Gereksiz ve bilinçsiz antibiyotik kullanımının bakteri direnci oluşturduğu yönündeki uyarılara rağmen, antibiyotik kullanımı dünya genelinde hızla artmaya devam ediyor. Yapılan araştırmalar, antibiyotik kullanımının en çok düşük ve orta gelirli ülkelerde arttığını gözler önüne seriyor.
Dünya Antibiyotik Farkındalık Haftası nedeniyle yeniden gündeme gelen antibiyotik kullanımı, ülkelerin gelir durumlarına göre farklılıklar gösterirken, gelişen ülkelerde ilaç kullanımının giderek yaygınlaştığına, buna bağlı bakteri direncinin gelecek yıllarda milyonlarca insanı tehdit ettiğine dikkat çekiliyor.
En çok düşük ve orta gelirli ülkeler içiyor
ABD merkezli Hastalık Dinamikleri, Ekonomisi ve Politikaları Merkezi (CDDEP) araştırmacıları tarafından 2000 ile 2015 arasında 76 ülkedeki antibiyotik satışları baz alınarak yürütülen ve sonuçları bu yıl "Proceedings of the National Academy of Science" (PNAS) dergisinde yayımlanan çalışma, düşük ve orta gelirli ülkelerin zenginleşmesiyle orantılı olarak antibiyotik kullanımının da yüzde 114 arttığını gösterdi.
Çalışmada, dünya genelinde antibiyotik tüketiminde tanımlanmış günlük doz 2000'de 21,1 milyar olarak kaydedilirken, bu rakamın 2015'te yüzde 65 artarak 34,8 milyara ulaştığı ortaya konuldu.
Dünyada günlük antibiyotik kullanım dozu 2000'de bin kişi başına ortalama 11,3 iken, bu rakamın 2015'te yüzde 39 artışla 15,7'ye çıktığına dikkat çekilen çalışmada, araştırmacılar, antibiyotiklerin kullanımında 2030'a kadar dünya genelinde yüzde 200'e varan artış olabileceğinin sanıldığını belirtti.
En fazla antibiyotik tüken ülkelerden biri Türkiye
2000'de en fazla antibiyotik tüketilen ülkelerin başında Fransa, Yeni Zelanda, İspanya ve ABD gibi yüksek gelirli ülkeler gelirken, 2015'te en fazla antibiyotik tüketilen 6 ülkeden 3'ü (Türkiye, Cezayir ve Romanya) üst orta gelirli ülkeler arasında yer alıyor.
Çalışmaya göre, 2000 - 2015 döneminde düşük ve orta gelirli ülkelerde antibiyotik tüketiminde tanımlanmış günlük doz yüzde 114 artışla, 11,4 milyardan 24,5 milyara ulaştı.
Araştırma, bu ülkelerde günlük ortalama antibiyotik tüketiminin her bin kişi başına yüzde 77 artışla 7,6'dan 13,5 doza yükseldiğini gösterdi. Bu durumun, artan GSYH ile ilişkili olduğu tespit edildi.
2015'te en fazla antibiyotik tüketilen düşük ve orta gelirli ülkeler Hindistan, Çin ve Pakistan oldu.
Alt ve üst orta gelirli ülkelerde arttı
Çalışmada, 2000-2015'te alt orta gelirli ülkelerde günlük antibiyotik tüketiminin yüzde 117 oranında artışla 8,1 milyardan 17,5 milyar doza yükseldiği tespit edildi.
Araştırma, bu ülkelerde günlük ortalama antibiyotik tüketiminin her bin kişi başına yüzde 78 artışla, 6,7'den 11,9 doza çıktığını gösterdi.
Çalışmada, 2000-2015'te üst orta gelirli ülkelerde günlük antibiyotik tüketiminin yüzde 110 oranında artışla, 3,3 milyardan 6,9 milyar doza yükseldiği bildirildi.
Araştırma, bu ülkelerde günlük ortalama antibiyotik tüketiminin her bin kişi başına yüzde 78 artışla, 12'den 21,3 doza çıktığını belirledi.
Yüksek gelirli ülkelerde de arttı
Çalışmaya göre, aynı dönemde yüksek gelirli ülkelerde antibiyotik tüketiminde tanımlanmış günlük doz ise yalnızca yüzde 6 artış göstererek 9,7 milyardan 10,3 milyara yükseldi.
Araştırma, bu ülkelerde günlük ortalama antibiyotik tüketiminin her bin kişi başına yüzde 4 gerileyerek 26,8'den 25,7 doza düştüğünü ortaya koydu. Bu durumun, GSYH ile ilişkili olmadığı ifade edildi.
Yüksek gelirli ülkeler arasında en fazla antibiyotik tüketiminin olduğu ülkeler 2015'te ABD, Fransa ve İtalya oldu.
Günlük tüketiminin en fazla olduğu ülke: Türkiye
Çalışmada, 2015'te her bin kişi başına günlük ortalama antibiyotik tüketiminin en fazla olduğu ülkeler sıralamasının başında Türkiye yer aldı.
Listenin ikinci sırasında Tunus, üçüncü sırasında İspanya bulunurken, bu ülkeleri sırasıyla Yunanistan, Cezayir, Romanya, Belçika ve Fransa takip etti.
Günlük ortalama antibiyotik tüketiminin her bin kişi başına en az olduğu yerler ise Orta Amerika, Dominik Cumhuriyeti, Fransızca konuşulan Batı Afrika ülkeleri, Meksika ve Filipinler oldu.