EYT yasa teklifi TBMM Genel Kurulu'nda kabul edildikten sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın onayına sunuluacak. İlk etapta 2 milyon 250 bin kişinin EYT'den emekli olması bekleniyor. Prim eksiği olanlar ise eksik günlerini tamamlamalarının ardında sisteme dahil edilecek. Kırkın üzerinde iş kolunda geçerli olan yıpranma payı hakkı erken emeklilik yolunu açıyor, ancak EYT'den emekli olacaklara bağlanacak maaşta da belirleyici oluyor. Bu kontrolde en önemli nokta ise hatalı meslek kodunun düzeltilmesi.
Yıpranma Payı Nedir?
Yıpranma payı ağır koşullarda çalışan bireylerin haklarını korumaya yöneliktir. Bu hak sayesinde ağır koşullardaki işçiler erken emekli olabilmektedir. Elbette ki bu durumda yıpranma payı ücret hesaplamaları da bu kişiler için önemli olmaktadır. Bilindiği gibi her meslek dalı yıpranma payı alamamaktadır. Yıpranma payı alınabilmesi için ilgili bireyin çalıştığı meslek dalının ağır şartlar altında olması gerekmektedir. Yıpranma payı alınabilmesi için ilgili bireyin çalıştığı meslek dalının ağır şartlar altında olması gerekmektedir. Yıpranma hakkı verilen toplamda 45 iş kolu bulunmaktadır.
Yıpranma payı fiili hizmet süresi zammı kavramıyla ilgilidir. Mesleki yıpranma payı olarak da halk arasında bilinen bir terimdir.
Yıpranma payı emeklilik yaşını aşağıya, prim gününü yükseltiyor mu?
8 Eylül 1999'dan önce hizmette bulunan bir kamu çalışanın yıpranma payının tamamı emeklilik süresinden düşüyor. Bu tarihten önce başlayan memurun yıpranma payının yarısı da emeklilik yaşından indiriliyor. Yıpranma payı hem emekli aylığını hem de ikramiyeleri olumlu yönde etkiliyor.
Yıpranma Payı Kimlere Verilir?
Yıpranma payının fiili hizmetten sayıldığını bilmek gerekmektedir. Yıpranma payı ağır hizmet şartlarında çalışan işçilere verilmektedir. Bu ağır hizmet şartları arasında cam atölyeleri, demir çelik fabrikaları, asit üretim fabrikaları olabildiği gibi basın yayın ve gazetecilik alanı, emniyet, askeriye gibi alanlar da yer almaktadır.
Yıpranma payı meslek dalları
Yıpranma payı meslek dalları oldukça geniştir. Bu yüzden de yıpranma payı ülkemizde bir hayli fazla sayıda çalışana verilebilmektedir. Hatta yıpranma payı hakkı son yapılan düzenlemelere göre sağlık çalışanlarını ve ceza evi görevlilerini de kapsamaktadır. Ağır sanayide çalışanların emeklilik şartları arasında yıpranma payı ücretleri de vardır. Çünkü yıpranma payı iş kolundan dolayı erken emeklilik anlamına gelmektedir. Yıpranma payı çalışma koşulları ağır olan mesleklerden daha hızlı emekli olmayı sağlamaktadır. Geçtiğimiz sene çıkarılan torba yasası yıpranma payının dahil olduğunu meslekleri belirlemiştir. Yıpranma payından en fazla yararlanan meslek grubunun madencilik olduğu ifade edilmiştir.
Yıpranma Payı Nasıl Alınır?
Yıpranma Payının Ücret Hesaplaması
Yıpranma süreleri EYT'den faydalanır mı?
Madenler daha ağır iş kolları olduğu için bu süre daha fazladır. Bu süre 6 ay yani 180 gün olarak bilinmektedir. Bu da erken emekliliğe ciddi derecede olumlu katkı vermektedir.
Örneğin, basın sektöründe 212'li olarak 2000 öncesi çalışması olan bir kişi 8 Eylül tarihini bir ayla kaçırıyor. Bu durumda 2000 yılı öncesinde fiili hizmet zammıyla çalıştıysa yıpranma süresi başlangıcı geriye çekilebilir. Yaklaşık 1 ay geriye çekeceği için EYT'den yararlanabilir
Memurluktan sonra yıpranma payı hizmet süresine eklenir mi?
Memurluktan sonra 1260 gün SSK'lı olarak çalışan emekli olurken kamuda kazanılan yıpranma payını hizmet süresine ekletebilir. Buna rağmen emeklilik yaşından düşülmez. Farklı sigortalılık statüsünde ödenen primler birleştirilerek toplam hizmet süresi üzerinden emekli olunabilir.
1999'dan önce hizmette bulunan kamu çalışanının yıpranma payı emeklilik yaşından düşürülür mü?
8 Eylül 1999'dan önce hizmette bulunan bir kamu çalışanın yıpranma payının tamamı emeklilik süresinden düşüyor. Bu tarihten önce başlayan memurun yıpranma payının yarısı da emeklilik yaşından indiriliyor. Yıpranma payı hem emekli aylığını hem de ikramiyeleri olumlu yönde etkiliyor. İşçilerde de yıpranma payı ise eklenen prim gün sayısının yarısı kadar doldurulması gerekli olan yaştan düşürülür. İşçinin yıpranma payı kapsamında olan işlerde minimum 3600 gün çalışmış olması gerekiyor.
İlk defa sigortalı olunan tarihi borçlanma dışında nasıl öne çekebilirim?
BU konuda borçlanma, ihya ve hizmet tespit davası olmak üzere üç seçenek söz konusu. Toptan ödeme ile primlerini SGK'dan alan veya Bağ-Kur borcunu ödemediği için silinen hizmetleri olan kişilerin bu primleri geri ödeyerek hizmetlerini canlandırarak yasadan yararlanması mümkün. Hizmet tespit davası da sigortasız çalıştırılan kişiler için dava yoluyla bu çalışmaların tespitini, girişin öne çekilmesini sağlayacak.
Sosyal Güvenlik Kurumu meslek kodu primi, emeklilik süresini etkiliyor mu?
Sigortalı işe giriş, ayrılış bildirgesi, aylık prim ve hizmet belgesi düzenlenirken çalışanın meslek kodunun yanlış, eksik, hatalı girilmesi sosyal güvenlikte hak kaybına yol açar. Bazı meslekler psikolojik zorluklar, fiziki ağırlıklarıyla diğerlerinden ayrılıyor. Bu mesleklerde çalışanların yıpranmaya bağlı olarak emeklilik süresi de kısa oluyor.
Eğer çalışılan iş SGK'ya göre yıpranma hakkı olan bir meslek grubundaysa daha kısa sürede emekli olabiliyor. Kodun yanlış bildirimi emekliliği geciktirir. Kamuda belirlenen çerçeveye göre yıpratıcı işlerde çalışan kamu ve işçilere "yıpranma payı" adı altında nakit yardımı da yapılıyor.
Emeklilikte yıpranma payı olan meslekler
İşte yıpranma hakkı olan mesleklerin tablosu: