Ukrayna'da başlattığı savaş nedeniyle dünyanın en çok yaptırım uygulanan ülkesi haline gelen Rusya'da ticari faaliyetlerini askıya alan veya sonlandıran küresel şirketlerin sayısı hızla artmaya devam ediyor.
Rusya*Ukrayna savaşı sürerken, Batı ülkelerinin Rusya'ya uyguladığı yaptırımların kapsamı da genişliyor. Dünyanın en çok yaptırım uygulanan ülkesi haline gelen Rusya'ya yönelik yaptırımların sayısı 10 bini geçti.
Her geçen gün genişletilerek artan yaptırımlar; finans, enerji, ulaşım, medya, teknoloji, otomobil, spor ve ticaret alanlarını kapsıyor.
Ülkeler, Rusya'ya saldırgan tutumu nedeniyle ağır bedel ödetmek ve ekonomik açıdan izole etmek için attıkları adımları yoğunlaştırırken, uluslararası şirketlerden de Rusya'ya yönelik tepkiler gelmeye devam ediyor.
Otomotiv, teknoloji, enerji, gıda, finans, perakende, sanayi, tekstil, tüketim, lojistik, havacılık, ilaç, medya ve telekomünikasyon sektörlerinden dünyanın önde gelen birçok şirketinin Rusya'dan ayrıldığına dair haberler gelmeye devam ederken, bazı şirketlerin ülkedeki operasyonlarını satmaya başlaması da dikkati çekiyor.
Otomotiv
Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik saldırısına ülkedeki faaliyetlerini durdurarak tepki veren otomotiv firmalarına yeni şirketler katıldı.
Son olarak Fransız şirketi Renault'nun Rusya'daki varlıkları devlete devredildi. Renault başlangıçta yaptırımlar nedeniyle Rusya’daki fabrikasında üretimi durdurma kararı aldığını, çoğunluk hissesine sahip olduğu Rusya'nın en büyük otomobil üreticisi Avtovaz için seçenekleri gözden geçirdiğini duyurmuştu.
Rusya Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Renault ile şirketin Rusya’daki tüm varlıklarının Rus hükümeti ve Moskova belediye yönetimine devredilmesi konusunda anlaşma imzalandığını açıkladı. Anlaşmaya göre, Renault Rusya’nın tüm payının Moskova belediye yönetimine devredildiği, Fransız şirketin, ülkenin en büyük otomobil şirketi Avtovaz’daki yüzde 68 payının ise NAMI adlı Rus enstitüsüne geçeceği kaydedildi.
Alfa Romeo, Chrysler, Citroen, Dodge, DS, Fiat, Jeep, Lancia, Maserati, Opel, Peugeot, Ram ve Vauxhall markalarını bünyesinde bulunduran Stellantis de nisan ayında lojistik zorluklar ve Moskova'ya uygulanan yaptırımlar nedeniyle Rusya'daki tesisinde üretimi askıya aldığını duyurmuştu. Ayrıca şirket, Rusya ile tüm araç ticaretini de askıya aldı.
Alman otomobil üreticisi BMW ile Volkswagen de mart başında Rusya'ya araç ihracatını ve ülkedeki yerel üretimi durduracaklarını duyurmuştu. Volkswagen'in iştirakleri Porsche ve Skoda Rusya'daki üretimleri ile araç teslimatlarını sona erdirmişti.
Kamyon üreticisi Daimler Truck'ı da bünyesinde bulunduran Mercedes-Benz Grup Rusya'daki tüm ticari faaliyetlerini durdurduğunu açıklamıştı.
İsveçli otomobil üreticisi Volvo Cars, Alman lüks otomobil üreticisi Audi, İngiliz lüks otomobil üreticileri Jaguar, Land Rover ve Aston Martin bir sonraki duyuruya kadar Rusya pazarına araç sevkiyatını askıya aldıklarını bildirmişti.
ABD'nin büyük otomobil üreticilerinden Ford, Rusya'daki operasyonlarını askıya aldığını duyurmuştu. General Motors (GM) ise Rusya'ya ihracatını durdurduğunu açıklamıştı.
Toyota Motor dahil Japon otomobil firmaları da Rusya kapsamlı üretim operasyonlarını durdurma kararı alırken, Honda Motor Rusya'ya otomobil ve motosiklet nakliyatını durdurduğunu bildirmişti.
Motosiklet üreticisi Harley Davidson Rusya'daki operasyonlarını ve teslimatlarını askıya aldığını duyururken Japon lastik üreticisi Bridgestone Rusya'daki fabrikasını geçici olarak kapatırken, Rusya'ya ihracatı askıya almıştı.
Teknoloji
ABD'li teknoloji devlerinden Apple, Rusya'daki tüm satışlarını durdururken, Apple Pay ve diğer hizmetlerin de kısıtlanacağını bildirdi. Apple, Rus devlet medyası "RT News" ve "Sputnik News" uygulamalarının Rusya dışındaki uygulama mağazalarından indirilmesini engellemişti.
Google'ın çatı şirketi Alphabet bünyesindeki video paylaşım sitesi YouTube, Rus devlet yayın organları Russia Today ve Sputnik'in Avrupa'da yayın yapan YouTube kanallarını bloke etme kararı aldı.. Ayrıca Google, Rus yayıncıları RT ve Sputnik'e bağlı mobil uygulamaları engellemişti.
Microsoft da RT'nin mobil uygulamalarını Windows App Store'dan kaldıracağını ve Rus devlet destekli medyadaki reklamları yasaklayacağını duyurdu, Microsoft, Rusya'daki tüm ürün ve hizmet satışlarını askıya aldığını bildirdi.
Bilgisayar üreticisi Dell Technologies, Rusya ve Ukrayna'daki ürün satışlarını askıya alırken, yazılım şirketleri SAP ve Oracle Rusya'daki operasyonlarını askıya aldığını açıkladı.
ABD'li çip üreticisi Intel, Rusya'ya teslimatlarını askıya aldığını duyurdu. Güney Koreli teknoloji şirketi Samsung Rusya'ya teslimatlarını durdurma kararı aldı.
ABD merkezli dünyanın en büyük konaklama paylaşım platformlarından Airbnb, Rusya ve Belarus'taki tüm operasyonlarını askıya aldığını duyururken Amerikalı e-ticaret devi Amazon Rusya ve Belarus'taki müşterilerin yeni hesap açmalarına izin vermeyeceğini bildirdi.
Japon teknoloji grubu Fujitsu da Rusya'ya yönelik tüm teslimatları durdurmuştu.
Japon elektronik ve eğlence grubu Sony de Ukrayna'daki savaş nedeniyle Playstation ve ilgili oyunlarının Rusya'ya teslimatını askıya almıştı.
Enerji
Batı ülkelerinin yaptırımlarının Rusya'nın en büyük gelir kalemini oluşturan enerji sektörünü doğrudan hedef almadığı dönemde, uluslararası enerji şirketleri ülkedeki yatırım ve ortaklıklarından art arda çekilme kararları almalarıyla dikkati çekmişti.
Fransız enerji devi TotalEnergies Rusya'daki yeni projeleri için sermaye sağlamayacağını duyururken, Rusya'nın en büyük yabancı yatırımcılarından BP, Rus petrol devi Rosneft'teki yüzde 19,75 hissesini elden çıkaracağını açıklamıştı.
Shell de Sakhalin-II sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tesisindeki yüzde 27,5 hissesini, Salym Petroleum Development ve Gydan enerji girişimindeki yüzde 50'şer hissesini elden çıkaracağını, Gazprom ve ilgili kuruluşlardaki ortak girişimlerinden ise ayrılacağını duyurdu.
ABD'li enerji şirketi ExxonMobil de Rusya'daki Sakhalin-1 doğal gaz ve petrol üretim sahasındaki operasyonlarını durduracağını ve ülkede yeni yatırım yapmayacağını bildirdi.
Alman türbin üreticisi Siemens Energy, Rusya'daki işini askıya alırken, Singapur merkezli emtia ticareti şirketi Trafigura, Rusya'daki yatırımlarını dondurduğunu ve Rosneft'in Kuzey Kutbu'ndaki Vostok Oil projesindeki yüzde 10'luk hissesini gözden geçirdiğini bildirdi.
İsviçre merkezli, dünyanın en büyük emtia şirketlerinden Glencore, Rus şirketleri En ve Rosneft'teki hisseleri dahil ülkedeki tüm ticari faaliyetlerini gözden geçireceğini bildirdi.
Avusturya merkezli enerji şirketi OMV de şirketin Rusya'nın Urengoy bölgesindeki Achimov gaz sahası geliştirme projesinden hisse alımına yönelik görüşmelere devam etmeme kararı aldığını açıklamıştı.
Norveçli enerji grubu Equinor, Rosneft dahil olmak üzere Rusya'daki ortak girişimlerinden ayrılacağını duyurdu.
Düsseldorf merkezli enerji grubu Uniper Rusya'da yeni yatırım yapmayacağını açıklarken, Essen merkezli enerji grubu RWE de Rusya ile yeni tedarik sözleşmesi yapılmayacağını bildirmişti.
Alman enerji şirketi E.ON ise Rusya'nın Ukrayna'da başlattığı savaş nedeniyle Gazprom'un Avrupa'daki şirketlerinden gaz alımını durdurduğunu bildirdi.
Gıda
Gıda sektöründe öne çıkan firmalar da Rusya'daki faaliyetlerini durdurma kararı alırken, bu şirketlerden en çok McDonald's'ın kararı öne çıktı.
ABD'li hızlı servis restoran zinciri McDonald's'ın Rusya'daki restoranlarını kapatma kararı Rusya'da özellikle gençler arasında üzüntüye neden olurken, restorana ait ürünlerin ikinci el sitelerinde fahiş fiyatlara satıldığı görüldü.
Mart başında Rusya'daki 850 restoranını geçici olarak kapatacağını duyuran McDonald's dün de 30 yılı aşkın süredir faaliyet gösterdiği Rusya pazarından çıkacağını duyurdu ve operasyonlarını satma sürecini başlattığını bildirdi.
McDonald's'ın yanı sıra ABD'li kahve zinciri Starbucks mart ayı başında Rusya'daki tüm ticari faaliyetlerini askıya aldığını duyurdu.
Amerikalı içecek devi Coca-Cola, Rusya'daki faaliyetlerini askıya aldığını açıklarken, PepsiCo ülkedeki içecek markalarının üretimini ve satışını durdurduğunu paylaştı.
ABD merkezli restoran zinciri Burger King, Rusya’daki faaliyetlerini durdurmak istediğini ancak Rus ortaklarının reddetmesi nedeniyle restoranlarını kapatamadığını bildirdi.
Fransız gıda şirketi Danone, Rusya'daki yatırımlarını askıya alırken, şirket yerel nüfusun temel gıda ihtiyaçlarını karşılamaya devam etmek için taze süt ürünleri ve bebek maması üretimi ile dağıtımının süreceğini duyurdu.
İsviçre merkezli Nestle ise tüketiciler ile politikacılardan gelen eleştiriler üzerine ürünlerinin çoğunu Rusya'daki mağazaların raflarından kaldırmış ancak temel gıda ürünlerinin tedarikinin sağlanmaya devam edileceği açıklamıştı.
Finans
İngiltere'nin en büyük bankası HSBC, Rusya'nın en büyük ikinci bankası VTB de dahil Rus bankalarıyla iş birliğini azaltacağını duyurdu.
ABD'nin büyük bankalarından Goldman Sachs Rusya’dan çıkacağını duyuran ilk Wall Street bankası oldu ve JPMorgan, Rusya'daki operasyonlarını sonlandıracağını açıkladı.
Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı sonrası Moskova’da faaliyetlerine devam etmesi nedeniyle eleştirilerin hedefi olan Almanya'nın en büyük bankalarından Deutsche Bank, Rusya'daki faaliyetlerini "kademeli" sonlandıracağını duyurdu.
Commerzbank da Rusya'daki operasyonları askıya alacağını açıklamıştı.
İsviçreli reasürans şirketlerinden Swiss Re, Rusya'daki işlerini askıya alırken, Hannover Re ile Munich Re de Rusya'dan çekilme kararı aldı.
Yatırım şirketi DWS Rus menkul kıymetlerine yeni yatırım yapmayacağını açıklarken, Bank Nordea Rusya’da yatırım fonlarının faaliyetlerini askıya almıştı.
Uluslararası yaptırımlar nedeniyle Visa, Mastercard ve American Express, Rus bankalarını ödeme ağlarından çıkarırken bundan etkilenen bankalar ve müşterileri artık en önemli kredi kartı sağlayıcılarının ağları üzerinden işlem yapamıyor.
Ödeme hizmeti PayPal, uluslararası hizmetler de dahil olmak üzere Rusya'daki hizmetlerini durdurduğunu açıkladı. Denetim firması KPMG ve PwC de Rusya'da faaliyet göstermeyeceklerini duyurdu.
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarından Standard Poor's (SP) ve Fitch de Rusya'daki ticari operasyonlarını askıya aldı.
Sigorta şirketleri Allianz ve Zurich Insurance da Rusya'daki operasyonlarını durdurduğunu bildirmişti.
Perakende
İsveçli mobilya firması IKEA Rusya'daki mağazalarını kapatacağını açıklarken Alman REWE, Penny, Aldi ve Netto, Rusya'da üretilmiş ürünlere raflarında yer vermeyeceklerini duyurmuştu.
Yapı malzemeleri satan Alman perakende şirketi Obi, Rusya'daki faaliyetlerini durduracağını bildirdi.
Fransız lüks perakende şirketi Hermès ise Rusya'daki üç mağazasını geçici olarak kapatma ve St. Petersburg'da bu yıl açılması planlanan bir mağazanın açılışını da süresiz olarak erteleme kararı almıştı.
Sanayi
Sanayi sektörüne baktığımızda; İsveçli mühendislik grubu Sandvik, Rusya'daki faaliyetlerini askıya alırken, endüstriyel araçlar ve ekipmanı üreten Atlas Copco ülkeye yapılan tüm teslimatları durdurmuştu.
Fin mühendislik grubu Metso Outotec, Rusya'ya teslimatları geçici olarak durdurma kararı aldı.
Alüminyum ve yenilenebilir enerji sektörlerinde faaliyet gösteren Norveçli Norsk Hydro, bir sonraki duyuruya kadar Rus üreticilerle bağlantılı yeni sözleşmelere girmeyeceğini ve potansiyel olarak mevcut ticari ilişkileri dondurmayı düşündüğünü açıkladı.
Siemens'in Rusya'ya tüm yeni ticari ve uluslararası teslimatları askıya aldığı ancak yaptırımlara uygun olarak yerel servis ve bakım faaliyetlerine devam edeceği bildirildi.
Avusturyalı makine üreticisi Andritz, bir sonraki duyuruya kadar Rusya'daki operasyonlarını askıya aldı.
Kimya şirketi BASF, Temmuz 2022'nin başında Rusya'daki operasyonlarını neredeyse tamamen durduracağını açıkladı ve bir diğer kimya şirketi Linde Rusya'daki faaliyetlerini kademeli olarak azaltma sürecini başlattı.
Raylı ve ticari araçların fren üreticisi Knorr-Bremse, Rus kamyon üreticisi Kamaz ile ortak girişiminden çekildiğini ve ülkeye daha fazla ürün tedarik etmeme kararı aldığını açıkladı.
Takım tezgahı üreticisi DMG Mori, Rusya'daki tüm faaliyetlerini durdururken, ev aletleri ve ticari ekipman üreticisi Miel, Rusya'daki operasyonlarını askıya almıştı. İsveçli beyaz eşya üreticisi Electrolux ise Rusya'daki tüm faaliyetlerini durdurmuştu.
Tekstil
Spor giyim markası Adidas, Rusya Futbol Birliği ile olan ortaklığını askıya aldı ve bir sonraki duyuruya kadar Rusya'da mağazaları ile çevrim içi ticareti durdurma kararı verdi.
Nike da Rusya'ya yönelik teslimatların artık gerçekleştirilemeyeceğini duyurdu. Puma, ülkedeki 100 mağazasının açık olmasına rağmen Rusya'ya teslimatları durdurduğunu açıklarken dünyanın en büyük ikinci moda perakendecisi HM Rusya'daki tüm satışlarını geçici olarak askıya aldığını bildirdi.
Louis Vuitton gibi lüks markaları bünyesinde bulunduran LVMH, Rusya'daki 124 mağazasını geçici olarak kapatırken, İtalyan moda evi Prada ülkedeki satışlarını durdurduğunu duyurdu.
ABD'li giyim firması Levi Strauss Co. (Levi's) ve moda grubu Hugo Boss da Rusya'daki faaliyetlerini durduracaklarını bildirmişti.
Tüketim
Tüketim ürünleri grubu Henkel, Rusya'daki ticari faaliyetlerinden çekilme kararı almıştı.
Kozmetik ürünler üreten Beiersdorf, Rusya'daki faaliyetlerini önemli ölçüde azaltacağını duyurdu.
Fransız lüks ürün şirketi Kering de Rusya'daki mağazalarını geçici olarak kapatacağını açıkladı.
ABD'li tüketim malları devi Procter Gamble (PG) Rusya'daki tüm sermaye yatırımlarına son vereceğini ve ülkedeki portföyünü önemli ölçüde azaltacağını bildirdi.
Kişisel bakım ürünleri üreten Colgate-Palmolive de Rusya'da yalnızca temel sağlık ve hijyen ürünlerini satacağını, diğer tüm ürünlerin teslimatının durdurulacağını duyurdu.
ABD'li tütün şirketi Philip Morris ise Rusya'daki yatırımlarını askıya alırken, İngiliz Imperial Brands ülkedeki faaliyetlerini durduracağını açıklamıştı.
Lojistik
Amerikan kargo devleri FedEx ve UPS ile Alman DHL Rusya'ya yapılan sevkiyatları askıya aldıklarını duyurdu. Dünyanın en büyük konteyner nakliye şirketi Maersk ise Rusya'ya ve bu ülkeden yapılan teslimatları geçici olarak askıya almaya karar vermişti.
Deutsche Post, Rusya'ya DHL teslimatlarını durdururken, Alman nakliye şirketi Hapag Lloyd Rusya için rezervasyonları askıya alırken konteyner taşımacılık şirketi MSC de Rusya’ya yönelik tüm yük taşımacılığı kayıtlarını durdururken, insani ve tıbbi yüklerle gıda malzemelerinin kabul edileceğini bildirmişti.
İsviçreli lojistik grubu Kuehne Nagel ise ilaç, sağlık ve insani ihtiyaçlar hariç olmak üzere Rusya'ya yapılan tüm sevkiyatları bir sonraki duyuruya kadar askıya almıştı.
Havacılık
Havacılık sektöründe ise Boeing ve Airbus'tan Rusya'ya tepki niteliğinde kararlar alındı.
ABD'li uçak üreticisi Boeing, Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısının ardından uygulanan yaptırımların küresel havacılık sektöründe oynaklığa neden olmasının etkisiyle Rus hava yollarına parça, bakım ve teknik desteğini askıya aldığını duyurdu ve şirket, Moskova'daki büyük operasyonları durdurduğunu açıkladı.
Merkezi Avrupa'da bulunan uçak üreticisi Airbus da Rusya'ya yedek parça göndermeyi ve Rus hava yollarını desteklemeyi askıya aldığını bildirdi.
Lufthansa Technik, Rus müşterilerine yönelik tüm hizmetlerini durdururken, dünyanın en büyük uçak kiralama şirketi Aercap Holdings, Rus hava yolları ile kiralama anlaşması yapmayacağını açıkladı.
Kanadalı uçak üreticisi Bombardier teknik destek dahil olmak üzere Rus müşterileri ile olan tüm faaliyetlerini askıya aldı.
Uçak biletleri için rezervasyon sistemi sağlayıcılarından ABD'li Sabre ve İspanyol Amadeus IT Group, Rus havayolu Aeroflot ile iş ilişkilerini kesti.
Havaalanı işletmecisi Fraport ise St. Petersburg'daki ticari faaliyetlerini askıya almıştı.
İlaç
Alman Bayer, Rusya ve Beyaz Rusya'daki tüm "gerekli olmayan işleri" durdurma kararı almıştı.
Şirket, siviller için kanser veya kardiyovasküler hastalıkları tedavi etmekte kullanılan, hamile kadınlar ve çocuklara yönelik sağlık ürünleri ile tohumlar gibi temel sağlık ve tarım ürünlerinin tedarik edilmeye devam edileceğini bildirmişti.
Medya
Hollywood stüdyoları Disney, Warner Bros ve Sony Pictures Entertainment Rusya'da yeni film gösterimlerini askıya aldı.
Çevrim içi yayın platformu Netflix Rusya'daki tüm projelerini ve satın almaları durdurduğunu açıkladı.
Müzik şirketi Universal Music Group ülkede tüm ofislerini kapatacağını ve faaliyetlerini askıya alacağını duyurdu.
Video paylaşım platformu TikTok ise Rusya'dan yapılacak canlı yayınları ve yeni videoların yüklenmesini durduracağını açıklamıştı.
Telekomünikasyon
İsveçli telekom ekipmanı üreticisi Ericsson Rusya'ya teslimatları askıya almıştı.
Finlandiya merkezli telekomünikasyon şirketi Nokia yaptırımlara uymak için Rusya'ya teslimatları durduracağını açıklarken Alman Deutsche Telekom da Rusya'dan çekileceğini bildirdi.
Rusya'ya uygulanan yaptırım sayısı 10 bini aştı
Dünyanın en çok yaptırım uygulanan ülkesi haline gelen Rusya'ya yönelik yaptırımların sayısı 10 bini geçti.
Her geçen gün genişletilerek artan yaptırımlar; finans, enerji, ulaşım, medya, teknoloji, otomobil, spor ve ticaret alanlarını kapsıyor.
Küresel yaptırım izleme veri tabanı Castellum.ai'nin verilerine göre, Rusya 22 Şubat'tan itibaren 7 bin 611 yeni yaptırıma maruz kaldı.
Rusya'ya uygulanan yaptırımların sayısı toplamda 10 bin 365'e ulaşırken, ülke bu sayıyla 3 bin 616 yaptırımın uygulandığı İran'ı, 2 bin 608 yaptırıma maruz kalan Suriye'yi ve 2 bin 77 yaptırımın uygulandığı Kuzey Kore'yi geride bıraktı.
Yeni yaptırım kararları en çok İngiltere'den geldi
Rusya'ya yönelik 22 Şubat'tan itibaren en çok yaptırım kararı alan ülke, 1.124 yaptırımla İngiltere oldu. İngiltere’yi 1.105 yaptırımla İsviçre, 1.032 yaptırımla ABD, 951 yaptırımla Avrupa Birliği (AB) ve 948 yaptırımla Kanada takip etti.
Söz konusu tarihten itibaren Rusya'ya yönelik Fransa 931, Avustralya 900 ve Japonya 620 yaptırım kararı aldı.
Rusya'ya yönelik yaptırımların 6 bin 524'i bireylere uygulanırken, 1.002 kuruluşları, 82’i gemileri ve 3'ü uçakları hedef aldı.