerekiyor. Gastroenteroloji Uzmanı Doç. Dr. Suna Yapalı, özellikle dört haftadan uzun süren ve günde üç ya da daha fazla yumuşak ve şekilsiz dışkılamanın olduğu durumların ‘kronik ishal’ olarak adlandırıldığını belirterek “Kronik ya da uzamış ishal selim (iyi huylu) durumların yanı sıra kolon kanseri gibi ciddi hastalıklara da işaret edebiliyor. Bu nedenle mutlaka Gastroenteroloji hekimine danışmak gerekir. İshalin başlangıç zamanı, son dönemde kullanılan ilaçlar, geçirilen operasyonlar, seyahat öyküsü, ailede kanser öyküsü bildirilmelidir. Özellikle de gece uykudan uyandıran ishal, istemsiz kilo kaybı, kansızlık, kanlı ya da sümüksü ishal ile ailede bağırsak kanseri öyküsü olması durumunda hiç vakit kaybetmeden hekime başvurulmalıdır” diyor. Doç. Dr. Suna Yapalı, uzamış ishale yol açan 10 nedeni anlattı, önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.
Huzursuz bağırsak sendromu
Bağırsakta yapısal bir sorunun olmadığı ve fonksiyonel bozukluk olarak tanımlanan karın ağrısı, şişkinlik, ishal ve/veya kabızlık yakınmaları ile seyreden ve yaşam kalitesini bozan bir durum. Kesin nedeni tam bilinmemekle birlikte; iç organların duyarlılığında artış ve aşırı kasılma, beyin-bağırsak ilişkisinde bozulma, hormonal, çevresel ve psikososyal bozukluklar ile ilişkili olduğu öne sürülüyor. Hastalık bazen bir bağırsak enfeksiyonunu takiben de ortaya çıkabiliyor.
Enfeksiyonlar
Tropikal bölgeler ve gelişmekte olan ülkelerde yaşayan veya bu bölgelere seyahat eden kişilerde o bölgeye özgü paraziter, viral ya da bakteriyel bir enfeksiyon ishal sebebi olabiliyor. Seyahat öyküsü mutlaka hekime bildirilmeli, hekime başvurmadan ishal kesici ilaçlar alınmamalı.
İltihabi bağırsak hastalıkları
Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı iltihabi bağırsak hastalıkları çatısında yer alan iki önemli hastalık. Ülseratif kolitte kanlı ishal, Crohn hastalığında ise karın ağrısı ve ishal ön planda oluyor. Halsizlik, kilo kaybı, karın ağrısı, şişkinlik gibi bağırsak şikayetlerinin yanı sıra bel ağrısı, eklem ağrısı, göz ve cilt bulguları da görülebiliyor. Tanı endoskopik tetkiklerle konuluyor. İltihabi bağırsak hastalıkları kronik hastalıklar olduğu için, ömür boyu takip ve tedavi gerektirdiklerinden ve sindirim sistemi kanseri için risk oluşturduklarından erken tanı konulması oldukça önemli.
Endokrin hastalıklar
Uzamış ishal bağırsağı ilgilendiren durumlar dışında sistemik bir hastalığın da habercisi olabiliyor. Tiroit bezinin aşırı çalıştığı hipertiroidizm, bazı tiroit kanserleri ya da bağırsağın sinirlerinin de hasarlanmasına sebep olan diyabet hastalığı ishale yol açabiliyor.
İlaçlar
Reçeteli veya reçetesiz kullanılan ilaçların yan etkisi, bitkisel ürünler ve zayıflama ilacı olarak pazarlanan ürünlerin muhteviyatına bağlı olarak ishal ortaya çıkabilir. Hekime başvurulduğunda kullanılan ilaç ve destek tedavilerin tam bir listesini, ilaçların başlangıcı ile şikayetin başlangıcı arasındaki zamanlamayı bildirmek gerekir. İlaca bağlı ishaller, ilacın kesilmesini takiben düzelir.
Kronik Pankreatit
Pankreas sindirim enzimlerini ve insülin salgısını sağlayan, vücudun önemli bir iç ve dış salgı bezi. Pankreas enzimlerinin yetersizliği sindirimin ve ince bağırsaktan emilimin azalmasına bağlı ishalleri ortaya çıkarabiliyor. Sık ve yüksek miktarda alkol tüketimine ve diğer birçok sebebe bağlı olarak pankreasta kalıcı fonksiyon bozukluğu ve yapısal hasarın oluştuğu kronik pankreatitte karın ağrısı, kilo kaybı ve yağlı ishaller görülebiliyor. Bazı pankreas tümörlerinde de ishal yakınması olabiliyor.
Ameliyattan sonra
Mide, safra kesesi, ince bağırsak ve kalın bağırsak ameliyatlarından sonra ishaller görülebiliyor. Yakın zamanda ameliyat öykünüz varsa, bu durumun ameliyat ile ilişkisi olup olmadığını hekime danışmalısınız.
Laktoz intoleransı
Süt ve süt ürünlerinden alınan laktoz şekerinin emilimini sağlayan laktaz enziminin yetersiz olması ya da işlev görmemesi nedeniyle ortaya çıkan laktoz intoleransında ishal, gaz, şişkinlik ve karın ağrısı ortaya çıkıyor. Tehlikeli bir durum olmamasına rağmen, kişinin yaşam kalitesini etkiliyor. Tanı genellikle yakınmaların süt ve sütlü ürünler ile ilişkisinin belirlenmesi ve diyetten uzaklaştırılınca semptomların düzelmesi ile konuluyor.
Çölyak hastalığı
Çölyak hastalığı da buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi gluten içeren besinler ile ince bağırsakta olusan hasar sonucunda emilim bozukluğu oluşturarak ishale yol açan bir etken. İshalin yanısıra karın ağrısı, gaz-şişkinlik, kilo alamama, demir eksikliği ve vitamin eksiklikleri görülebiliyor.Günümüzde birçok kişi gaz ve şişkinlik yakınmaları nedeniyle ya da kilo verme amaçlı kulaktan dolma bilgilerle diyetlerindeki gluteni kesiyor oysa bu çölyak hastalığı olan kişilerin tanısını zorlaştırdığından, hekime danışmadan kesinlikle yapılmamalı.
Kolon kanseri
Uzamış ya da tekrarlayan ishaller kolon kanserinin habercisi olabilir. Karın ağrısı, dışkılama alışkanlıklarının değişmesi, kanlı ve sümüksü dışkı, seyrek dışkılama ve ardından ortaya çıkan ishal bağırsakta büyümüş ve hafif tıkanıklığa sebep olmuş bir tümöre bağlı olabilir.