Gayrimenkul sektöründeki haksız kazanç ve vergi kayıplarının önüne geçmek için konuşulan Gayrimenkul Değerleme Sistemi'nin ne zaman devreye alınacağı merak ediliyor. Tapu müdürlüklerinde her yıl tescil edilen milyonu aşkın alım-satımla konu olan gayrimenkullerin gerçek değeri üzerinden gösterilmesi büyük önem taşıyor. Çünkü; ev, iş yeri ve arsalara ilişkin tapu devir işlemlerinde esas alınan rakam çoğunlukla belediyelerin belirlediği rayiç değerlere yakın olunca devletin her yıl milyarlarca liralık vergi kaybı oluyor.
Şu anda; yasal olarak tapu devirlerinde yüzde 2 alıcıdan, yüzde 2 de satıcıdan olmak üzere toplam yüzde 4 harç alınıyor. Bu oranın yüksek olmasının da alım satımların gerçek değerinde gösterilmemesinde etkili olduğu ifade ediliyor.
YASAL ALTYAPISI VAR
Gayrimenkul Değerleme Sistemi’nin aktif olarak işletilmesi hem vatandaşı korur hem vergi kaybını önler. Konuyla ilgili birçok yasal düzenleme gündeme geldi. 2019 yılında Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'ne bağlı Taşınmaz Değerleme Dairesi Başkanlığı kuruldu. Ardından da gayrimenkul alım satım işlemlerinde yaşanan rayiç değer kayıplarını önlemek için değerleme sistemi hayata geçirildi. 2023 yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı kapsamında da tüm gayrimenkul alım satımı hakkında değerleme raporu istenmesi-eksper zorunluluğu getirilmesi planlandı. Taşınmaz Değerleme Dairesi Başkanlığı ile gayrimenkul değerleme şirketlerinin bu konudaki çabası yetersiz kalıyor.
VERGİ KAYBINI AZALTIR
Son olarak Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Başkanı İbrahim Ömer Gönül, bu konudaki düzenlemelerin önemine dikkat çekti. Önceki gün düzenlenen 2'nci Uluslararası Değerleme Uzmanları Forumu'nda konuşan SPK Başkanı İbrahim Ömer Gönül, “Tüm tapu işlemleri için gayrimenkul değerlemesi yapılması, gerek vergi kaybını önlemesine gerekse hem alıcının hem de satıcının değer konusunda daha sağlıklı ve sağlam işlem yapabilmesine imkân verecektir” dedi.
EMLAKÇILAR DA DESTEKLİYOR
Uygulamayı desteklediklerini belirten Ankara Tüm Emlakçılar Meslek Odası (ATEM) Başkanı Hakan Akçam, konuyla ilgili daha önce Bakanlığa öneride bulunduklarını söyledi. Akçam, “Emlakçılar olarak bu çalışmaya sıcak bakıyoruz. Biz bir yıl öncesinde hep gayrimenkullerin alım satımında zorunlu değerleme raporu uygulamasının getirilmesini savunduk, bundan sonra da savunuyoruz. Tüm satışlarda öncelikle değerleme raporu zorunlu olmalı. Fakat firmalar da yaptıkları değerleme ücretlerini düşürmeli. Emlak danışmanlarımıza buna yönelik hizmet bedeli oluşturulsun diye SPK Başkanımıza resmi ve sözlü başvuruda bulunmuştuk” dedi.
KAYIT DIŞILIĞI ÖNLER
Gelir İdaresi Başkanlığı’na da bu yönde talepleri ve önerilerini sunduklarını belirten Hakan Akçam, şunları kaydetti: “1 Kasım’dan sonra ilan portalları üzerindeki fiyat ile tapuda devir yaparken ibraz ettiğimiz belediye rayiç bedeli arasındaki farkın bir kereye mahsus istisna edilmesi, tapu harçlarının %1 alıcı, %1 de satıcının ödemesi koşuluyla toplamda % 2’ye düşürülmesi, takdir komisyonlarının her 4 yılda bir değil her yıl yapılması önerisinde bulunduk. 5 yıllık vergi muafiyeti kaldırılmadan satış ve rayiç arasındaki fark kayıt dışı olarak devam edecektir. Bunun kaldırılması, gayrimenkulün gerçek değeri üzerinden satışının yapılması ve emlak vergilerinin düşürülmesi kayıt dışılığı önler. Ayrıca ekspertiz uygulaması getirilmesi, aykırı işlemlerin tespitinin kolaylaştırılması açısından son derece önemli.”
Başkanlığın yetki ve görevleri belli
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'ne bağlı kurulan Taşınmaz Değerleme Dairesi Başkanlığı’nın konuyla ilgili belirlenmiş görev ve yetkileri şöyle:
* Taşınmazların toplu değerleme yöntemleriyle değerini belirlemek, değer bilgi merkezini kurmak, yönetmek ve değer haritalarının üretilmesi ile güncel tutulmasını sağlamak.
* Yönetmek ve değer haritalarının üretilmesi ile güncel tutulmasını sağlamak.
* Gereken durumlarda toplu değerleme çalışmalarında kullanılmak üzere tekil değerleme yaptırmak.
* Toplu değerleme standartlarına ilişkin çalışmaları yürütmek.
* Toplu değerleme çalışmaları sonucunda elde edilen verilere dayanarak istatistikler ve raporlar yayımlamak.
* Taşınmaz değerleme ve toplu değerleme alanlarıyla ilgili ihtiyaç analizleri ile uluslararası gelişmeler ve iyi uygulamaların takibini yapmak.