Kıdem tazminatı konusu yeniden gündemde; fon mu kurulsun, hesap mı oluşturulsun, havuz sistemi mi uygulansın… Gözlerden kaçtı ama geçen ayın sonunda, Resmi Gazetede yayımlanan, hükumetin 2017 yılı programında, bireysel hesaba dayalı kıdem tazminatı sistemine yönelik mevzuat çalışması yapılacağı da yer aldı.
Hatta süre bile kondu; 2017'nin Mart ayının sonu. Buradan anlaşılıyor ki, gelecek yılın ilk çeyreğinde hükümet, yılan hikayesine dönen kıdem tazminatına yönelik bir düzenleme yapacak. Açıkçası ben de merak ediyorum, 2006'dan beri sürekli gündeme gelen bu sorunun çözümü, hangi bakana nasip olacak diye. İlk olarak, Faruk Çelik döneminde gündeme geldi, tartışılmadan, rafa kalktı. Ardından, Süleyman Soylu döneminde raftan indirildi, tartışılmadan yine rafa kalktı. Şimdi Mehmet Müezzinoğlu dönemi ve konu yine gündemde.
100 Çalışandan 86'sı alamıyor
Hadi gelin, şu işi detaylı bir tartışalım ama kırmadan, kırmızı çizgiler koymadan. Tartışabilmek için de önce bir durum tespiti yapalım. Hürriyetin haberine göre, her 100 çalışandan, 14'ü kıdem tazminatını alabiliyor, yüzde 86'sı haketmesine rağmen alamıyor. Alanlar da kamuda çalışanlar. Sadece geçen yıl 18 milyon çıkış bildirgesi olmuş, çıkanların 2,5 milyonu tazminatı alabilmiş. Yargıda, işçi ve işveren uyuşmazlıkları dosyalarının yüzde 70'i kıdem tazminatıyla ilgili. Son 3 yılda 100 bin kişi, 'tazminatı alamadım' diyerek, mahkemelere şikayet etmiş. Gerekçe ne? Adam, 30 yılını şirkete vermiş; o veya bu neden dolayı işveren, 'ödemiyorum' demiş. Ya da şirket iflas etmiş, kapısına kilit vurmuş, sırra kadem basmış; üç kuruş kıdem tazminatını alabilmek için yıllarca mahkemelerde uğraş dur.Demek ki, neymiş? Özel sektörde çalışanlar için kıdem tazminatı ciddi bir sorunmuş. Hal böyleyken kimse kalkıp da, 'sorun yok' ya da 'kırmızı çizgimiz, el sürdürmeyiz' diye hamaset nutukları atmasın.
Kıdem tazminatı nasıl alınır?
Aynı işyerinde 1 yıl çalışmak kıdem tazminatını hak etmek için yeterli.İstifa eden çalışan kıdem tazminatı alamaz, işverenin işten çıkarması gerekir. Ancak askerlikgörevi, kadınların evlendikten sonra 1 yıl içinde istifa etmesi durumlarında da tazminat alınır. Sağlık sorununun işin yapılmasına engel oluşturması halinde de tazminata hat kazanılır.Çalışılan her bir yıl için 30 günlük brüt ücret tutarı kıdem tazminatı için ödenir. Bir yıllık kıdem bir aylık brüt maaştır.Kıdem tazminatı ödenirken tavan miktarı dikkate alınır. 2016 yılı için tavan miktarı 4,2 bin liradır.
Asgari ücretlinin maaşı düşmeyecek
Malum, senenin son aylarına doğru çalışanların eline geçen ücret azalmaya başlar. Neden? Çünkü aylar itibariyle kişinin eline geçen ücret, vergi matrahı açısından üst gelir dilimlerine girmeye başlar. Öyle ki, yüzde 15 ile başlayan vergi oranı yüzde 35'e kadar çıkabilir. Bu da şu anlama geliyor ki, senenin son aylarında farklı oranlara göre çalışanların maaşlarında yüzde 35'e kadar vergi kesintisi olur. Tabi, bu durum asgari ücret için de geçerli.Asgari ücretle çalışanların son günlerde en büyük endişesi de vergi diliminden dolayı sene başında bin 300 lira olan ücretin, Ekim ayından itibaren düşmesi. Yapılan bir düzenleme ile bu sorun da çözüldü. Buna göre maaş, vergi diliminden dolayı düşmeyecek, asgari ücretli çalışan sene sonuna kadar bin 300 lira almaya devam edecek.
Bağ-Kurlular dikkat!
Hatırlayacaksınız, eylül ayında yapılan bir düzenleme ile Bağ-Kur'lulara, Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) ödedikleri primlerden 5 puanlık indirim hakkı tanındı ve uygulama Ekim ayının başında başladı. Buna göre, sigortalıların malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinden, 5 puanlık kısmına isabet eden tutar Hazinece karşılanacak. Ancak bu haktan yararlanabilmek için Bağ-Kur'luların primlerini yasal sürede ödemesi ve SGK'ya hiçbir borçlarının olmaması gerekiyor. SGK, geçtiğimiz günlerde bir genelge yayınlayarak, son kanun ile alacaklarını yeniden yapılandıran Bağ-Kur'luların, prim teşvikinden yararlanmaya devam edeceklerini açıkladı. SGK'dan bir de uyarı geldi: Borçlarını yapılandırmış olanlar, gerek ilk taksit tutarını gerekse de peşin ödeme tutarını 2 Ocak 2017 tarihine kadar ödememeleri halinde; teşvikleri iptal edilecek ve gecikme zammı ile birlikte geri alınacak.