Rusya - Ukrayna savaşı ile hızla yükselen enerji ham madde fiyatları özellikle Avrupa’da küresel enerji krizi olarak değerlendiriliyor.
Kış ayları öncesi başta İngiltere ve Almanya olmak üzere pek çok Avrupa ülkesi hem arz güvenliğini sağlamak hem de tüketicileri yüksek maliyet artışlarından koruyabilmek amacıyla yeni tedbirleri devreye aldı. Bu tedbirlerden biri de azami uzlaştırma fiyat mekanizması (AUF).
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu önce Nisan ayında 6 ay için bu mekanizmayı devreye almış, yaşanan küresel gelişmeler sebebi ile doğal gaz ve kömür gibi ithal enerji ham maddelerindeki maliyet artışının arz güvenliğini sekteye uğratmamasının hedeflendiğini kamuoyu ile paylaşmıştı.
EPDK tarafından belirlenmiş olan azami uzlaştırma fiyatları, maliyetlerde oluşan yükseliş ve düşüşler titizlikle takip edilerek güncelleniyor. Serbest piyasada oluşan bedeller ile azami uzlaştırma fiyatları arasındaki fark ’destekleme bedeli’ olarak bir havuzda toplanıyor. Bu havuzda oluşan gelir, tüketicilerin elektrik tüketimleri için kullanılarak piyasada oluşan fiyat artışlarından tüketiciler korunuyor. Mekanizmanın süresi 2022 Ekim ayında 6 ay daha uzatıldı.
AUF süreci başlarken; kaynak bazlı destekleme mekanizması kapsamında piyasa şartlarına uygun olarak yapılmış olan ikili anlaşmalar muaf tutuldu. Çünkü tüketiciye karşı yükümlülükler içeren bu anlaşmalar, sabit fiyatlı olarak imzalanmıştı ve olağanüstü maliyet artışlarına karşı da tüketicileri koruyan nitelikteydi.
Bu kapsamda üreticilerin, sabit fiyatlı ve son tüketiciye ulaşan bu anlaşmalarını piyasa işletmecisi olan EPİAŞ’a sunmaları kendilerine bildirildi ve ikili anlaşmalar güvence altına alındı.
Sistem içerisinde beyan edilen bütün anlaşmaların fiyat ve miktarlarının gerçekleşme değerlerini inceleyen EPDK’nin sisteme aykırı fiyat hareketleri tespit ettiği öğrenildi.
AUF kapsamında son tüketiciye ulaşması gereken bedellerin “bazılarının hatalı bazılarının ise kasıtlı olarak ”EPİAŞ’a gerçeğe aykırı nitelikte beyan edildiği ortaya çıktı. Bazı bildirimlerde de sonradan değiştirilen anlaşma fiyatları ve miktarları ile AUF kapsamında tüketiciye sağlanacak kazanımın engellendiği tespit edildi. “Üretim tüketim dengesizliği, üretim tesisi arızası, şebeke problemleri gibi nedenlerle de oluşabilen” bu fiyat hareketlerinin derhal ilgili şirketler tarafından düzeltilerek gerekli iadelerin yapılacağı öğrenildi.
Söz konusu hataları yapan ya da kasten piyasayı manipüle etmeye kalkıştığı EPDK tarafından tespit edilen şirketler gerçek dışı beyanlarla kasasına koyduğu 11 milyar lirayı tüketicilere iade edecek ve bu bedel doğrudan tüketicilerin faturasını yansıyacak.
11 milyar liranın yaklaşık 3.2 milyar Liralık kısmı Limak ve IC İçtaş, yaklaşık 2.3 milyar liralık kısmı Bereket Enerji Grubu, yaklaşık 1.8 milyar liralık kısmı KOLİN Enerji, 1.2 milyar liralık kısmı ODAŞ olmak üzere toplamda 40 şirket tarafından iade edilecek.
Bu şirketler hakkında EPDK tarafından soruşturma süreci başlatıldığı ve önümüzdeki günlerde savunmalarının alınacağı öğrenildi.