Türk savunma sanayisi bünyesinde geliştirilen "sınıfının en iyisi" motorlar, milli insansız hava araçlarının (İHA) gücüne güç katıyor.
TUSAŞ Motor Sanayi AŞ (TEI), AA'nın 8. kez global iletişim ortağı olduğu ve Ankara'nın ev sahipliğinde düzenlenen Türkiye'nin en büyük teknoloji festivali TEKNOFEST'te hava araçları için geliştirdiği motor çözümlerini tanıttı.
TUSAŞ Motor Sanayi AŞ Genel Müdürü Mahmut Akşit, yaptığı açıklamada, pistonlu dizel motor çözümlerini "PD" serisi altında topladıklarını belirterek, İHA motorunun ithalatında yaşanan zorluklar dolayısıyla "acele" koduyla geliştirdikleri ilk motor olan PD155'ten TUSAŞ'a 9 teslimat yaptıklarını söyledi.
Bu acil sıkıntıyı çözdükten sonra daha güçlü PD170 motorunu geliştirdikleri bilgisini veren Akşit, bu motorun her yerden temin edilebilen standart bazı aksesuarları dışında yüzde 95'in üzerinde yerlilik oranına sahip olduğunu vurguladı.
Akşit, bu motorların kendi sınıflarında dünyada en yüksek irtifa yeteneğine sahip motorlar olduğuna dikkati çekerek, şöyle konuştu:
"AKSUNGUR İHA, PD170'le dünyada ilk defa 30 bin fitin üzerine bir pistonlu motorla çıktı ve başarıyla uçtu. Görev profilleri genellikle 20-30 bin fit olmasına rağmen bu değerleri yeni teknoloji motorlarla yavaş yavaş 30-40 bin fite çekiyoruz. Hem irtifa yeteneği hem irtifada güç olarak dünyada bir numara. Aynı zamanda yakıt sarfiyatında rakiplerinden açık ara önde. Çok az yakıyor, cimri. Törende uçan AKSUNGUR'un üzerindeki motorlar da bu motorların birebir aynısı. Seri imalat öncesi belli uçuş profillerini tamamlamaları gerekiyor. Bunu tamamlamak üzereler. Uçuş testleri devam ediyordu. Tören zamanı açılan pencerede buraya gelip uçuşlarını yaptılar. Artık motoru da yerli, uçağı da yerli, her şeyi yerli. Bunlar seri imalat aşamasına gireli epey olmuştu. Seri imalatımız hızlanacak. Yurt dışı teklifler var, son aşamaya gelmiş şeyler bulunuyor. Bunların ihracat izinleri vesaire prosedürleri var, onlarla ilgileniyoruz. Bir de strateji olarak kime satacağız, satmayacağız, bu kararları devletimizle beraber vermek durumundayız. Diğer ülkelerin bize yaptıkları gibi, devletimiz karar verecek. Bayraktar TB3'ün de bu motorla uçması için son hazırlıkları yapıldı. Motorla ilgili zannediyorum bütün entegrasyon çalışmaları bitti. Uçağın üstünde Baykar'ın uçuş öncesi yapmak istediği testler var, onlarla uğraşıyorlar. TB3 ile uçtuktan sonra ANKA, AKSUNGUR, Bayraktar TB3 ile ilk etapta kapasitemizi fazlasıyla zorlayacak seviyede bir talep gözüküyor. Pazarlıklarını, görüşmelerini yapıyoruz. Gördüğünüz seri artık seri imalata geçti, uçuş olgunlukları da belli bir şeye geldi. İleriye bakıyoruz artık."
PD222 gelecek yıl uçuşa hazır hale gelecek
Mahmut Akşit, PD170'in peşinde PD222 gibi 225 beygirlik daha güçlü bir motorun geldiğini ve dayanım testlerini başarıyla geçtiğini söyledi. Akşit, "Hatta onun da bir ilerisine, daha güçlü motorlara bakıyoruz, çalışıyoruz." dedi.
Daha güçlü ama aynı yere sığacak motorlar yaptıklarını ve bunun zor olduğunu vurgulayan Akşit, "Bu yarışa devam edeceğiz. Yani aynı yere sığacak daha güçlü motorlar geliştirmek için de bir yandan çalışıyoruz." ifadelerini kullandı.
PD170 üretiminin 60'ın üzerine çıktığı bilgisini veren Akşit, havacılıktaki adetler düşünüldüğünde bunların "iyi rakamlar" olduğunu belirtti. Akşit, "Önümüzdeki yıllarda seri imalat siparişleri attıkça, TB3 vesaire devreye girdikçe bu rakamların yılda 60-70'e çıktığını göreceğiz." diye konuştu.
PD222'nin bir aksilik olmazsa gelecek yıl uçuşa hazır hale geleceğini bildiren Akşit, "Dayanıklılık testlerini geçti. Son olarak bizden istenen uçuş profil testlerine devam ediyoruz. Çok fazla bir süresi yok." değerlendirmesinde bulundu.
TS1400 seri üretim teslimatlarına hazırlanıyor
Helikopter motoru TS1400 ile insanlı uçuş teknolojik seviyesine geldiklerini anımsatan Akşit, şunları kaydetti:
"Buradan sonrası artık sertifikasyon. Sertifikasyonun iki büyük aşamasından birinci aşama yani dizayn tasarım mühendisliği ekibinin sertifiye edilmesi ve bu tasarımın uluslararası standart ve kalitede gerçekleştirildiğinin onaylanması aşaması. Bu aşama bitmek üzere. 10 aşamadan bir tanesi kaldı. Onu da yıl bitmeden tamamlayacağız. Bundan sonrası sertifikasyon denetçisinin huzurunda motorun uluslararası şartlarda istenilen testleri birer birer tekrarlayarak geçtiğini göstermek. Bu da bir süreç alıyor. Bu sivil uygulamalar için. Askeri uygulamalar için sivil sertifikasyona ihtiyaç yok. Müşterinin huzurunda müşterinin istediği testleri başarıyla geçtiğini göstermemiz gerekiyor. Buna kalifikasyon diyorlar. Bunları tamamlayarak önümüzdeki yıl bitmeden ilk 2 motoru seri imalat teslim etmeyi planlıyoruz."
PD170 motoruyla ilgilenen birkaç ülke bulunduğunu dile getiren Akşit, "Hatta sipariş açmış ülkeler var. Devlet nezdinde ihracat izinleri kısmında şu anda görüşmelerimiz." dedi.